Morgunblaðið - 24.03.1976, Page 13

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 24. MARZ 1976
13
Jón Magnússon, formaður
Félags ísl. stórkaupmanna:
A verzlunarmálaráðstefnu Sjálfstæðisflokksins, sem nýlega var
haldin, voru flutt fjölmörg fróðleg erindi um ýmsa þætti I
málefnum íslenzkrar verzlunar. Morgunblaðið mun næstu daga
birta stutta kafla úr erindum þessum. Hér fer á eftir hluti erindis
Jóns Magnússonar, formanns Félags isl. stórkaupmanna:
Aðilar verzlunar
ekki með 1
ráðum um nýja
verðlagslöggjöf
Tertubotnar
og kexvörur
Manna á meðal er mikið rætt
um óþarfa innflutning og þá
gjarnan talað um sóun á gjald-
eyri og óþarfa eins og tertu-
botna og kex, því var það fyrir
skömmu að vörur þessar voru
fyrirvaralaust settar á bann-
lista. Þegar nánar var gætt að,
þá kom í ljós að þeir tertu-
botnar, sem fást hér í búðum,
eru íslensk framleiðsla, en hins
vegar hafði verið flutt inn
nokkuð af kexi og brauðvörum
vegna þess að innlenda fram-
leiðslan annaði ekki eftirspurn,
og er hlutur þessi i innflutn-
ingnum 0,4%. Þar sem bannið
kom svq fyrirvaralaust liggur
nú í vörugeymslum skipafélag-
anna þó nokkuð af þessari vöru
og þar sem geymsluþol hennar
er lítið, liggja þessi verðmæti
nú undir skemmdum. En samt
verður að greiða vöruna að lok-
um og þá að sjálfsögðu í erlend-
um gjaldeyri, og þegar hún loks
kemur í hendur kaupanda er
hún stórskemmd. Slíkar fyrir-
varalausar ráðstafanir eru
mjög óviturlegar og koma
engum að gagni vegna þess að
við erum þegar búin að skuld-
binda vörukaupin og komumst
ekki hjá þvi að greiða vörurnar.
Réttara væri að heimila þennan
innflutning en þær vörur, sem
á að setja á bannlista, verði
tímasettar t.d. 2—3 mánuði
fram í tímann, þá gefst
innflytjendum kostur á að
afturkalla pantanir sínar, en
hins vegar heimila þeim að
leysa inn þær vörur, sem þegar
eru komnar til landsins.
Þetta gildir og um fleiri vöru-
tegundir, er voru komnar til
landsins áður en þessar nýju
reglur tóku gildi, t.d. er þó
nokkuð magn af listsjónvörpum
ógreitt og verða innflytjendur
fyrir gífurlegu tjóni þar sem
vaxta- og geymslukostnaður
bætist við. Varan verður fyrir
hnjaski, og það er vitað að
innflytjandinn getur ekki rift
kaupunum. Að setja slikar
reglur algjörlega fyrirvaralaust
er sama og að setja lög og láta
þau gilda aftur fyrir sig og
refsa mönnum fyrir að hafa
farið að lögum, í stað þess að
gefa þeim nægan fyrirvara til
að fella niður þegar gerðar
pantanir, en jafnframt standa
við skuldbindingar sinar.
Enginn stefna hefur enn verió
mörkuð í þessum málum og
geta því fyrirtækin ekkert sagt
umbjóðendum sinum. Fyrir
verslunarfyrirtæki, sem hefur í
gegnum mörg ár skapað sér
gott traust erlendis, geta slíkar
aðgerðir valdið miklu tjóni, þá
er margra ára starf til einskis
unnið.
Nú er svo komið að málum að
erlend fyrirtæki eru farin að
reikna sér áhættuþóknun
vegna viðskipta við Island. Það
þýðir hærra vöruverð til neyt-
andans.
Innflutnings-
erfiðleikar
Nú blasa við miklir erfið-
leikar i efnahagslífi okkar og
þá vaknar sú spurning, hvernig
er hægt að koma í veg fyrir að
spilla þeim viðskiptakjörum,
sem þjóðin hefur af því að fá
sjálf að velja erlendar vörur.
Eigum við að stórlama þessa
verslun með innflutningshöft-
um og verðlagsákvæðum. Við
vitum að innflutningur er fyrir
almenning, það vaeri löngu
búið að afnema frjálsan
innflutning ef það væri einung-
is gert fyrir verslunina, þvi að
frjáls innflutningur er stór
hluti af kaupmætti launa, ef
innflutningur verður heftur
hækkar vöruverð, vörur fara á
svartamarkað og kaupmáttur
launa rýrnar að sama skapi. En
hvað er hægt að gera án þess að
gripið sé til innflutningshafta?
