Morgunblaðið - 07.11.1975, Blaðsíða 30

30
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 7. NÖVEMBER 1975
Stefán Thorarensen
apótekari — Minning
Fæddur 31. júlí 1891
Dáinn 31. október 1975
Stefán Thorarensen apótekari
fæddist á Akureyri 31. júlí 1891,
sonur hjónanna Odds Carls Thor-
arensen apótekara og konu hans
Ölmu Clöru Margrétar f. Schiöth.
Oddur Carl Thorarensen, faðir
Stefáns, fæddist á Akureyri 23.
febrúar, 1862, sonur hjónanna
Stefáns Thorarensens, sýslu-
manns _og bæjarfógeta á Akur-
eyri, og konu hans Oliviu Alvildu,
fædd í Kaupmannahöfn 26.7.
1867. Stefán sýslumaður var son-
ur Odds Carls Thorarensens f.
1797, apótekara á Akureyri
1819—1923, þá í Nesapóteki á Sel-
tjarnarnesi árið 1823 og síðán í
Reykjavfk 1833—1836. Apótekari
í Akureyrarapóteki var hann svo
aftur 1840—1857, og var hann
stofnandi þess apóteks.
Stefán Thorarensen apótekari
átti eina systur, Oliviu Alyildu, f.
18.6. 1890, og tvo bræður þá Hin-
rik, f. 15.9. 1893, lækni, er lengi
bjó á Siglufirði, en er nú búsettur
í Reykjavík, og Odd Carl, f. 24.11.
1894, apótekara á Akureyri, er
lézt 10.5. 1964.
Stefán Thorarensen apótekari
kvæntist 19. marz 1923 eftirlif-
andi konu sinna Ragnheiði Haf-
stein, f. 4.1. 1903, dóttur Hannes-
ar Hafstein ráðherra og eignuðust
þau 6 börn, sem öll eru á lífi:
Ragnheiður, f. 21.4. 1924, Oddur
Carl, f. 25.4 1925, apótekara í
Laugavegs apóteki, kvæntur
Unni f. Long, Alma,f. 30.11. 1926,
gift Bjarna Bjarnasyni endur-
skoðanda, Svala f. 20.5 1931 gift
Reyni Sigurðssyni kaupmanni,
Katrin Erla, f. 23.3. 1942, gift
Hilmari Helgasyni verzlunar-
manni og Elín Hrefna, f. 17.2.
1944, gift Hauki Clausen tann-
lækni. Alls eru niðjar þeirra Stef-
áns og Ragnheiðar nú 24 talsins.
Stefán lauk gagnfræðaprófi frá
Gagnfræðaskóla Akureyrar 1910,
prófi úr 4. bekk Menntaskólans í
Reykjavík 1912, lagði síðan stund
á lyfjafræði í Akureyrar apóteki
og Christianshavns apóteki árin
1912—1916, er hann lauk aðstoð-
arlyfjafræðingsprófi. Chand
pharm. prófi Iauk hann frá Dan-
marks Farmaeeutiske Höjskole i
mai 1918.
Að námi loknu hóf hann starf í
Reykjavíkur apóteki, sem þá var
eina apótekið í Reykjavík, og var
honum einkar minnisstæður sá
tími, er hann vann þar en þá gekk
hér yfir spánska veikin svokall-
aða, er margan lagði í gröfina.
Hinar miklu annir, sem af hlutust
i apótekinu, opnuðu augu heil-
brigðisyfirvaldanna fyrir nauð-
syn þess, að opnað yrði annað
apótek og var Stefáni veitt apó-
teksleyfi 12. febrúar, 1919, og
þann 6. september sama ár hóf
hann rekstur Laugavegs apóteks,
sem hann rak til 1. september
1963, er hann lét af störfum fyrir
aldurs sakir. Þá tók Oddur Carl
einkasonur hans við rekstrinum.
