Morgunblaðið - 07.11.1975, Side 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 7. NÖVEMBER 1975
— Alþingi
Framhald af bls. 15
þær? Hvað er langt sfðan farið
var að sá í sandana og hafa þann
veg af þeim arð — i stað skaða
áður? Hvað er langt síðan menn
fóru að ræsa fram votlendi og fá
af þvf arð? Hvað um nýtingu
sand- og malarnáma um allt land?
Hvað skyldu margar slíkar námur
vera ónýttar i dag — en nýtast á
komandi árum eða áratugum?
Þann veg mætti lengi spyrja. Það
að einstaklingar hafi ekki nýtt
rétt sinn til þessa skapar rikinu
engan rétt til að leysa til sín
eignaréttindi án bóta. Og það er
ósannað mál, að einstaklingum sé
fjárhagslega um megn að rann-
saka eða virkja jarðhita á háhita-
svæðum. Ég fullyrði, að við eðli-
legar kringumstæður er þeim
slíkt mögulegt.... Einstaklingar
eða félög ráðast í fjárfestingar,
sem nema hundruðum milljóna
króna, t.d. í útgerð. En það eru
lfka til raddir sem vilja þjóðnýta
útgerðina og raunar fleira i þessu
þjóðfélagi.
NVTING a þjóð-
HAGSLEGA HAG-
KVÆMAN HATT
Það hafa engin rök verið færð
fram fyrir þeirri fullyrðingu, að
þessi lagasetning sé nauðsynleg
til að mögulegt verði að nýta
þessa orku á þjóðhagslega hag-
kvæman hátt. Það er í grundvall-
aratriðum rangt, að ekki geti
verið um slfka nýtingu að ræða án
bótalausrar eignayfirtöku af
hálfu ríkisins. Þess vegna er þetta
ákvæði í frumvarpinu óþarft. Ég
er mótfailin því að ríkið slái
með löggjöf eign sinni á tiltekin
réttindi þegnanna í þjóðfélaginu
á þann hátt sem hér er gert ráð
fyrir.
HITAVEITA
SUÐURNESJA
Látið hefur verið að því liggja
að það hafi tafið virkjunarfram-
kvæmdir í Svartsengi og valdið
tugmilljóna tjóni, að slik laga-
ákvæði væru ekki fyrir hendi. Ég
Iýsi eftir sönnunum fyrir þessum
fullyrðingum. Ég vitna til bréfs
Orkustofnunar frá 31/10 sl., þar
sem það kemur skýrt fram, að
tækniástæður valda fyrst og
fremst þeim töfum, sem hér um
ræðir. Samkomulag hefur tekizt
milli landeigenda og Hitaveitu
Suðurnesja um öll efnisatriði,
utan verð virkjunarréttinda, sem
metið verður af gjörðadómi; og
segja má að framkvæmdir séu í
raun hafnar.
Framsögumaður (Gils G) talaði
um 800 m.kr. kröfu landeigenda.
Hér er um hreina bábilju að ræða.
Meta má kröfu þeirra á um 240
m.kr. og henni var hafnað og
sætzt á gerðadóm, sem fyrr segir.
GREIÐSLUR FYRIR
HITARÉTT
Eignaupptaka, sem hér um
ræðir, skv. frumvarpinu, striðir
gegn 67. gr. stjórnarskrárinnar.
Fyrir liggur álit lagadeildar
Háskólans, þar sem ákvæðið er að
vísu ekki talið beint stjórnar-
skrárbrot, en þó með athyglis-
verðum fyrirvara. Þar segir:
„Þarna er byggt á því, að fyrr-
greindar skerðingar á jarðhita-
réttindum hafi ekki í för með sér
skyldur til eignarnámsbóta. Þrátt
fyrir það er ástæða til að ætla að
frv. verði skýrt þannig, ef að lög-
um verður, að eignarskerðingar
þessar skuli koma til fram-
kvæmda við gildistöku laganna,
en hins vegar beri að greiða aðil-
um bætur, sem sviptir hafa verið
réttindum sfnum til að hagnýta
jarðhita með borunum, ef um
verðmæt réttindi er að ræða.“
Og enn segir: „Samkvæmt nú-
gildandi lögum á landeigandi að
jafnaði rétt til hagnýtingar jarð-
hita og jarðefna, sem eru undir
yfirborði lands, sbr. 9. gr. orku-
laga, nr. 58/1967, og 1. og 4. gr.
námulaga, nr. 24/1973.“ Síðan er
rætt um niðurfellingu þessara
réttinda, skv. þessu frumvarpi, og
um það segir lagadeildin: „Eins
og eignaskerðingum þessum er
háttað verður að Ifta svo á að skylt
sé samkvæmt 67. gr. stjórnar-
skrárinnar að láta eignarnáms-
bætur koma fyrir þær ef á annað
borð er um jarðhitaréttindi að
ræða, sem hafa fjárhagslegt verð-
mæti við gildistöku laganna."
Bætur þarf þvf að greiða eftir
sem áður, þó frumvarp þetta
verði að lögum.
HLUTUR SVEITARFÉLAGA
Spurningin er, hvort betra
verður fyrir sveitarfélög, sem
hyggjast virkja jarðhita á háhita-
svæðum, að semja beint við bænd-
ur og landeigendur eða ríkið, ef
þess verður eignarrétturinn. Ég
er í engum vafa að hagkvæmara
er að kaupa réttindin í eitt skipti
fyrir öll heldur en að greiða rík-
inu gjald um aldur og ævi, sem
það eitt hefur aðstöðu til að
ákveða. Ég vitna til 2. gr. frum-
varpsins, sem segir að sveitarfé-
lag sé þá aðeins undanþegið Ieyf-
isgjaldi, ef virkjað er á eigin Iandi
sveitarfélags. Hvílík rausn. Og ég
vitna til greinargerðar með frum-
varpinu þar sem segir:
„Meginstefna þessa ákvæðis er
að Alþingi ákveði með löggjöf
hvernig skipa skal hagnýtingu
einstakra háhitasvæða setja eigi
ákvæði um mörk vinnslusvæðis,
hvaða aðili hafi leyfi til að bora
eftir háhita og vinna hann, tfma-
lengd sérleyfis til vinnslu, að
frumdrætti að fyrirhuguðum
SS
Til
samanburðsr
og minnis
Vöruheiti SS verð Verzl. H. Verzl. V.
