Morgunblaðið - 10.03.1976, Qupperneq 19

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 10. MARZ 1976
19
Kristján Pétursson:
Meðferð Klúbbmálsins
— Ræða Gísla V.
Einarssonar
Framhald af bls. 15
leyfa markaðsverðmyndun á láns-
fé. Þessi breyting skapar jafn-
vægi á lánamörkuðum, arðsemi
stýrir fjárfestingu, hagur spari-
fjáreigenda og lífeyrisþega er
tryggður og það dregur úr verð-
bólgunni. Þá hverfur eins og dögg
fyrir sólu mismunun í iánafyrir-
greiðslu, óarðbærar framkvæmd-
ir einkaaðila, verðbólgugróði lán-
takenda og sú hugsanlega spill-
ing, sem núverandi fyrirkomulagi
fylgir iðulega.
Markaðsverðmyndun þarf
einnig að ráða verði erlendra
gjaldmiðla, þvl að þá skapast
aldrei verulegt jafnvægisleysi I
utanríkisviðskiptum, fjármagns-
flutningar og erlendar lántökur
geta verið frjálsar, engin höft
þarf á gjaldeyrissölu vegna vöru-
kaupa og ferðalaga og gjaldeyris-
staðan yrði traustari. I tengslum
við þessa breytingu þarf að koma
breytt tollastefna, styrkur verð-
jöfnunarsjóður fyrir útfluttar
sjávarafurðir og peningaleg
stjórnun á nýtingu fiskimiðanna.
Einnig þarf að mynda grundvöll
fyrir starfsemi framvirks gjald-
eyrismarkaðar, þar sem hægt er
að kaupa og selja gjaldeyri fram í
tímann.
3. Nýskipan skattlagningar
atvinnurekstrar.
Um þessar mundir vinnur
Verzlunarráðið að heildartillögu-
gerð um skattlagningu atvinnu-
rekstrar. Meginþráðurinn I þess-
um tillögum er, að hækkandi
verðlag valdi ekki ofsköttun, að
atvinnuvegunum og mismunandi
rekstrarformum fyrirtækja sé
ekki mismunað i skattlagningu og
að skattlagningin sé hlutlaus en
skekki ekki efnahagsstarfsemina.
4. Stefnan I tollamálum.
Tollar skekkja gengisskráning-
una og eru þvó öæskilegir, eink-
um ef þeir eru misháir. Tollar
hérlendis eru þó sérstaklega
gallaðir, þar sem þeir eru bæði
mjög mismunandi milli skyldra
vörutegunda og milli markaðs-
svæða. Þessi skekkingaráhrif
milli markaðssvæða verða stöðugt
meiri og alvarlegri. Skyn-
samlegast væri að afnema tolla
algjörlega samhliða breyttri
stefnu I verðmyndun erlendra
gjaldmiðla.
5. Samkeppnislöggjöf.
Til þess að efla markaðsverð-
myndun á vörum og þjónustu
atvinnuveganna og til þess að úti-
loka samkeppnishamlandi við-
skiptahætti, er orðin brýn nauð-
syn á löggjöf um þetta efni.
Nefnd á vegum Verzlunarráðsins
vinnur nú að mótun tillagna í
þessum efnum.
6. Vinnulöggjöf og
kjarasamningar.
Núverandi vinnulöggjöf þarf
ýmissa breytinga við. Gera þarf
aðild að verkalýðsfélögum lýð-
ræðislegri en nú er og gera
ákveðnar kröfur til þeirra, sem
boða verkföll. Sem lágmarks-
kröfu til þess að boða mætti verk-
fall virðist t.a.m. eðlilegt að krefj-
ast þess, að viðkomandi laun-
þegar hafi sétt fram skriflegar
kröfur og haft I frammi einhverja
lágmarks viðleitni til þess að ná
samkomulagi við vinnuveitendur.
Einnig er orðið aðkallandi að
hverfa frá þeim sið að veita alls
konar stéttum hvers konar laga-
lega og stéttarléga vernd, fríðindi
og einokun.
7. Verðjöfnunarsjóður
Til þess að jafna sveiflur á
verði útfluttra sjávarafurða milli
ára þarf að beita verðjöfnunar-
sjóðum í mun ríkari mæli en til
þessa. Einnig verður að gæta þess
að sjóðirnir séu varðveittir í
erlendri mynt, þar til þeim er
beitt til þess að greiða verðbætur.
