Morgunblaðið - 01.05.1976, Blaðsíða 26

24
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 1. MAl 1976
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 1. MAÍ 1976
25
*
„A.S.I. foryst-
an verður að
finna meðlimi
sína”
— segir Karl Þórðarson,
verkamaður
- Aö mínum dómí er stærsta mál þessa
dags og næstu mánaða það að forysta verka-
lýðsins finni meðlimi sína. Forystan hefur
fjarlægzt hinn almenna verkamann svo
mikið á síðustu árum, að maður veit hreint
ekkert, hvert verið er að teyma mann, sagði
Karl Þórðarson verkamaður í Áburðarverk-
smiðjunni þegar Mbl. ræddi við hann í
tilefni dagsins.
— í mínu félagi eigum við fullt í fangi
með að fylgjast með hvað er að gerast hjá
heildarsamtökunum. Menn eru aðeins
látnir samþykkja það, sem forystan fram-
kvæmir. Þetta er okkur skipað að gera,
hversu vitlaust sem það er. Hinn almenni
verkamaður er semsagt í stöðugri afturför.
— Mér finnst það líka furðulegt, þegar
forseti A.S.Í., Björn Jónsson, er að kvarta
yfir því að komast ekki að íslenzkum fjöl-
miðlum, en á hverju er von, þegar ekki er
hugsað um annað en að styðja Rauða
khmera og aðrar skæruliðasveitir f útlönd-
um í stað þess að styrkja innviði A.S.Í. hér
heima. Það er verið að semja í mínu félagi
þessa dagana, og maður veit hreint ekkert
hvað fer fram á samningafundunum. í
þessu sambandi má geta þess, að við síðustu
kjarasamninga fyrir 2 árum var samið um
sérstakan fræðslusjóð okkur til handa, —
en enn sem komið er hefur hann ekki
komið okkur að liði.
— Það eru mikil átök framundan um að
verkamaðurinn finni sig á ný og fari fram á
við í stað þess að hörfa sífellt. Þeir sem eru
í hærri launaflokkum halda alltaf sinu
striki og fyllilega það. Kanriski engin furða,
þvi alltaf er skrifað undir samninga hjá
okkur fyrst og að því loknu byrja þeir sem
eru i hærri launaflokkum að ræða við sína
viðsemjendur og fá yfirleitt meiri kaup-
hækkun en við fáum. Þá er ég heldur ekki
sammála A.S.l. stjórninni i lífeyrissjóða-
málinu. Það var þuklað á þessu máli við
síðustu samninga, en ekkert raunhæft gert.
Karl sagði, að vitað væri að flestir verka-
menn í Reykjavík ættu þak yfir höfuðið á
sér og væri það skynsamleg stefna að hver
og einn gæti átt þak yfir höfuðið. — En ég
er ekki sáttur við að greiða vexti af skuld-
unum og þurfa síðan líka að greiða
fasteignagjöld af skuldunum. Þetta atriði
væri mörgum verkamanninum ofviða og
fasteignagjöld hérlendis væru allt of há.
— Það er talað um, að það þurfi endur-
nýjunaryið í stjórnmálaflokkunum og er
það vafalaust rétt, en það þarf líka endur-
nýjunar við innan A.S.Í. Þar geta allir setið
í valdstólum eins lengi og þeir vilja. Hug-
takið verkalýður er allt annað en mennta-
klika kommanna sem ráða flestum verka-
lýðsfélögum. Þessari menntaklíku Alþýðu-
bandalagsins eða kommanna er nokkuð
sama um okkar hagsmuni á meðan þeir ráða
yfir félögunum. Það er bráðnauðsynlegt
að hafa verkfallsréttinn, en pað má heldur
ekki m’snota hann eins og sumir gera.
