Morgunblaðið - 02.09.1976, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 2. SEPTEMBER 1976
17
Kosningarnar í Svíþjóð:
Hindra kjarnorkuverin
myndun borgarastjórnar?
þann frest, sem Miðflokkurinn
vill setja fyrir afná'mi raforku-
vinnslu í kjarnorkuverum.
Flokkurinn vill gefa frest til
1985 og það er engin tilviljun,
þvi orkuáætlun þingsins nær til
þess árs.
Leikur Falldins í síðustu viku
hefur verið túlkaður á ýmsan
hátt. Sumir líta svo á, að það sé
skilyrði fyrir þátttöku Mið-
flokksins í ríkisstjórn, að kjarn-
orkuverin verði lögð niður. For-
maður Hægfara einingarflokks-
ins, Gösta Bohman, er t.d.
þeirrar skoðunar að borgara-
flokkarnir geti náð einhvers
konar samkomulagi. „Yfirlýs-
ingar Falldins má ekki túlka á
þann hátt, að útilokað sé, að við
getum komizt niður á sameigin-
lega lausn í hugsanlegum
stjórnarmyndunarviðræðum"
segir hann.
Leiðtogi Þjóðarflokksins, Per
Ahlmark, segist ekki geta lofað
þvf fyrir hönd flokks síns, að
hætt verði að virkja kjarnorku I
Svíþjóð innan 10 ára. Segir
hann, að Þjóðarflokkurinn geti
ekki látið setja sér kosti í þessu
máli.
Víst er að eining er um orku-
málin innan Jafnaðarmanna-
flokksins, en leiðtogar hans og
þingmenn standa þó saman um
stefnu stjórnarinnar. Jafnaðar-
menn og Hægfaraflokkurinn
hafa samþykkt byggingu 13
kjarnorkuvera, en Þjóðar-
flokkurinn 11. Miðflokkurinn
og Vinstriflokkur kommúnista
eru algerlega á móti
kjarnorkunni. Enginn flokkur
hefur krafizt þjóðaratkvæða-
greiðslu um málið, en Falidin
i segir þó, að það geti orðið
þrautalending, ef flokkarnir
geti ekki komið sér saman.
Kissinger aðvarar
hvíta í
Washington 1. sept. — Reuter.
IIENRY Kissinger utanríkisráð-
herra Bandarlkjanna, sem nú býr
sig undir fund með John Forster
forsætisráðherra Suður-Afrfku,
hefur varað hvíta íbúa Ródesfu og
Namibíu (Suðvestur-Afrfku) við
þvf að meirihlutastjórn svartra sé
óhjákvæmileg. „Hinir hvítu fbúar
verða að fallast á stjórn meiri-
hlutans," sagði hann á fundi með
svörtum félagsráðgjöfum í Fíla-
delflu í gær.
Sagði hann, að stjórn Suður-
Afríku hafi sýnt lit á breyttri
afstöðu með því að lýsa fylgi við
meirihlutastjórn í Ródesíu og
ákveða tíma fyrir sjáfstæði Nami-
bíu.
„Gagnstætt Ródesíu og Nami-
Suður
bíu er ekki hægt að líta á stjórn
Suður-Afríku sem ólöglega,"
sagði hann. En hann réðst á
Apartheitstefnuna og sagði hana
ómannúðlega sæmd. „Innri upp-
bygging Suður-Afríku er ekki
mannsæmandi sæmd. Áframhald-
andi árekstrar i bæjarhverfum
svartra, i skólum og háskólum
veldur okkur miklum harmi,“
sagði Kissinger.
Bandarfskir embættismenn
hafa sagt í einkaviðtölum, að þeir
séu ekki bjartsýnir á að árangur
náist í samkomulagsviðræðum
Kissingers og Forsters, en þeir
hittast næst f Ztlrich. Einn ráð-
gjafa hans sagði Bandaríkjastjórn
líta á ástandið í suðurhluta Af-
Afríku
Kissinger — Apartheit. Úmann-
úðleg.
ORKUMÁLIN eru nú komin I
brennidepil I kosningabar-
áttunni I Svfþjóð, en
kosningarnar fara þar fram 19.
september n.k. Það er Mið-
flokkurinn, sem hefur sett
þessi mál á oddinn og gert þau
að kosningamáli. Leiðtogi
flokksins, Thorbjörn Fálldin,
sem er forsætisráðherraefni
borgaraflokkanna, hefur sett
fram þá kröfu að þegar verði
hætt byggingu kjarnorkuvera
og að kjarnorkuver, sem þegar
starfa verði lögð niður fyrir
1985.
