Morgunblaðið - 24.03.1976, Síða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 24. MARZ 1976
Heilbrigðismál í borginni:
Fjármagn og
framkvæmdir
Staða einstalira framkvæmda
PÁLL (iíslason, læknir og
horgarfulltrúi, geröi grein
fyrir stööu heilbrigðis-
mála í borginni, er fjár-
hagsáætlanir borgarsjóös
og borgarstofnana vóru til
lokaafgreiðslu í borgar-
stjórn. Kæöa Páls Gísla-
sonar, sem hefur mikiö
frétta- og fróöleiksgildi,
fer í aðalatriðum hér á
eftir:
Fjármagn
Til heilbrigöismála er áætlað að
verja tii fjárfestingar 305.1 millj.
króna ank 67 millj. til áhalda-
kaupa eða 372.1 millj. kr. Þetta
skiptist þannift:
Arnarholt 2. áfangi 70.0 millj.
Borgarspitali: þjónustuálma
(slysadeild) 65.1 millj.,
dapheimili 7.0 miilj., B-álma 60.0
millj
Hedsupæslustoo Arbæ 52:0
heilsugæslustöð Domus Mediea
2.0 millj., heilsugæslustöð Breið-
holti 2.0 ntillj.
Hat.iui !,u()u 4( 0 millj.
Af þessu koma 102.8 millj., sem
hlutur rt'k.ssjóðs,en 97.0 millj. frá
sjóði Stofnana fyrir aldraða.
Framkvæmdir
ráögeröar
Skipta má þeim í 3 flokka, sem
allir hafa verið mjög til umræðu á
síðustu árum, vegna þess hve
mikil nauðsyn er á að leysa sem
fyrst úr vandamálum, sem þar
steðja að:
1. Heilsugæslustöðvar til að
bæta aðstöðu heimilislækninga,
sem nú eru í miklum vanda vegna
þess hve heimilislæknar eru fáir.
Áætlun um framkvæmdir lítur
þannig út, a) Domus Medica 5
heimilislæknar, b) Arbæjarstöðin
2—3 heimilislæknar, c) Breiðholt
III 4 heimilislæknar, d) Borgar-
spítalastöð 6 heimilislæknar, e)
Breiðholt I 8—10 heimilisiæknar
eða alls 25—28 heimilislæknar.
2. Þjönustustarf á Borgar-
spítala a) Stærri slysadeild, b)
Göngudeildir auknar.
3. Vistunaraðstaða á sjúkrahúsi
fyrir aldraða og aðra langlegu-
sjúklinga. a) Hafnarbúðir 25—30
sjúklingar b) B-álma Borgar-
spítala 210 sjúklingar, c) Arnar-
holt 45 sjúklingar.
Staöa einstakra
framkvæmda
0 I Þjónustuálma Borgarspítal-
ans. Reisa á 3ja hæða byggingu
(15.000 rúmm., 4.100 fm), þar
Páll Gíslason, læknir og borgar-
fulltrúi.
sem slysadeildin fær nýtt, stærra
og hagkvæmara húsnæði, göngu-
deildir annarra spítaladeilda fá
aukið svigrúm fyrir ört vaxandi
þjónustu og heilsugæslustöð fyrir
Fossvogshverfi og nágrenni (um
12.000 manns), þar sem ráðgert er
að starfi 6 heimilislæknar auk
annars starfsfólks. Nú er lokið við
að ganga frá og steypa undirstöð-
ur og plötu undir 1. áfanga bygg-
ingarinnar og hefur nú verið
boðið út að steypa húsið upp og
gera fokhelt á þessu ári. 1 beinu
framhaldi af því er ráðgert að
innrétta húsnæðí slysadeildar-
innar, en húsnæði göngudeilda og
heilsugæslu á árinu 1978.
0 II B-álma Borgarspítalans: 1
síðustu fjárlögum rikisins var
samþykkt að veita fé til B-álmu
Borgarspítalans og þar með
heimilt að hefja framkvæmdir,
þegar fjármögnunarsamningur
hefur verið gerður milli ríkisins
og Reykjavíkurborgar.