Dole Ananas Paxo Rasp Vex 3 kg Snap Corn Flakes Tómatsósa Del Mont 210.— 50.— 590.— 198.— 165.—
Eldhúsrl. Scot Towels ... 190.—
Coop Búðingar 65 —
Havrefras 264.—
Royco súpur 45.—
Flaicher súpur 75 —
Fun Apellsínu Juice í 4.2 1. 0.941 Tropicana , 238 —
130,—

Verzlið í skemmtilegu umhverfi
Búðir fyrir fólk sem gerir kröfur
AUSTURVERI,
mannvirkjum skuli leggja fyrir
ráðherra til samþykktar, hvenær
vinnslu skuli hefja f sfðasta lagi,
að leyfi falli niður, ef vinnsla er
stöðvuð um tiltekið tfmabil, að
bannað sé að framselja vinnslu-
leyfi án samþykkis ráðherra, um
greiðslur fyrir vinnsluna, að Ieyf-
ishafi greiði landeiganda bætur
skv. 15. og 16. gr. laganna, hvern-
ig ráðstafa skuli vinnslumann-
virkjum að vinnslutfma loknum,
um ráðstafanir gegn hættu sem af
vinnslunni kann að stafa og gegn
spjöllum á umhverfi svo og önnur
skilyrði, sem ástæða er til að setja
hverju sinni: ennfremur um
gjald það, sem leyfishafi skal
greiða o.s.frv.“ Það er því aug-
ljóst, að sveitarfélög þurfa ekki
síður gjald að greiða og enn frek-
ar undir boð og bönn að sækja, ef
frumvarp þetta verði að lögum,
óbreytt.
Mér er ljóst að nánari reglur
vantar f löggjöf okkar um nýtingu
jarðhita, en þetta frumvarp leysir
ekki þann vanda, sem kann að
vera fyrir hendi. Setja þarf fyrst
og fremst reglur um, á hyern hátt
land verði metið, sem tekið er til
virkjunar hverju sinni. Sú nefnd,
sem fær þetta frumvarp til með-
ferðar, þarf því að gjöra á því
verulegar breytingar til samræm-
is við fleiri sjónarmið en rúmast
innan ramma þess í núverandi
mynd.
Sjálfstæðiskonur
ræða alþjóðlega
kvennaárið á þingi
sínu á laugardag
LANDSSAMBAND sjálfstæðis-
kvenna heldur aðalfund sinn og
þing Iaugardaginn 8. nóvember í
Útgarði í Glæsibæ í Reykjavfk.
Um 100 fulltrúar sjálfstæðis-
kvennafélaganna á landinu sækja
fundinn. I upphafi fundar flytur
formaður Sjálfstæðisflokksins
Geir Hallgrfmsson ávarp.
Umræðuefni el- hið alþjóðlega
kvennaár Sameinuðu þjóðanna,
markmið þess og erindi til
fslenzkra kvenna. Um það flytur
erindi Guðrún Erlendsdóttir, for-
maður Kvennaársnefndarinnar.
Þá segir Auður Auðuns formaður
sambandsins frá kvennaársráð-
stefnu S.þ. í Mexicoborg 19. júnf
til 2. júlí næstkomandi. Sigurlaug
Bjarnadóttir alþingismaður segir
frá kvennaársráðstefnu fslenzkra
kvenna í Reykjavík 20.—21. júní
sl. og Ragnhildur Helgadóttir
alþingismaður talar um Norður-
landaráð og Alþjóðlega kvenna-
árið. Björg Einarsdóttir tekur
nokkur dæmi varðandi jafnstöðu
kynjanna í íslenzku þjóðfélagi.
Erindin eru eftir hádegi en fyrir
hádegi fara fram venjuleg aðal-
fundarstörf.
Þingið hefst kl. 9.30 á laugar-
dagsmorgun og stendur allan
daginn. Sjálfstæðiskonur, sem
vilja hlýða á umræður kl. 13.15 til
16.15, eru velkomnar á fundinn.
Björg
morgiuibTabib
nucivsincDR
4&L*->»22480
Sigurlaug
Ragnar Júlíus-
son formaður
útgerðarráðs
RAGNAR Júlíusson skólastjóri
var kjörinn formaður útgerðar-
ráðs Reykjavíkurborgar á fundi
borgarstjórnar f gær. Kjörtímabil
ráðsins varir þar til í júní 1976.
Aðrir fulltrúar í útgerðarráð voru
kjörnir Benedikt Blöndal hrl.,
Einar Thoroddsen yfirhafnsögu-
maður, Þorsteinn Gfslason, skip-
stjóri, Björgvin Guðmundsson
skrifstofustjóri, Páll Guðmunds-
son, skipstjóri og Sigurjón Péturs-
son trésmiður. Varamenn voru
kjörnir Gústaf B. Einarsson verk-
stjóri, Gunnar I. Hafsteinsson út-
gerðarmaður, Pétur Sigurðsson
alþingismaður, Valgarð Briem
hrl., Sigurður Magnússon rafvéla-
virki, Páll Jónsson framkvæmda-
stjóri og Þórunn Valdimarsdóttir
verkakona.