Þetta er krafa sem hinir
borgaraflokkarnir, Þjóðar-
flokkurinn og Hægfara
einingarflokkurinn geta ekki
gengið að. Þessi mál geta því
valdið erfiðleikum við hugsan-
lega stjónarmyndun borgara-
flokkanna.
Það er óvíst hvort Miðflokkn-
um takist að bæta við sig fylgi
með því að taka svo ákveðna
afstöðu í máli, sem aðeins nýtur
stuðnings eins flokks að auki,
kommúnista og á litlu fylgi að
fagna í þinginu. Margt bendir
þó til þess að kröfur Fálldins
eigi nokkurn hljómgrunn eins
og sjá má af þvf að andstæðing-
um kjarnorkuvera tókst að
safna nokkrum þúsundum
fólks í mótmælagöngu gegn
þeim í síðustu viku Þó voru þar
þátttakendur hvaðanæva að af
Norðurlöndum.
Fálldin^setti kröfur sinar
fram á kosningafundum fyrst í
siðustu viku en áður höfðu
hann og flokksbræður hans
fjallað um Kjarnorkuna með
almennu orðalagi á kosninga-
fundum sínum. Verður nú fróð-
legt að sjá hvort Miðflokkurinn
gerir þessa kröfu að skilyrði
fyrir þátttöku i samsteypu-
stjórn borgaraflokkanna.
Fálldin hefur margsagt að
enginn ráðherrastóll sé svo
mikilvægur að hann vilji fórna
sannfæringu sinni í þessu máli
fyrir hann, og orkumálin eru
sem rauður þráður í áróðri Mið-
flokksins.
En það er ekki fyrr en í
síðustu viku sem Fálldin nefnir
Fálldin — burt
orkuna fyrir 1985
með kjarn-
Bohman — getum komizt að
samkomulagi.
Sprungur opnast á Guadelope
Point-a-Pitre, (>uadelope
1. september - AP.
TVÆR nýjar sprungur hafa opn-
að keilu eldfjallsins La Soufriere,
að sögn franskra vfsindamanna,
sem könnuðu fjallið úr þyrlu á
þriðjudagskvöld. Ein sprunga
opnaðist við mikla sprenginu I
fjallinu á mánudag, neðan við
GIULIO Andreotti, forsætisráð-
herra Italfu neitaði I dag ásökun-
um um að hafa þegið mútur frá
Locheed flugvélaverksmiðjun-
um. Kallaði hann áskanirnar
hreinan hugarburð I viðtali við
sprunguna sem myndaðist 8. júlí,
þegar núverandi eldsumbrot hóf-
ust. Þriðja sprungan sást svo f
könnunargerð á þriðjudag.
Franskir jarðfræðingar segja
sprenginguna á þriðjudag hafa
verið minni háttar, en þeir segj-
ast eiga von á meiriháttar gosi, ef
hraunið nær yfirborðinu.
vinstri sinnaða blaðið La Repu-
blica. Andreotti sagði, að Loc-
heed hefði rætt um að greiða hon-
um peninga til að tryggja sölu á
18 P—3 Orion flu^vélum til
ftalska flotans, þegár hann var
viðskipt aráðherra 1968, en ekkert
varð af kaupunum.
ríku sem mjög alvarlegt, og að
það fari versnandi fremur en hitt.
„Ef einhver árangur verður að
viðræðum Kissingers og Vorsters,
mun Kissinger fljúga til Suður-
Afríku og eiga þar viðræður við
svarta leiðtoga," sagði ráðgjafinn.
Hefndaraðgerða krafizt.
Afríkuríki kröfðust í gær af
Sameinuðu þjóðunum, að þær
gripu til hefndaraðgerða gegn
Suður-Afríku fyrir að hafa ekki
látið af völdum í Namibiu, vegna
Apartheid-stefnunnar og stuðn-
ingsins við hvíta íbúa í Ródesíu.
Núverandi forniaður Afríku-
ríkjahópsins, Henry Rasolondr-
aibe frá Malagasi-lýðveldinu,
sagði, að hópurinn væri fylgjandi
hefndaraðgerðum gegn stjórninni
í Pretöríu, en stjórnir Bandaríkj-
anna og Bretlands hafa verið á
móti.