B-álman er fyrst og fremst
ætluð fyrir öldrunarlækningar og
mun á 8 hæðum rúma 210 sjúkl-
inga Með því að hefja fram-
kvæmdir á þessu ári, væri stefnt
að því að fullbúa 2 deildir fyrir 60
sjúklinga á árinu 1978.
Skýringu á hinni geysilegu
þörf, sem skapast hefur á lang-
dvalarplássum fyrir aldraða, er að
finna í hinni öru fjölgun þeirra í
höfuðborginni. Árið 1968 voru
7.86% borgarbúa 67 ára og eldri,
en 7.42% allra landsmanna voru á
sama aldri. Árið 1974 hafði þetta
breyst þannig að 9.27% borgar-
búa voru orðnir 67 ára og eldri en
landshlutfall var 7.94%. Reykja-
vik hefur því tekið 70—80% af
heildarfjölgun þessa aldursflokks
og þeim fjölgað í Reykjavik úr
6.335 í 7.841 eða tæp 24%, en
heildarfjölgun íbúa i Reykjavík
var 4.9% á sama tíma. Búast má
við að þessi þróun haldi að
nokkru leyti áfram.
0 III Hafnarbúðir: Lengur dróst
en ætlað var að koma þar af stað
rekstri hjúkrunardeildar fyrir
aldraða. Tók lengri tíma að hanna
framkvæmdir og fá þær
samþykktar af ríkisvaldinu. Auk
þess kom í ljós að verulegar
skemmdir höfðu orðið á húsinu
vegna skemmda á þaki. Veruleg-
an hiuta af kostnaði við endur-
bætur hússins hefði því þurft að
vinna hvaða starfsemi, sem þar
hefði farið fram, en lausabúnaður
mun kosta um 16 millj. króna. Er
ætlað að viðgerðum hússins verði
lokið í maimánuði.
0 IV Arnarholt. Hluti geðdeild-
ar Borgarspítalans er rekinn
að Arnarholti á Kjalarnesi:
Nú er verið að reisa þar
6200 rúmm. byggingu, sem
rúma á 45 vistmenn ásamt nýju
eldhúsi, búri, borðstofu og
húsnæði fyrir aukna læknis-
þjónustu. Samkvæmt verksamn-
ingi átti að ljúka framkvæmdum i
ágúst á þessu ári. Vegna ýmissa
tafa, mun það þó ekki verða fyrr
en á næsta ári. Ríkið hefur ekki
staðið við greiðsluáætlun, sem
samið var um áður en verkið hófst
og mun það valda borgarsjóði
erfiðleikum.
0 V Barnaheimili Borgarspítal-
ans. Framkvæmdum er að mestu
lokið. Barnaheimilið mun geta
tekið við 70 börnum. Heildar-
kostnaður er nú gert ráð fyrir, að
verði 55 millj. króna.
Heilsugæslu-
stöðvar
0 A — Domus Medica:
Breytingu á húsnæði er lokið og
verið er að semja um rekstrar-
form og greiðslur, þar sem stöðin
er nokkuð frábrugðin því sem
gert er ráð fyrir í heilbrigðislög-
gjöf. Ætti fljótlega að vera hægt
að ganga frá þeim málum.
0 B — Arbær: Undirritaður
hefur verið verksamningur um
innréttingu húsnæðisins, sem
keypt var að Hraunbæ 102. Skal
verktaki skila húsnæðinu full-
búnu um miðjan júlí n.k. Heil-
brigðismálaráð hefur óskað eftir
því við ráðuneytið að afmarkað
verði sérstakt heilsugæslusvæði í
Arbæ. Ráðgert er að starfsemin
hefjist í haust og munu þar ráðnir
2 læknar auk hjúkrunarfólks. Ná-
kvæm hagkvæmis-úttekt á
Framhald á bls. 19
Vemdaðir vinnu-
staðir öryrkj a
Rannsókn Félagsmálastofnunar Reykjavíkurborgar
Samfélagsleg þjónusta-
og framkvæmdir var eitt
meginumræðuefnið á
fundi borgarstjórnar
Keykjavíkur þá er ljár-
hagsáætlun borgarsjóðs og
borgarstofnana var til
lokaafgreiðslu. Borgarfull-
trúar Sjálfstæðisflokksins
gerðu hver um sig grein
fyrir ákveðnum þáttum í
þjónustu borgarinnar og
fjallaói Markús Örn
Antonsson um nám og at-
vinnumöguleika öryrkja.