8. Auólindanýting.
Verndun fiskistofna krefst þess,
að ákveðinn sé hámarksafli fisk-
tegunda. Skynsamlegasta og hag-
kvæmasta leiðin til þess að nýta
það aflamagn, sem veiða skal, er
að selja útgerðaraðilum veiðileyf-
in á opinberu uppboði. Samfara
þessari breytingu kæmi breytt
gengisskráning, sem gerir
greiðslu slikra veiðileyfa mögu-
lega.
9. Nýskipan fjárlagagerðar.
Fyrsta ákvörðunin við gerð
fjárlaga þarf að vera ákvörðun
um, hvort greiðsluhalli eða
greiðsluafgangur skuli vera í fjár-
lögum og hversu mikill, eða hvort
tekjur og útgjöld skulu vera í
jafnvægi. Utgjöld þarf síðan að
samræma tekjum nema nýir
skattar komi til. Afnema þarf
sjálfvirkni í útgjöldum hins opin-
bera þannig, að þau hafi jafnvæg-
isverkandi áhrif á efnahagsstarf-
semina.
10. Peningamagn.
Gæta þarf þess, að peningamagn-
ið I umferð vaxi árlega I samræmi
við vözt þjóðarframleiðslu. Jafn
árlegur vöxtur peningamagns og
stöðugt hlutfall opinberra út-
gjalda og tekna af þjóðarfram-
leiðslu er sennilega vænlegasta
hagstjórnaraðferðin.
11. Atvinnurekstur
hins opinbera.
Á liðnum árum hefur hið opin-
bera hafið eða leiðst út í fjöl-
margan atvinnurekstur, þar sem
þátttaka hins opinbera er ekki
nauðsynleg vegna tæknilegrar
einokunar eða samneyzluein-
kenna á framleiðslunni. Auk þess
hefur hið opinbera skapað þess-
um fyrirtækjum sinum sérstöðu
svo sem skattfrelsi, greiðan að-
gang að lánsfé og einokun á mark-
aði. Þessu verður að breyta. Allur
atvinnurekstur þarf að búa við
sömu starfsskilyrði.
12 Afnám einka-
söluréttinda.
I stað þess að efla samkeppni
hefur hið opinbera hvatt til sam-
stöðu og einokunar, jafnvel lög-
fest einokun. Öll einokunarrétt-
indi verður að afnema.
13. Afnám opinberra
lánasjóða.
I stað þess að vinna gegn verð-
bólgunni og leyfa markaðsverð-
myndun fjármagns hefur hið op-
inbera notað sér verðbólguna og
neikvæða raunvexti með opinber-
um lánasjóðum til þess að mis-
muna byggðarlögum, atvinnuveg-
um og tegundum fjárfestingar.
Hvorki hefur þurft að sanna arð-
semi fjárfestingar né sýna að end-
urgreiðsla lánsfjársins sé trygg,
enda er lánsfyrirgreiðslan I mörg-
um tilvikum næsta sjálfvirk. Gall-
ar þessa fyrirkomulags eig.' °ftir
að koma betur í ljós síðar, pegar
við þurfum að b/ggjs afk> u
okkar á arðse-r ■ V-:-.,ara fjá'. ^o.
inga.
14. Arðsemi.
Fjárfesting hérlendis einkenn-
ist af tilraunum til þess að verjast
verðbólgunni, en byggist ekki á
arðsemismati, enda er fjárfesting
í byggingum miklu hærra hlutfall
af heildarfjárfestingu hér en er-
lendis. Þegar fjárfesting miðast
ekki við arðsemi, bitnar það á
afkomumöguleikum framtíðar-
innar. Lífsnauðsynlegt er orðið að
leyfa markaðsverðmyndun fjár-
magns, þannig að arðsemi geti
ráðið fjárfestingu í þjóðfélaginu.
15. Takmörkun aðgangs
að atvinnustarfsemi.
Undir því yfirskini að vernda
almenning hefur aðgangur að at-
vinnustarfsemi í auknum mæli
verið takmarkaður undir yfir-
skini gæðaeftirlits. Reyndin hef-
ur oft orðið sú, að viðkomandi
starfsgreinar hafa getað takmark-
að fjölda þeirra, sem komast inn í
starfsgreinina og þannig skapað
sér einokunaraðstöðu og sjálf-
dæmi um kjör sin. Þetta verður
að afnema.