Sjómenn eiga
að komast
fyrr á eftir-
laun en aðrir
Rætt við Guðmund
Hallvarðsson, gjald-
kera Sjómannafélags
Reykjavíkur
Guðmundur Hallvarðsson hefur á sfðustu
árum látið hagsmunamál sjómanna mikið
til sfn taka, og er hann nú gjaldkeri
Sjómannafélags Reykjavfkur. I tilefni
dagsins hitti Morgunblaðið Guðmund að
máli til að forvitnast um viðhorf sjómanna
f helztu hagsmunamálum þeirra um þessar
mundir.
„Hljóðið í sjómönnum er síður en svo gott
núna,“ sagði Guðmundur. „Hvað fiskimenn-
ina áhrærir er helzta vandamálið það að
uppstokkun sjóðakerfisins virðist einungis
hafa haft neikvæð áhrif á kjaramál þeirra.
Virðist einsýnt að sjóðakerfið þarfnast enn
frekari athugunar við, og því hefur jafnvel
verið haldið fram, að bæði sjómennirnir og
útgerðarmennirnir hafi tapað á þessari
nýskipan en enginn virðist geta sagt til um
hvert aukin fjárhagsleg hagkvæmni hennar
hafi runnið. Sjómenn bjuggust við allveru-
legri kjarabót út úr þessari breytingu, og
þess vegna má kannski segja, að vonbirgðin
hafi orðið þeim mun meiri, þegar í ljós kom
raunverulegur afrakstur af þessu erfiði.
Mjög almenn óánægja er innan stéttarinnar
með þessa breytingu, og á rætur sínar í því
að hlutur sjómannsins í þjóðarkökunni er
orðinn svo smár að það getur ekki talizt
fullnægjandi fyrir þessa atvinnugrein, og á
það við um alla sjómenn, bæði farmenn og
fiskimenn. 1 launaumslagi þessara manna
sést engin umbun vegna vinnuaðstæðna
Framhald á bls. 31.
Pétur Sigurðsson:
Sorgleg tíðindi
TELJA verður hörmulegt, að á hátíðis-
degi verkalýðsins berist váleg tíðindi
til reykvískrar alþýðu. Stór hluti for-
ystumanna verkalýðshreyfingarinnar
sem talizt hafa til forystu þeirra laun-
þega sem lýðræði og frelsi unna hefur
nú á síðustu dögum gengið undir
jarðarmen kommúnista enn einu sinni.
Til þess að launafólk skilji þetta enn
betur vil ég benda á eftirfarandi stað-
reyndir:
í miðstjórn Alþýðusambands sitja 15
menn. Forseti og varaforseti kjörnir af
A.S.Í. þingi og auk þeirra 13 aðrir. Á
undanförnum árum hefur verið um að
ræða samsteypustjórn — þjóðstjórn —
sem byggð hefur verið bæði á faglegum
og pólitiskum staðreyndum. Þar hafa
setið menn úr öllum stjórnmálaflokk-
um og landssamböndunum auk stærstu
aðildarfélaga utan sambanda. Þetta
hefur ekki breytt þeirri staðreynd að
stefhumörkun A.S.Í. í kjaramálum,
sem færst hafa stórlega í vöxt eftir
sjálfsmorð vinstri stjórnarinnar, hefur
algerlega verið í höndum hinna rót-
tækari afla. Þau hafa átt hið „bróður-
legasta kærleikssamband“ sín á milli,
þó sérstaklega, ef þeir hafa getað
komið höggi á sjálfstæðismenn og
flokk þeirra, að ekki sé talað um þá
ríkisstjórn, sem tók við óðaverðbólgu
vinstri stjórnarinnar og fyrirsjáanlegu
ríkisgjaldþroti.
Nokkrar pólitískar breytingar hafa
orðið innan miðstjórnar A.S.Í. síðustu
missiri vegna tilkomu varamanna og
munu fylgismenn Magnúsar Torfa
(sem voru) nú vera fjölmennastir.
Sjálfstæðismönnum hefur fækkað um
Vi en Alþýðuflokknum aukist styrkur
að sama skapi. Mun þetta stærsti póli-
tíski sigur Alþýðuflokksins nær tvo
áratugi.