Jafnhliða stofnun Laugavegs
ðpóteks, hóf Stefán rekstur Efna-
gerðar Reykjavíkur, sem hann
breytti í hlutafélag 1926. Efna-
gerð Reykjavíkur rak Stefán um
t
Eiginmaður minn og faðir okkar,
BJARNI G. FRIÐRIKSSON,
frá Suðureyri,
Súgandafirði,
til heimilis að Jökulgrunni 1, lést að heimili sinu 5 nóvember
Sigurborg S. Jónsdóttir
og börn.
t
Maðurinn minn, faðir okkar og tengdafaðir,
KRISTÓFER INGIMUNDARSON,
Grafarbakka,
verður jarðsunginn frá Hrunakirkju laugardaginn 8. nóv. kl. 2
Bílferð verður frá BSÍ kl. 1 1.30
Kristln Jónsdóttir,
börn og tengdabörn.
Eiginmaður minn,
GUÐBRANDUR GÍSLASON,
frá Kambsnesi,
Skúlagötu 58,
verður jarðsunginn frá Fossvogskirkju, laugardaginn 8 nóv. kl. 10.30
Blóm vinsamlegast afþökkuð
Fyrir hönd aðstandenda Friðbjörg Eyjólfsdóttir.
Útför
SIGRÍÐAR ODDSDÓTTUR,
Hvassaleiti 153,
sem lézt 30 október fer fram frá Dómkirkjunni laugardaginn 8
nóvember kl 10 30
Páll Sigurgeirsson,
Sverrir Pálsson, Ellen Pálsson,
Gylfi Pálsson, Steinunn Theodórsdóttir,
Helga Ingibjörg Helgadóttir, Jórunn Oddsdóttir,
barnabörn og barnabarnabörn.
t
Elskuleg móðir, tengdamóðir, amma og langamma
JÓNA KRISTINSDÓTTIR,
fyrrv. Ijósmóðir,
verður jarðsungin laugardaginn 8 nóv kl 2 e h i
Vestmanraeyjum.
Sigurbjörg Hjálmarsdóttir, Viggó Einarsson,
Landakirkju,
Helga Hjálmarsdóttir,
Anna Hjálmarsdóttir,
Asa Hjálmarsdóttir,
Frlða Hjálmársdóttir,
Hllf Erlenðsdóttir,
Árni Friðjónsson,
Kristleifur Einarsson,
Haukur Ingimarsson,
Birgir Indriðason,
barnabörn og barnabarnabarn.
áratuga skeið með myndarbrag
bæði sem framleiðslu- og inn-
flutningsfyrirtæki og voru vörur
þess þekktar um allt land. Seinna
tók Öddur Carl sonur hans við
rekstri Efnagerðarinnar.
Þegar Stefán hóf rekstur
Laugavegs apóteks var sá háttur á
hafður, að hvert apótek fyrir sig
varð að útvega lyf og hjúkrunar-
gögn frá dönskum heildsölum.
Augu Stefáns opnuðúst þá þegar
fyrir hagkvæmni stærri vöru-
kaupa og nauðsyn þess
jafnframt að flytja heildsöluna,
hvað þessar vörur snertir,
inn í landið. Hann hóf því
fljótlega innflutning lyfja og
hjúkrunargagna til sölu f smærri
apóteka og héraðslækna, sem
óhægara áttu með beinan inn-
flutnihg. Um skeið rak hann
þennan þátt starfsemi sinnar inn-
an ramma Efnagerðar Reykjavík-
ur en 8. apríl 1944 stofnaði hann
fyrirtækið Stefán Thorarensen
h.f., sem síðan hefur verið einn
aðalinnflytjandi og heildsali lyfja
hér á landi og brautryðjandi á því
sviði. Þessu fyrirtæki stjórnaði
Stefán með röggsemi og helgaði
því starfsorku sína síðustu árin.
Þar starfa nú yfir 20 manns.