Ég held að svarið við þessu sé
að þjóðin eyði ekki meir en hún
aflar, eða að hún afli jafn mikið
og hún eyðir. Innflutningur er
ákvarðaður um leið og kaup-
getan í landinu er ákvörðuð
með samningum við iaunþega-
samtökin, með lánastarfsemi
við bankana og útgjöldum ríkis-
sjóðs, vegna þess að eina leiðin,
sem hægt er að verja peningum
hér á landi, er í innflutning. En
hvað er til varnaðar? Heilbrigð-
ir kjarasamningar, samdráttur
f útgjöldum rikisins, heilbrigð
útlánastarfsemi bankanna og
aukinn almennur sparnaður, og
siðast en ekki sist aukinn út-
flutningur.
Verðlagsmál
Allir forystumenn stjórn-
málafiokkanna eru sammála
um að verðlagsákvæðin séu fyr-
ir löngu gengin sér til húðar og
hafa allir haft fögur orð um að
leggja fram frumvarp til laga
um nýja verðlagslöggjöf. I tíð
Viðreisnarstjórnarinnar var
lagt fyrir Alþingi hið svokall-
aða Sonnefrumvarp, en var
fellt af sjálfum meðráðherra
stjórnarinnar, Alþýðuflokks-
manninum Eggerti Þorsteins-
syni. Við síðustu kosningar lof-
uðu Sjálfstæðismenn sem oftar
að láta endurskoða verðlagslög-
gjöfina, og i sjálfum stjómar-
sáttmálanum varð þetta að sam-
komulagi. Ölafur Jóhannesson,
viðskiptamálaráðherra, fékk
Magna Guðmundsson, hagfræð-
ing til að semja drög um sam-
keppnislöggjöf er lögð var fyrir
i janúar—april 1975.
Enn á ný er nefnd skipuð til
að vinna að frumvarpsdrögum
um nýja verðlagslöggjöf og er
nefndin skipuð af viðskipta-
málaráðherra, Ólafi Jóhannes-
syni, formaður nefndarinnar er
Georg Ölafsson, verðlagsstjóri,
og tveir aðrir nefndarmenn eru
þeir Björgvin Guðmundsson og
Gylfi Knudsen, báðir úr ráðu-
neytinu. Engir aðilar frá versl-
uninni hafa verið með I ráðum.
3. júli 1975 er bréf sent Verð-
lagsnefnd vegna hækkana 'á
Hvað e
rekstrarkostnaði, þessu bréfi er
ósvarað enn. 21. landsfundur
sjálfstæðismanna 1975, sem var
haldinn í mai, gerði meóal
annars eftirfarandi stjórnmála-
ályktun:
„Afnema verður úreltar verð-
lagsreglur og verðlagshöft,
bæði vegna starfsemi atvinnu-
lífsins og hags neytenda, en
efla jafnframt virkt verðlags-
eftirlit. I engu má hverfa frá
viðurkenndum reglum i inn-
flutnings- og gjaldeyrismálum
þar eð frávik í þeim efnum
skerðir bæði hag neytenda og
álit þjóðarinnar og traust er-
lendis.“
Svo mörg voru þau orð. Nú er
spurningin, hve mörg ár líða
áður en við fáum nýja verðlags-
löggjöf, við höfum búið við úr-
elt verðlagsákvæði undanfarin
40 ár, verðstöðvun í 8 ár, sem
endaði með því að formaður
Verðlagsnefndar lagði fram til-
lögu i Verðlagsnefnd um tíma-
bundna verðstöðvun á vöru og
þjónustu 20. nóvember og
skyldi hún gilda í 4 mánuði, og
,fylgt mjög strangt eftir, þessari
Jón Magnússon.
verðstöðvun á þvi að ljúka
núna 20. mars. Við gerðum fast-
lega ráð fyrir, að þessir 4 mán-
uðir yróu notaðir til að endur-
skoða verðlagslöggjöfina með
afnám verðlagsákvæða að
markmiði og af þeim 4 mán-
uðum liðnum yrði verðstöðvun
hætt. Við höfum engar fréttir
fengið hvað þessum málum liði
og vitum því ekkert hvað við
tekur eftir næstkomandi
laugardag.