Hið gamla Fulltrúaráð verkalýðs-
félaganna í Reykjavík, sem nú er
svæðasamband verkalýðsfélaganna í
Reykjavík hefur i mörg ár búið við
stjórn sem farið hefur eftir pólitískum
styrkleika auk þess, sem hins faglega
var gætt. Um langt árabil hefur meiri
hluti verið myndaður i stjórn þessara
samtaka af sjálfstæðis- og alþýðu-
flokksmönnum og hinir siðarnefndu
gegnt formannsstöðunni, og þeir fyrr-
nefndu átt varaformanninn. Þetta var
gert vegna ítrekaðrar misnotkunar
kommúnista á hátíðahöldunum 1. mai,
en sameiginieg nefnd aðila frá svæða-
sambandi þessu, sér um hátiðahöldin,
semur ávarp dagsins, velur ræðumenn
og áróðursspjöld. Hin síðari ár hefur
verið fullt samkomulag um ræðumenn
á útifundi 1. maí, þannig að einn væri
ræðumaður alþýðubandalags, alltaf, en
annað hvort ár sjálfstæðismaður eða
alþýðuflokksmaður. Formaður fundar-
stjóri, en varaformaður i forföllum
hans. Og að sjálfsögðu glimt fram á
síðustu stund um hápólitisk efni,
erlend sem innlend í ávarpi dagsins.
Nú er þetta allt þverbrotið og svikið.
Að þessu sinni átti skv. hinni hefð-
bundnu og samningsbundnu ákvörðun
ræðumáðurinn að vera sjálfstæðis-
maður. Var sturigið upp á gjaldkera
Sjómannafélags Reykjavikur Guð-
mundi Hallvarðssyni og þá höfð
hliðsjón af rikjandi ástandi á miðum
okkar, aflaleysi, frátökur vegna stöð-
ugra ógæfta, og baráttu íslenskra sjó-
manna við hina bresku sjóræningja.
Þessu höfnuðu kommar og kratar en
réðu í þess stað Björn Jónsson 3ja
þingframbjóðanda krata hér í Reykja-
vik. Enda þarf nú mikinn viðbúnað
gegn þeirri ætlan Gylfa Þ. að setja
Benedikt Gröndal í sæti sitt í Reykja-
vik, enda nokkuð jöskuð grammófón-
nál vestra, en troða þar upp með
Vilmund Gylfason, sem bráðliggur á
þingsæti til að siðbæta þjóðfélag okkar.
Var þá komið að vali fundarstjóra
sem samkvæmt framansögðu hefði átt
að vera í höndum Magnúsar L. Sveins-
sonar varaformanns Svæðasambands-
ins og Verzlunarmannafélags Reykja-
víkur stærsta launþegafélags landsins.
En jafnvel þetta var svikið og kommún-
isti valinn í hans stað, að vísu frá stóru
félagi hér í borg og mætur fulltrúi
verkamanna, en söm var gjörðin.
Svona framkoma hlýtur að hafa í för
með sér endurskoðun reykviskra laun-
þegasamtaka á þörf þeirra til að taka
þátt í slíkum samtökum, sem eru i
hugum of margra einungis nýtileg til
áróðurs fyrir sín pólitísk samtök.
Enginn vafi er á, að skattgreiðslur
margra félaga til þessa sambands muni
leggjast niður á næstunni. Þá er engin
launung á að forystumenn sterkra
landssambanda hafa haft á orði að
A.S.I. sé ekki lengur neitt sameiningar-
tákn, heldur nýtt sem áróðurstæki
ákveðinna pólitiskra skoðana og væri
milljóna skatti betur varið hagsmunum
viðkomandi félagsmanna til heilla, en
herkostnaði kommúnistiskra áróðurs-
manna. Þetta kemur einnig fram innan
landssambanda þeirra, sem notuð hafa
verið í pólitiskum tilgangi. Þannig eru
sivaxandi kröfur í Sjómannafélagi
Reykjavikur um að segja félagið úr
Sjómannasambandinu. Til meiri hluta-
valds þar hafa valist fulltrúar sem eru
æðstu stjórnendur verkalýðsfélaga
víðs vegar um Iand, sem oft og tiðum
standa í beinni andstöðu samningslega
við sjómenn. Og ef ekki, þá eru sumir
þeirra að vinna að hreinum glundroða
á vinnumarkaðinum, sem mörg dæmi
sýna.