Hér fara á eítir efnisatriði
úr ræóu hans.
Tillaga borgarfulltrúa
Sjálfstæðisflokksins
Markús Örn gerði fyrst
grein fyrir svohljóðandi
breytingartillögu Sjálf-
stæðisflokksins:
„Borgarstjórn samþykkir að
tekin skuli upp skipulögð sérhæfð
vinnumiðlun á vegum Ráðningar-
stofu Reykjavíkurborgar í sam-
starfi við endurhæfingarráð ríkis-
ins vegna þjálfunar og hæfnis-
prófa fyrir öryrkja, sem fram fara
á þess vegum. Verði starfsaðstaða
og starfsmannahald Ráðningar-
stofunnar eflt í samræmi við auk-
in verkefni á þessu sviði.
Þá verði ennfremur kannaðir
möguleikar á að fjölga vernduð-
um vinnustöðum í Reykjavík
fyrir þá, sem vegna andlegrar eða
líkamlegrar örorku eiga enga von
um að geta farið út á hinn al-
menna vinnumarkað.
Við gerð áætlana um þessa upp-
byggingu skal haft mið af þeirri
könnun, sem fram fór á vegum
Félagsmálastofnunar Reykja-
víkurborgar árið 1974.
Borgarstjórn vill einnig vekja
athygli á því ákvæði laga frá 1970-
um endurhæfingu, að þeir, sem
notið hafa endurhæfingar skuli
að öðru jöfnu eiga forgangsrétt til
atvinnu hjá ríki og bæjarfélögum,
og er borgarstjóra falið að kynna
ákvæði þetta fyrír forstöðumönn-
um borgarstofnana."
Könnun á atvinnumögu-
leikum aldraðra og öryrkja
Sumarið 1974 fór fram á vegum
Félagsmálastofnunar Reykja-
víkurborgar könnun á atvinnu-
möguleikum aldraðra ogöryrkja.
Jón Björnsson, sálfræðingur,
framkvæmdi kannanirnar og
liggja niðurstöður nú fyrir, ásamt
tíllögum um úrbætur og er verið
að leggja síðustu hönd á frágang
og prentun. Bráðabirgðaniður-
stöður og tillögur voru kynntar á
ráðstefnu endurhæfingarráðs um
þörf fyrir verndaða vinnustaði,
sem haldin var 3. maí s.l. og á
næsta fundi endurhæfingarráðs
ríkisins mun Jón Björnsson
kynna málið nánar.
Könnunin beindist einkum að
eftirtöldum atriðum:
0 1. Hvernig er þátttöku öryrkja
almennt farið á vinnumarkaðin-
um í Reykjavík og hvernig er
reynsla þeirra af vinnumarkaðin-
um?
0 2. Hver er reynsla þeirra
öryrkja, sem vinnu stunda, af
starfi sínu, einkum með tilliti til
örorkunnar? Hverjir eru kostir
þess og gallar? Hverjar eru óskir
þeirra og áform um vinnu fram-
vegis?
0 3. Hver er afstaða og geta
hinna, er ekki stunda vinnu til
upptöku starfs eða náms? Hvaða
óskir hafa þeir í þeim efnum?
Tilhögun könnunar var sú, að
gert var tilviljunarúrtak úr
spjaldskrá lífeyrisdeildar Trygg-
ingastofnunar rikisins og valdir
410 örorkulífeyrisþegar í Reykja-
vík. Auk þess var sérstaklega
tekið tillit til öryrkja á aldrinum
16—30 ára og bætt við í úrtakið 50
öryrkjum á þeim aldri. Má því
tvískipta könnuninni, annars-
vegar upphaflegt úrtak og hins-
vegar sérstaka úrvinnslu vegna
öryrkja 16—30 ára.
Þættir rannsóknar
Könnunin leiðir í ljós, að það er
nánast ekki hægt að slíta úr sam-
hengi neina eina leið til vinnuút-
vegunar öryrkja, heldur verður
að hafa í huga heildarmynd af
eftirgreindum möguleikum:
1. Vinnumiðlun út á almennan
vinnumarkað (sérhæfð vinnu-
miðlun).