Um þessar mundir sem oftar,
stöndum við frammi fyrir miklum
efnahagsvanda. Meginástæða
þess, hversu mikill og ævarandi
efnahagsvandinn er orðinn, er að
opiober stjórnvöld hefta efna-
hagsstarfsemina svo mikið, að
efnahagslífið getur ekki sjálft
leitað jafnvægis.
Hér að framan hef ég bent á
helztu leiðir til úrbóta, þannig að
við Islendingar getum í efna-
hagslegu tilliti, eins og við gerum
I stjórnmálalegu tilliti, lifað sem
frjálsir menn i frjálsu landi.
EINS ög kunnugt er hef ég harð-
lega gagnrýnt rannsókn og máls-
meðferð svonefnds Klúbbmáls frá
upphafi.
Eftirtalin atriði málsins tel ég
að ekki hafi verið rannsökuð
nægjanlega eða þá alls ekkert:
1. Að sú rannsókn, sem laut að
söluskattsbroti veitingahússins
skyldi aðeins ná til tímabilsins
jan. 1970 — okt. 1972. Rannsókn-
in átti skilyrðislaust að ná aftur
til ársins 1966, þar sem rökstudd-
ur grunur var að sömu aðilar
höfðu einnig til þess tima dregið
háar peningaupphæðir undan
söluskatti, en þá fór veitinga-
reksturinn fram i Glaumbæ.
2. Rannsóknin átti einnig að ná
aftur til sama tíma varðandi
launaframtöl allra starfsmanna
veitingahúsanna (þar með taldar
greiðslur til hljómsveitamanna).
Sannað er, að á þeim tæpum
tveimur árum, sem skatta-
rannsóknin nær til, nam sú pen-
ingaupphæð um 30 millj. kr.
Ennfremur sannaðist að fyrir-
tækið gaf ekki út launamiða á því
tímabili. Rannsókn varðandi
tekjuskatt og útsvar þessa starfs-
fólks átti þvi einnig að ná aftur til
ársins 1966.
3. Ef bókhaldsgögn hafa ekki
verið lengur til staðar en fram til
ársins 1970 til að grundvalla
skattaálagningu á, þá átti að sjálf-
sögðu að yfirheyra allt starfsfólk
veitingahúsanna og hljómsveita-
menn og athuga jafnframt um
skattaframtöl þessara aðila aftur
til ársins 1966.
4. Þá bar að rannsaka allar
,,óeðlilegar“ greiðslur og önnur
viðskipti til og frá veitinga-
húsunum til ýmissa aðila, sem
ekki höfðu sannanleg fjármála-
tengsl við fyrirtækin hvorki í
formi þjónustu né vegna
annarrar starfsemi í þeirra þágu.
Þessar rannsóknir hefðu bæði
Sakadómur Reykjavíkur og Skatt-
rannsóknadeild átt að fram-
kvæma, ella átti saksóknari ríkis
ins að fyrirskipa að svo yrði gert.
Fædd 25. júlí 1923.
Dáin 12. febrúar 1976.
Þegar mér barst sú fregn að
tengdamóðir min, Guðlaug eða
Lulla eins og hún var kölluð, væri
látin, setti mig hljóða. Það kom
reyndar ekki mjög á óvart þar
sem hún hafði legið veik í 10
mánuði á sjúkrahúsi.
Lulla var mjög trúuð kona og
var það hennar styrkur í hinum
miklu og erfiðu veikindum. Hún
var sérstæður persónuleiki, hafði
fastmótaða skapgerð og sterka
réttlætiskennd. Hún var mjög
trygglynd og sannur vinur vina
sinna. Mér var hún ekki aðeins
góð tengdamóðir heldur einnig
vinur og leiðbeinandi. Hún var
óþreytandi að leiðbeina mér og
ráðleggja. Og alltaf bar hún fyrst
og fremst velferð fjölskyldunnar
fyrir brjósti.