Væri það efni í langa grein að skrifa
um samtök sjómanna og þær villigötur
sem þau hafa ratað inná.
Ekki verður við þetta skilist öðru visi
en að vitna i örfá atriði hins einstæða 1.
mai ávarps. Er engu líkara en „Rauðu
hnefarnir" hér heima, hafi samið þessi
ósköp, en skoðanabræðrum þeirra í
Cambodíu hefur nú á nokkrum
mánuðum tekist að myrða um 5—600
þúsund pólitíska andstæðinga sína. Og
nú mótmælir enginn „friðarvinur",
enginn útifundur haldinn, ljóðleikir
samdir né fluttir — því sjá, nú eru
morðin harla góð, enda framin í nafni
sósíalisma og baráttumanna fyrir
„friði" — paradisarfriði.
Aðeins verður drepið á fá atriði
önnur verða nær öll hrakin af mönnum
sem betur hafa vit á, þótt „háskóla-
menntun" viðkomandi Samvinnuskóla-
nemanda og höfunda hafi fengist í
myrkviðum Afríku.
I I. kafla er sagt að núverandi stjórn
kyndi dýrtíðarbálið og stefni í
40—50% verðbólgu.
Sannleikur: Vinstri stjórnin skyldi
við yfir 50% verðbólgu án nokkurs
fyrirsjáanlegs bata né bóta til laun-
Þega.
Nú hefur tekist að stórlækka verð-
bólguna þótt of mikil sé og rauð strik
síðustu samninga tryggja launþegum
bætur. I sama kafla er rætt urn undan-
látsemi við útlendinga samfara
athafnaleysi í fiskifriðunarmálum sem
stefni sjálfstæði okkar í voða.
Sannleikur: Núverandi ríkisstjórn
færði fiskveiði lögsögu okkar í 200
milur í andstöðu við kommúnista.
Fyrrverandi sjávarútvegsráðherra
Lúðvík Jósefsson fékk sömu aðvörun
og fram kemur i „Svörtu skýrslunni"
strax á árinu 1972. Gerði ekkert í frið-
unarmálum en stórjók sóknina i okkar
takmarkaða afla með ofboðslegum
skipakaupum. Auk þess samdi hann
við austantjaldsþjóðir um sérstök leyfi
þeim til handa svo mannaskipti gætu
farið fram á austantjaldsskipum hér á
landi og þeir haldið áfram að eyða
grálúðustofni okkar.
Hann og vinstri flokkarnir allir
beittu sér sem einn maður fyrir samn-
ingunum við Breta um 130 þús. tonna
þorskkvóta á ári í tvö ár.
1 III. kafla er rætt um verkfallsrétt
B.S.R.B. Skyldu meðlimir þeirra
samtaka ekki núorðið vita að öll félags-
leg framfaraspor þeirra eru stigin,
þegar sjálfstæðismenn fara með yfir-
stjórn þeirra mála.
Hvar er vinnuverndarfrumvarp
vinstri stjórnarinnar sálugu?
Aðrir munu vonandi ræða í blaði
þessu samskipti okkar og ísl. verkalýðs-
hreyfingar við þá erlendu aðila sem við
eigum samskipti við. Sum eru góð
önnur vekja manni viðbjóð vegna
þeirra hræsni og þrælsþjónkunar sem
fram kemur hjá of mörgum hér heima
við einræðisöfl og morðhópa.
Vonandi tekst islenskri alþýðu að
losa þau tengsl sem svokallaðir islend-
ingar í þjónustu þessara afla hafa
bundið sig við.
Okkur getur greint á um leiðir þótt
markmiðið sé hið sama, en séu farnar
leiðir lýðræðis erum við á réttri leið.