2. Námskeið, umskólun og starfs-
skipti.
3. Alger endurhæfing, líkamleg
og starfsendurhæfing.
4. Útvegun aðstöðu til heima-
vinnu.
5. Verndaðir vinnustaðir.
6. Föndur.
Markús Örn Antonsson,
borgarfulltrúi.
Þegar meta á aðgerðir i málum
einstaklinga er það álit þeirra, er
gerst þekkja til að leggja beri
áherzlu á framantalda liði í tölu-
röð. Fyrst að beita vinnumiðlun
út á almennan vinnumarkað,
síðan kanna möguleika til að um-
skóla og endurhæfa viðkomandi
út á vinnumarkað eða útvega
heimavinnu. Þegar ekki er unnt
að koma viðkomandi einstakling
út á vinnumarkað kemur að
vernduðum vinnustað. Verndaður
vinnustaður sem langtímaúrræði
er því aðeins beitt, að ekki sé
unnt að koma viðkomandi til
vinnu á almennum vinnumarkaði
eða i skýldu starfi, þar sem sér-
staklega er tekið tillit til viðkom-
andi einstaklings. Aftur á móti
gæti skammtíma dvöl á vernduð-
um vinnustað verið liður í vinnu-
endurhæfingu. Til nánari skýr-
ingar skal vikið nánar að þessum
hugtökum og hvað sérfræóingar
eiga við með þeim.
Skýring hugtaka:
Sérhæfð vinnumiðlun: Deild
innan hinnar almennu vinnumiðl-
unar, sem sér um að útvega þeim
vinnu, sem standa höllum fæti í
samkeppni á almennum vinnu-
markaði (svo sem: öryrkjum,
öldruðum, atvinnulausum til
langframa o.s.frv.). Deild þessi
hefur sérhæfðu starfsliði á að
skipa og vinnur í nánum tengsl-
um við endurhæfingarstöðvar.
Hún hefur m.a. að hlutverki að
finna og taka frá þau störf á al-
mennum vinnumarkaði, sem sízt
krefjast fullrar vinnuorku, leið-
beina skjólstæðingum um starfs-
val í samræmi við getu og óskir,
miðla þeim síðan störfum sem
svara til þeirrar getu.
Skýlt starf: Starf úti á hinum
almenna vinnumarkaði, sem
krefst minna en fullrar vinnugetu
og haldið er til haga fyrir þá, sem
ekki hafa yfir fullri vinnugetu að
ráða (dæmi: símþjónustu, dyra-
/næturvarsla, stöðumælagæsla
o.s.frv.)
Verndaður vinnustaður: Vinnu-
stofa, þar sem eingöngu eða nær
eingöngu vinnur fólk með skerta
starfsgetu. Verkefni eru þar snið-
in við hæfi starfsliðsins. Vinnu-
stofa þessi verður að bjóða upp á
fjölbreytni í verkum, til þess að
mæta mismunandi vinnugetu og
hæfa fólki með ólíka skerðingu
starfsorkunnar. Vinna á slíkri
vinnustofu getur verið tímabund-
in, og þá er vinnustofan nýtt i
endurhæfingarskyni, þ.e. sem
skref á leiðinni út á hinn almenna
vinnumarkað. Vinna á slíkri
vinnustofu getur einnig verið
stöðug og nálgast þá dagvistun.
Samkvæmt framangreindu er
verndaður vinnustaður talinn
ómissandi hlekkur í sambandi við
atvinnumál öryrkja. Aftur á móti
má ekki einblína á það, sem eina
úrræðið, þar sem eðlilegasta úr-
ræðið er vinna á almennum
markaði, allt miðað við getu hvers
einstaklings.
Félagsmálastjóri Reykjavíkur
fékk aðstöðu til þess að kynna sér
haustið 1974 verndaða vinnustaði
í Þýzkalandi og heimsótti og skoð-
aði 3 slikar stofnanir í Núrnberg,
Manheim og Trier.
Allar þessar stofnanir voru
nokkuð stórar, ætlaðar 60—100
manns. Upphaflega ætlaðar sem
framhald á bls. 23