Andreotti sver af sér Lockheedfé
Róm 1. september — Reuter.
HEITT OG HEIÐSKÍRT — Undanfarnar vikur hefur
mikill hiti og gott skyggni einkennt veðurfar í Evrópu.
Þessi mynd er tekin úr bandarískum gervihnetti kl.
8.36—9 um morgun í 1500 km hæð yfir Evrópu. Efst sjást
Danmörk og suðurhluti Skandinavíu, Bretland, hvíta
keðjan i neðra horni hægra megin er Alpaf jöll.
Gatt lítur fram á við:
Áfram atvinnuleysi
og: lítill hagvöxtur
Genf 1. sept. — Reuter.
MIKIÐ atvinnulevsi og lítill hag-
vöxtur mun áfram setja svip á
efnahagsmál í heiminum næstu
ár, segir f skýrlsu miðstjórnar Al-
þjóða tolla- og viðskiptanefndar-
innar í Genf (Gatt). Segir einnig f
skýslunni, að mikil verðbólga
muni áfram einkenna efnahags-
þróun margra rfkja.
Gatt reiknar ekki með, að hag-
vöxtur iðnríkjanna verði meiri en
4—5% næstu árin. Kemur þetta
heim og saman við spá Efnahags-
og framfarastofnunar Evrópu,
OECD. Einkaaðilar mundu trú-
lega halda að sér höndunum hvað
snertir fjárfestingar næstu ár, þó
að framleiðsla muni aukast hægt
og sígandi.
Samdrátturinn, sem átti sér
stað í fyrra, mun að líkindum
minnka arðsemi, álitur Gatt. Iðn-
ríkin verða að auki að horfast i
augu við þá staðreynd, að við-
skiptahalli mun enn aúkast, þegar
oliuinnflutningur vex í samræmi
við meiri framleiðslu. Ríkisstjórn-
irnar geta dregið úr slíkri þróun,
á sama hátt og þeim hefur tekizt
að draga úr verðbólgu, bæði með
breyttri fjárfestingu og sparnaði
á orku.
Fleiri óvissuatriði, svo sem
skammtíma sveiflur á gjaldeyris-
mörkuðum, breytilegt framboð og
verð á hráefnum, efnahagspóli-
tískur árangur alþjóðlegra samn-
ingaviðræðna og tilraunir ýmissa
landa til að gera sig óháða
ákveðnum innflutningi, munu
framvegis hafa meiri áhrif á efna-
. hagslegar ákvcrðanir.
Gatt gerir ráð fyrir, að heims-
verzlunin verði í ár rúml. 10%
meiri en í fyrra, og verður því
meiri en á metárinu 1974. Iðnrik-
in munu auka utanríkisverzlun
sina meira en innanlandsfram-
leiðslu, að áliti Gatt.
ERLENT
•JUSU FÚKYRÐIIM [
YFIR DÓMARANN
Los Anselses 1. sept. — Reuter.
BORGARSKÆRULIÐARNIR
William og Emily Harris
(hjón) og félagar blaðaerfingj-
ans Patriciu Hcarst jusu fúk-
yrðum yfir dómarann þegar
hann dæmdi þau f 11 ára lág-
marksfangelsi f gær. Frú Harr-
is, sem er 29 ára, kallaði Mark
Brandler dómara „hefnigjarn-
an brjálæðing" og hinn 31 árs
gamli ciginmaður hennar kall-
aði hann „truflaðan, eigin-
gjarnan, yfirdrottnunarsaman
krypplings-gamlingja".
Brandler dómari dæmdi
hjónin, sem eru í Symbioníska
frelsishernum í 11' ára til lifs- ’
tíðarfengelsi, fyrir mannrán og ■
þjófnaði.
Samkvæmt lögum Kaliforníu j
geta þau fengið náðun eftir 4 i
ár, þegar þau hafa afplánað ,
þriðjung lágmarksrefsingar.
En yfirvöld geta haldið þeim
inni til dauðadags, en slíkt er
mjög óvenjulegt i Kaliforníu.
Innan skamms hefjast önnur
réttarhöld yfir hjónunum í
Oakland, þar sem þau eru
ákærð fyrir að hafa rænt
Patriciu Hearst í febrúar 1974.
Verði þau fundin sek eiga þau
lífstíðar fengelsi yfir höfði sér.