0
Otraustur
Yinnuniark-
aður í Rang-
árvallasýslu
Rætt við Sigurð
Oskarsson,
framkvæmdastjóra
verkalýðsfélaganna
í Rangárvallasýslu
Sigurður Óskarsson er framkvæmdastjóri
fulltrúaráðs verkalýðsfélaganna í
Rangárvallasýslu, og var hann fenginn til
að segja frá Verkalýðsfélaginu Rangæing
og starfsemi þess.
„i Verkalýðfélaginu Rangæing er um að
ræða deildarskiptingu, þannig að við skipt-
um því i iðnaðarmannadeild og verka-
mannadeild. Formaður aðalfélagsins er frú
Guðrún Haraldsdóttir á Hellu en formaður
verkamannadeildarinnar er Hilmar Jónas-
son á Hellu. Formaður iðnaðarmanna-
deildar er Yngvi Þorsteinsson á Hellu.
Verkamannadeildin er fjölmennasta
launþegafélagið í Rangárvallasýslu og
félagatala er um 400. Deildin átti 25 ára
afmæli sl. ári og var þess minnzt með veg-
legri hátíð sl. vetur.“
Sigurður sagði ennfremur, að þegar fram-
kvæmdir hefðu hafizt við virkjanir á félags-
svaiðinu um og upp úr 1970 hefði starfsemi
félagsins aukizt verulega. „Þá opnaði félag-
ið skrifstofu og fastréð starfsmann í sam-
vinnu við önnur launþegafélög í sýslunni.
Helztu viðfangsefni skrifstofu félagsins eru
að sjálfsögðu almenn samningsgerð og
framkvæmd samninga, en auk þess hefur
verkalýðsfélagið annazt vinnumiðlun fyrir
verka- og iðnaðarfólk i sýslunni og þá eink-
um til starfa við virkjunarframkvæmdir á
hálendinu og nú seinustu árin við Sigöldu.
Ennfremur annast skrifstofan daglega störf
fyrir úthlutunarnefnd atvinnuleysisbóta,
móttöku gagna o.fl.“
Sigurður kvað nokkuð hafa borið á at-
vinnuleysi yfir vetrarmánuðina meðan
framkvæmdir vegna virkjana liggja niðri.
„Hefur það verið eitt meginbaráttumál
verkalýðsfélagsins Rangæings siðustu árin
að vekja athygli ráðandi manna á hve tíma-
bundin og ótraustur vinnumarkaður verka-
og iðnaðarfólks er í héraðinu. i því sam-
bandi má geta þess, að fyrir skömmu var
haldinn almennur borgarafundur vegna at-
vinnumála Rangárvallasýslu og stóð Rang-
æingur að þeim fundi ásamt sýslunefnd og
sveitarstjórnum í Rangárvallasýslu.“
Þá sagði Sigurður, að verkalýðsfélagið
Rangæingur hefði undanfarin ár átt mikil
samskipti við jógóslavneska verktakafyrir-
tækið Energoprojekt, sem annast fram-
kvæmdirnar við Sigöldu. „Um þau sam-
skipti vil ég segja það, að auðvitað hefur
nokkuð oft skorizt hressilega i odda milli
okkar varðandi samninga og framkvæmd
þeirra, en öll framkoma hinna erlendu
viðsemjenda okkar hjá þessu fyrirtæki
hefur einkennzt af sérstakri prúðmennsku
og aldrei, ég endurtek aldrei, skapazt mér
vitanlega nein vandamál milli erlendra og
íslenzkra verkamanna í Sigöldu. Siíkt hlýt-
ur að vera einstakt á svo fjölmennum og
einangruðum vinnustað, þar sem menn af
ólíku þjóðerni og með mismunandi viðhorf
búa og starfa."
A
„Aratuga
gamalt
baráttumál
opinberra
starfsmanna
náði fram
að ganga”
Rætt við Ágúst
Geirsson, formann
Félags
íslenzkra símamanna
Kjaramál opinberra starfsmanna hafa
verið nokkuð f deiglunni að undanförnu.