Auk þessara fyrirtækja rak
Stefán fjölmörg önnur fyrirtæki,
t.d. Oculus h.f., vefnaðar- og
snyrtivöruverzlun, Týli h.f. gler-
augna- og ljósmyndavöruverzlun
og má geta þess, að um tíma voru
starfsmenn hans um 100 talsins.
Arið 1933 keypti Stefán jörðina
Saltvík á Kjalarnesi, sem þá var
illa hýst og í mikilli niðurníðslu.
Hann hafði mikið yndi af að
dvelja í Saltvík og varði miklum
tíma til að hlúa að vexti búsins.
En eins og flest, sem Stefán lagði
hönd á, efldist búreksturinn svo
að um tíma voru þar um 60 mjólk-
andi kýr f fjósi og ræktað tún var
þá orðið 70 hektarar. Þeim, sem
komið hafa inn á einkaskrifstofu
Stefáns, blandast vart hugur um,
hve háan sess Saltvík skipaði í
hans huga, því þar voru veggir
þaktir myndum frá Saltvík, er
sýndu glöggt að þar hefur Stefán
átt margar ánægjustundir og
þangað hvarflaði hugur hans
gjarnan.
Nú þætti ýmsum ef til vill nóg
komið af umsvifum Stefáns en þó
er eftir að geta starfa hans að
félagsmálum.
Stefán Thorarensen var einn af
stofnendum Apótekarafélags Is-
lands og var fyrsti heiðursfélagi
þess. Formaður Apótekarafélags-
ins var hann í aldarfjórðung og er
ógerningur i stuttri minningar-
grein að fjalla um öll þau störf,
sem hann innti af hendi fyrir
félag sitt.
Þá hafði hann umtalsverð af-
skipti af málefnum iðnaðarins f
landinu, sem segja má að hafi
hafizt með fundi með ýmsum iðn-
rekendum, er hann boðaði til að
Hótel Borg árið 1933, en upp úr
þvi var Félag íslenskra iðnrek-
enda stofnað.
Af þessu má sjá að Stefán Thor-
arensen var kappsfullur athafna-
maður og bar snemma á þessum
eiginleikum hans. í æsku þótti
hann t.d. góður sundmaður og
vann til verðlauna á því sviði.
Fleiri íþróttir stundaði hann
einnig og þótti þar liðtækur.
Á þeim tveim áratugum, sem
við höfum unnið hjá Stefáni
Thorarensen h.f. höfum við
kynnzt Stefáni sem einstaklega
hófsömum og traustum manni,
sem stjórnaði fyrirtækinu þannig,
að starfsmenn hans urðu þess
varla varir. Þó fylgdist hann úr
fjarlægð með öllu er gerðist, en
Framhald á bls. 31
Jón Gunnsteins-
son — Minningarorð
Árið 1917 hinn 6. apríl fæddist
hjónunum i Skildinganesi við
Skerjafjörð sonur, sá hlaut f
skírninni nafnið Jón, sem var
nafn móðurafans, Jóns útvegs-
bónda f Vík við Akranes. Drengur
þessi var bæði hraustur og
frfskur og bundu foreldrarnir við
hann miklar vonir er hann yxi á
legg og mætti taka þátt í leik og
starfi og vaxandi þróun byggðar-
lagsins.
Foreldrar Jóns voru Sólveig
Jónsdóttir frá Vfk við Akranes og
Gunnsteinn Einarsson frá
Kerlingardal i Skaftafellssýslu.
Hann var að miklu leyti alinn upp
í Skildinganesi. Ætt Gunnsteins
er dreifð um Skaftafellssýslu og
Vestmannaeyjar, og einnig til
Austfjarða og þaðan út til Fær-
eyja, svo sem sýnir saga Sigur-
farans, hins aldna skips Gunn-
steins, sem nú stendur á þurru
landi á Akranesi. En að minnsta
kosti þrfr af hinum færeysku
frændum hans höfðu verið skip-
stjórar á Sigurfara.