Lulla var fædd 25. júlí 1923 á
Fögrueyri við F'áskrúðsfjörð og
var hún dóttir þeirra hjónanna
Björns Þorsteinssonar bónda og
frú Sigríðar Jónsdóttur. Þeim
varð 5 barna auðið og var Lulla
næst yngst. Elst er Jóhanna, nú
búsett i Alaska, þá Axel, búsettur
í Reykjavík, Ágústa, sem lést fyr-
ir 4 árum, þá Lulla og yngstur er
Jón, búsettur í Reykjavík. Þegar
Lulla var 10 ára gömul fluttust
foreldrar hennar til Reykjavíkur
og bjuggu þar siðan. Lulla fór ung
að vinna fyrir sér og vann lengst
af við bókband í Rikisprentsmiðj-
unni Gutenberg. Árið 1943 giftist
hún eftirlifandi eiginmanni
sínum, Benjamín Hreiðari Jóns-
syni rafvirkjameistara, sem
reyndist henni góður eiginmaður
og kom það gleggst í ljós í hennar
miklu og erfiðu veikindum.
Þau eignuðust þrjú börn, sem
5. Þá átti rannsóknin einnig að
ná aftur til sama tíma, varðandi
óleyfilega flutninga og afgreiðslu
á áfengi frá Á.T.V.R. til Glaum-
bæjar og Klúbbsins o.fl. þar að
lútandi.
6. Rannsaka hefði þurft sérstak-
lega starfsemi vineftirlitsmanna
veitingahúsanna varðandi eftir-
talin atriði:
Hvernig þeirra framkvæmd sé
háttað við eftirlit í veitingahúsinu
m.a. á flöskumerkingum (VH) og
flöskuinnsiglum.
Hvort þeir hafi orðið einhvers
vísari um óleyfiiega meðferð
áfengis i umræddum veitingahús-
um og hvort einhverjar skýrslur
séu til frá þessum opinberu
starfsmönnum þar að lútandi.
Hvaða afgreiðslu hafa kærur
þessara aðila, ef einhverjar eru,
fengið hjá dómstólum. Þetta tel
ég mikilvægt varðandi könnum á
virkni vineftirlits almennt i veit-
ingahúsum.
Vms veigamikil atriði þessara
mála eru hér ekki upptalin, þar
sem ekki er tímabært að skýra frá
þeim málum vegna þeirrar
rannsóknar, sem nú fer fram hjá
Sakadómi Reykjavíkur á manns-
hvörfum.
Það sem vekur alveg sérstaka
athygli í þessu máli, umfram
þann sýndarleik, sem viðhafður
var á sviði rannsóknarinnar, það
er hvernig slík starfsræksla gat
gengið árum saman, án þess að til
kæmi svipting veitingaleyfa.
Það er óhjákvæmilegt annað en
fram fari nú þegar heildarrann-
sókn á breiðum grundvelli
þessara mála og skipaður verði
sérstakur umboðsdómari með
nægum staii„^_ . til að fram-
kvæma hana. Þá verði ennfremur
undn"*"\.0oa- oe tafarlaust
rannsakað af .. setudómara
hvaða örsaKir liggja til grund-
vallar ba'm ',‘,;”,'orðskenndu
viu..iiurögðum, sem einkennt
hafa f’p-ta u ’> málsmeðferðar
i.ja vioKomardi lögreglu-, dóms-
og skattayfi.-öldurn. Rann-
eru: St. ..íar, boseuur í Vest-
mannaeyjum, kvænto- T ;i;o p
Hjörleifsdótt ír, Sigu.ður Viðar
búsettur í Reykjavík, kvæ-,.ur
Steinunni Marínósdóttur, og Elsa,
búsett i Reykjavik, gift Olafi
Gunnarssyni.
Árið 1953 reistu þau sér fram-
tíðarheimili að Heiðargerði 43 þar
sem Lulla bjó manni sinum og
börnum yndislegt heimili. Þangað
var alltaf gott að koma og nú
sakna eiginmaður og börn góðrar
eiginkonu og móður.
Litlu barnabörnin, sem nú eru
orðið 6, eiga liklega erfitt með að
skilja að Lulla amma sé dáin og
þau eigi aldrei framar eftir að sjá
hana eða fá frá henni fallegu föt-
in, sem hún var svo iðin við að
sauma handa þeim.
Benni minn, ég bið góðan Guð
að styrkja þig í þinni miklu sorg.
Við eigum öll okkar góðu endur-
minningar. Lulla mín, ég vil að
lokum þakka þér fyrir allt sem þú
varst mér.
Guð blessi þig.
Lilja.