Hafa m.a. staðið vfir umræður varðandi
verkfallsrétt þeirra sem nú hefur fengizt
fram. Mbl. ræddi kjaramál BSRB við
Ágúst Geirsson formann Félags islenzkra
simamanna.
— Ég vil í upphafi fagna þeim áfanga
sem náðst hefur í málefnum opinberra
starfsmanna nú nýlega með samkomulagi
BSRB og ríkisstjórnarinnar um nýjan
samningsrétt með verkfallsrétti þeim til
handa sagði Ágúst. Með þvi samkomulagi
og þeirri lagasetningu sem því fylgir
hefur áratugagamalt baráttumál opin-
berra starfsmanna náð fram að ganga,
enda þótt það sé ekki að öllu leyti eins og
ýtrustu kröfur stóðu til um. Sjálfur hefði
ég kosið að hin einstöku félög banda-
lagsins hefðu fengið samningsréttinn í
þess stað. Það hefði gert þau sjálfstæðari
og sterkari en ella og þar er fyrir hendi
meiri þekking á málefnum einstakra
starfshópa og starfsmanna.
— Ég vona að þessi nýi réttur verði
opinberum starfsmönnum til góðs og að
þeir noti hann af skynsemi til að bæta
kjör sín, því mikið vantar á að þeir búi við
sömu launakjör og sambærilegir starfs-
hópar á frjálsum vinnumarkaði, enda
hefur sjaldnast verið hlustað á aðra en þá,
sem veifað geta verkfallsvopninu.
— Nú fyrir nokkrum dögum hófust
samningaviðræður milli hinna einstöku
félaga ríkisstarfsmanna og fjármálaráð-
herra um sérsamninga, en þar er stærsta
atriðið röðun í launaflokka. Á fyrsta
samningafundi lagði Félag íslenzkra sima-
manna fram tölulegan samanburð launa
nokkurra hliðstæðra starfshópa hjá
símanum og á almennum vinnumarkaði,
þar sem kom fram að munurinn er allt að
50%, ríkisstarfsmönnum í óhag. Slikt
verður að leiðrétta, bæði vegna starfs-
mannanna og ríkisins sjálfs, þar sem gætt
hefur vaxandi streymis sérmenntaðra og
þjálfaðra starfsmanna frá þvi. Auk þess er
forsenda þess, að unnt sé að bera þær
byrðar sem kjaraskerðing vegna óðaverð-
bólgu og versnandi viðskiptakjara undan-
farinna ára hefur lagt á launþega, að
menn standi sem jafnast að vígi.
— Barátta launþegasamtakanna að-
undanförnu hefur verið varnarbarátta.
Það er von min að sem fyrst verði breyt-
ing þar á og að þau teikn sem á lofti hafa
sézt að undanförnu um batnandi við-
skiptakjör þjóðarinnar reynist fyrirboði
betri tíma.
— Þá verður ekki við annað unað en að
launþegar fái réttlátan hlut þess bata.
Biarni Jakobsson,
formaðnr Iðjn:
Hin hefð-
bundna
barátta fyrir
kauphækkun-
um ekki ein-
hlít til að
bæta kjörin
Á degi verkalýðsins hinn 1. maí ár hvert
verður mörgum helst til að hugsa um hin
mörgu og margþættu baráttumá! launþega-
samtakanna. Þá kom og upp i huga margra
orð svo sem — sameining, samstaða og
samvinna. Því miður rista þessi orð og
önnur hugtök sem svo oft hafa verið notuð
og eru orðum þessum tengd beint og óbeint
ekki alltaf jafn djúpt og margur vill vera
láta. Því er okkur öllum brýnni nauðsyn en
ella að standa ávallt þétt saman vörð um
hagsmuni hinna vinnandi stétta. Rétt er að
upphrópanir og slagorð sem svo oft eru
notuð eru ekki nóg ef hugur fylgir ekki
máli. Þá þurfa einnig athafnir að koma i
kjölfarið.
Efst í huga mínum nú er iðnaðurinn og
Framhald á bls. 31.