Einar Gunnsteinsson faðir
Gunnsteins bjó lengi á Seyðisfirði
og andaðist þar í hárri elli. Ætt
Sólveigar hefur að mestu búið við
norðanverðan Faxaflóa og
Borgarfjörð eða á svæðinu frá
Engey norður að Bólstaðarhlíð.
Sólveig var seinni kona Gunn-
steins, en hann átti 3 börn frá
fyrra hjónabandi er Sólveig gekk
f móðurstað, en þau eignuðust 7
börn svo hópurinn var alls 10 og
myndi þykja erfitt að framfleyta
slikum hóp nú til dags. Árið 1919
seldu þau Gunnsteinn og Sólveig
Skildinganes én keyptu í staðinn
Nes við Seltjörn, þann hlut
jarðarinnar er nefnist Nes II.
Gunnsteinn hætti þá sjómennsku
en hann hafði verið skipstjóri f
mörg ár, og þar á meðal á Sigur-
fara. Nú sneri hann sér að
búskap, auk þess sem á hann
hlóðust opinber störf svo sem
hreppsstjórn í Seltjarnarnes-
hreppi og fleira.
Við þessi skilyrði ólst Jón upp
og er hann fór að geta hjálpað til
við störf, einkum hafði hann
gaman af sauðfé og hestum, svo
voru stundaðar hrognkelsaveiðar
á vorin, og tók hann snemma þátt
í þeim, enda laginn við að fella
net og búa til veiða. Um 15—16
ára aldur fór Jón að stunda sjó á
mótorbátum hér í buktinni en
síðan gerðist hann bifreiðastjóri á
vörubíl. Fram til þessa hafði lífið
brosað við Jóni, hann var hraust-
ur og fríður og hrókur alls
fagnaðar, mikill unnandi tónlist-
ar, en því miður einnig
flöskunnar svo sem títt er, og
mörgum hefur orðið að meini,
ekki sfst þegar bifreiðin er annars
vegar. Því var það eitt vetrar-
kvöld að Jón fór með ungum
manni að skemmta sér; þeir fóru
upp á bæi eins og kallað var hér
áður á Suðurnesjum. Til er gömul
saga sem tekur svo til orða. „Svo
var það kvöld eitt að hvorki kom
heim smalamaðurinn né féð“, og
svo var það að hvorki kom heim
bifreiðin né þeir félagar, úti var
íslensk vetrarnótt, frostið 10—14
stig, og það sýnir enga miskunn
og gefur engum grið. Og flaskan
hún lék sitt hlutverk, hlutverk
flugumannsins að deyfa dóm-
greindina og draga loku frá
hurðum, þess vegna leitaði
enginn, og þess vegna laumaðist
félaginn f burt, sem annars hefði
getað bjargað, og frostið fékk
hindrunarlaust að vinna sitt voða-
verk. Morguninn eftir var ung
kona á leið upp i skíðaskála;
þegar hún kom i beygjuna við
Rauðavatn tók hún eftir braki
fyrir utan veginn. Það var það
sem einu sinni hafði verið bifreið
þeirra félaga, og innan um þetta
brak lá það sem eftir var af Jóni
Gunnsteinssyni eins og frostið og
bifreiðin höfðu leikið hann. Jón
var fluttur á spítala, en það þarf
að nota sérstaka aðferð við að
þýða frosna limi á manni sem
legið hefur meðvitundarlaus úti f
frosti. Enda munu menn hafa álit-
ið Jón andvana og því þýðingar-
laust að fást við hann, þó annað
kæmi f ljós síðar. Hann var alla
æfi síðan blindur á öðru auga og
skakkur f andliti enda mikið
skaddaður á höfði, og taugar
öðrum megin í andlitinu mátt-
lausar eftir kalið, frostnóttin
hafði merkt sér hann ævilangt.