Síðastliðið haust bárust mér
þær skelfilegu fréttir að Lulla
frænka væri með ólæknandi sjúk-
dóm. Slíkar fregnir eru ætið geig-
vænlegar og hversu mikið sem ég
hugsaði um þær, reyndi ég að
flýja raunveruleikann og trúa á
kraftaverkið svokallaða. En
kraftaverkið lét ekki á sér bæra í
þetta skiptið, því að i kvöld kom
helfregnin: Lulla frænka er dáin.
Guðlaug Birna Björnsdóttir var
fædd á Fáskrúðsfirði 25. júli
1923. Á Fögrueyri við Fáskrúðs-
fjörð sleit hún barnsskónum, eða
þar til hús fluttist til Reykjavikur
sóknarnefnd þessi þarf sér-
staklega að taka til meðferðar og
reyna að upplýsa hvort einhver
stjórnmálaleg eða persónuleg
sambönd kvnnu að hafa verið eða
séu til staðar milli grunaðra aðila
í málinu og þeirra dómsvfirvalda
er hafa ákvörðunartöku með
höndum.
Löggæzlumenn geta vart lengur
framkvæmt skyldustörf sín á
mannsæmandi hátt, ef lögreglu-
og dómsyfirvöld í landinu mis-
muna þegnum sínum gagnvart
lögunum. Sjálfstæðir dómstólar
ásamt aðskildu framkvæmdar- og
löggjafarvaldi eru bornsteinar
lýðræðisins og algjör forsenda
fyrir réttaröryggi þegnanna.
Þegar hinn almenni borgari sér
hversu yfirborðskennda meðferð
ýms stórmál fá hjá dómstólunum
og beinlínis að þeim er mismunað
gagnvart lögunum, hlýtur virðing
þeirra fyrir dómstólunum að
þverra. Þegar svo er komið er
þess skammt að biða að hrikta
taki i stoðum okkar unga lýð-
veldis.
Afleiðingarnar láta ekki á sér
standa, hvers konar afbrot aukast
hröðum skrefum og nú er svo
komið, að nokkur mannshvörf eru
til rannsóknar vegna meintra
manndrápa.
‘Að lokum vil ég beina þeirri
áskorun til dómsmálaráðherra, að
hann beiti sér fyrir þvi, að
rannsóknarnefnd verði strax sett
á stofn til að rannsaka allar hliðar
þessara mála og hún starfi við
hlið þeirra manna, sem nú starfa
hjá Sakadómi Reykjavíkur að
rannsókn téðra sakamála.
Það hlýtur að vera krafa
almennings i landinu, að ekki
þurfi að koma til þriðju
rannsóknarinnar vegna þessara
mála og yfirvöld sýni fulla ábyrgð
og festu til að ljúka rannsókninni
í eitt skipti fyrir öll.
Verum þess minnug, að erfiðast
eiga aðstandendur og vinir þeirra
aðila, sem hlut eiga að þessum
málum Kristján Pétursson.
ásamt systkinum sinum og for-
eldrum, þeim Sigríði Jónsdóttur
og Birni Þorsteinssyni. Systkini
Lullu voru Jóhanna, Axel, Agústa
og Jón og nú var hún þeirra næst-
yngst. Voru þær systur, Lulla og
mamma min alla tíð miklir mátar.
Það var alltaf glatt á hjalla þeg-
ar Lulla frænka kom í heimsökn.
Atti hún það til að koma, er liðið
var á kvöld, hringja dyrabjöllunni
á sinn sérstaka hátt, opna hurðina
og kalla: „Er nokkur heima?“ Þá
voru hin ýmsu störf er fram fóru
á heimilinu lögð niður, við hópuð-
umst í kringum Lullu við eldhús-
borðið, ræddum mikið og drukk-
um te fram á rauða nótt.
Lulla var gift góðum manni,
Benjamín Jónssyni, og höfðu þau
komið upp þremur börnum, þeim
Steinari, Sigga og Elsu. Einmitt
nú, er börnin voru öll flogin úr
hreiðrinu og Lulla og Benni
höfðu mesta þörf fyrir hvort ann-
að, er Lulla kölluð burt, langt
fyrir aldur fram.
Þau Lulla og Benni höfðu mjög
gaman af að ferðast og höfðu far-
Framhald á bls. 21
Guðlaug Bima Bjöms-
dóll'u — Minning