Það er alkunna að atvinnu-
vegum okkar hefur verið mjög
r fram-
undaní
verzlun
lands-
manna?
mismunað og á þetta sérstak-
lega við um verzlun og þá eink-
um innflutningsverslunina
Samt sem áður verðum við að
viðurkenna að þau lifskjör, sem
við Islendingar búum við i dag
er eingöngu að þakka milli-
ríkjaversluninni, þvi eins og ég
gat um i upphafi þá var hér
fyrir 100 árum þjóð, sem bjó við
mjög frumstæð lífskjör, engin
af þeim lifsþægindum er við í
dag þekkjum fyrirfundust þá,
og ef við hugsum okkur hvað
tengsl okkar við viðskiptaþjóðir
okkar hafa fært okkur mikla
velmegun og þægindi, þá geta
allir orðið sammála um það, að
undirstaða efnahagslifs og
þeirrar velmegunar, sem við
búum við, hlýtur að vera frjáls
utanrikisviðskipti. I ályktun
Félags ísienskra stórkaup-
manna var skorað á rikisstjórn-
ina að halda fast við það stefnu-
markmið, sem ákveðið var í
málefnasamningi hennar, að
frelsi ríkti í utanrikisverslun
landsmanna, jafnvægi og
stefnufesta i innflutnings- og
gjaldeyrismálum, og stuðlað
yrði að bættum viðskiptakjör-
um útávið. Hamlað yrði gegn
jafnvægisleysi og sífelldum
bráðabirgðaráðstöfunum, svo
sem vörugjaldi og fyrirvara-
lausum niðurskurði frílista-
vara, er skapar aðeins vantrú á
islenskum innflytjendum útá-
við og veldur þeim þar með
lakari kjörum vegna þeirrar
áhættuþóknunar, e- útflytj-
endur reikna inn i verð sitt.
Ennfremur undirstrikum við
mikilvægi þess að nægilegur
gjaldeyrisvarasjóður væri til
staðar á hverjum tíma til að
mæta greiðslusveiflum, til þess
að viðskiptafrelsi yrði tryggt.
Ríkisstjórnin og Seðlabankinn
leitast við á hverjum tima með
almennum aðgerðum að tryggja
hagstæðan greiðslu- og vöru-
skiptajöfnuð svo að stöðu og
áliti islenskra viðskiptafyrir-
tækja útávið verði'ekki stefnt í
algjört óefni. Með þessum orð-
um vil ég ljúka máli mínu og
þakka fyrir gott hljóð.
„Fyrir þá sem vilja
skilja annað eftir
en_bankainnstæður”
Rabbað við
Pál
Steingrímsson
kvikmynda-
tökumann
I STARFSFRÆÐSLU hjá
Morgunblaðinu fékk ég það
verkefni að rabba við einhvern
um starf hans og skrifa stutta
grein sem gæfi svipmvnd þar
af. Mér datt í hug að rabba við
Pál Steingrímsson kvikmynda-
tökumann og listmálara og þá
var að hafa upp á honum. Eg
hringdi I KVIK, fyrirtæki Páls
og félaga hans á Skúlagötunni í
Reykjavlk, en fékk þau svör að
Páll væri við kvikmyndatöku á
Ilúsavik ásamt Asgeiri Long
kvikmyndatökumanni og það lá
þvf beinast við að fletta upp I
sfmaskránni, Hótel Húsavik,
sfmi 96-41220. Páll var úti við
I
Skóla-
fólk
hjá
Morgun-
blaðinu
að mynda, en þeir félagar
ásamt Ernst Kettler eru að gera
heimildarkvikmynd um Húsa-
vfk.
Um síðir náðum við þó sam-
bandi við kempuna og bvrjuð-
um á þvf að spyrja hvaða kostir
þvrftu að prýða kvikmvnda-
tökumann.
Eftir Jón Gíslason
í starfsfræðslu
hjá Morgun-
blaðinu frá Gagn-
fræðaskólanum
í Vestmannaeyjum
„Það sem þarf,“ svaraði Páll
um hæl,“ er að vera upp-
finningarsamur og frjór f koll-
inum og að sjálfsögðu væri
nauðsyn að hafa næmt auga.“
Aðspurður svaraði Páll því að
kostir við starfið væru þeir að
þetta hentaði vel fvrir þá menn
sem væru ólatir, en langaði að
skilja eitthvað annað eftir sig
en bankainnstæður. Hann kvað
starfið ekki hafa neina ókosti.
Páll lærði kvikmy ndatöku í 4
ár hér heima á lslandi, hélt
sfðan til náms í Bandaríkjun-
um og síðan út f starfið hér
heima. Hann taldi laun kvik-
mvndatökumanna Ifklega vera
að jafnaði um 100 þús. kr. á
mánuði.
Aðspurður um viðfangsefnið
á Húsavik sagði Páll: „Þetta er
sérstaklega skemmtilegt við-
fangsefni og er eitt af nokkrum
verkefnum sem við sömdum
um við nokkur bæjarfélög á
landinu."
Að lokum sagðist Páll vilja
benda kvikmyndatökumönnum
á að hjá Kvik stæði þeim til
boða öll þjónusta til kvik-
mvndagerðar.