Það er voðalegt fyrir tvítugan
mann að verða fyrir slíku áfalli og
verða að bera lýti og jafnvel voða-
legast fyrir þann sem hafði mest
að missa. Menn hljóta að skilja
sálarástand slíkra manna og
reyna að setja sig í þeirra spor.
Þegar Jón var kominn til heilsu
aftur svo sem verða mátti eftir
þessar ófarir, fór hann til sjós á
togara, og var við það á þriðja
áratug. Hann sigldi átogurum allt
stríðið, og komst stundum í hann
krappan, enda stóð hann verr að
vfgi en þeir sem höfðu sjón á
báðum augum að varast hættuna.
Eitt sinn steig hann í lykkju, stíg-
vélið fór í hafið, en hann hékk
eftir fótbrotinn á stagi er hann
hafði komið höndum á, svo tæpt
stóð í það sinn. Annað sinn er
hann var á Þorfinni sprakk
tundurdufl í vörpunrii utan á síðu
togarans, síða togarans lagðist inn
á stórum bletti, ekki urðu slys á
mönnum og skipið flaut.
Jón átti heima f Nesi meðan
Sólveig móðir hans lifði, enda
mun umhyggja hennar fyrir
honum svo til einsdæmi þó hún
vildi sjá vel fyrir öllum sínum
börnum, þá var það fyrst og
fremst Jón sem hún hafði
áhyggjur af, og hugsaði um öllum
stundum eins og smábarn væri.
Hún hugsaði vfst sem Sigurfljóð
forðum; „Það gildir mest hjá
guðum enn að græða saman
brotna menn.“ Tvö árin áður en
Jón slasaðist höfðu verið mikil
raunaár hjá fjölskyldunni í Nesi.
Árið 1935 andaðist Erlendur hálf-
bróðir Jóns eftir langa sjúkdóms-
legu á Vífilsstöðum 25 ára.
Guðmundur bróðir Jóns fórst af
slysförum haustið 1936. Hann var
að koma með fé úr Hafravatnsrétt
og var kominn fram á Kapla-
skjólsveg er hann vék hesti sfnum
fyrr kind, en er fór upp á veginn
aftur féll hesturinn aftur yfir sig
og ofan i skurðinn og varð
Guðmundur undir honum og
klemmdist til bana, hann var
aðeins 14 ára gamall. Gunnsteinn
tók sonamissinn mjög nærri sér,
hann varð bráðkvaddur árið 1937.
Þá sýndi Sólveig hvað f henni bjó
er henni tókst að halda saman
heimilinu og snúa vörn í sókn.
Við hin erfiðu skilyrði krepp-
unnar, er þá geisaði f algleym-
ingi á árunum 1935—1938.
Enda var hún einstök kona að
ráðdeild og dugnaði. Árið 1963
hætti Jón sjómennsku og fór
að vinna í landi lengst af hjá
Sútunarverksmiðju Sláturfélags
Suðurlands þar sem hann kom sér
vel, enda voru menn þar honum
góðir og reyndust vel. I apríl 1966
giftist Jón Rögnu Erlendsdóttur
en það varð ekki langvinnt. þau
skildu eftir fá ár. Þó búskapur
Jóns yrði ekki langær þá mun
hann þó hafa veitt honum nokkra
lífsfyllingu, hin fyrstu árin, og ég
man ekki eftir honum ánægðari
en fyrsta árið í búskapnum. En
það hefur fleirum orðið en honum
að ætla sér alla viðhlæjendur vini
og fengið að súpa seyðið af því
síðar. Eftir að hann skildi við
Rögnu bjó hann lengst í Aðal-
stræti 8. Og þar andaðist hann 31.
10. 1975. Að einhverju leyti af
afleiðingum byltu er hann hlaut í
stiga nokkrum dögum áður.
Ég þakka Jóni samveruna og
vænti þess að við hittumst heilir.
Sigurður Jónsson.