Morgunblaðið - 19.09.1976, Qupperneq 25

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 19. SEPTEMBER 1976
25
Kosningarnar í V-Þýzkalandi:
Tvísýn barátta milli
Helmutanna tveggja
MIKIL harka hefur nú færst 1
kosningabaráttuna 1 V-
Þýzkalandi, fyrir þingkosning-
arnar, sem fram fara sunnudag-
inn 3. október nk. Baráttan
stendur milli tveggja stærstu
flokkanna, jafnaðarmanna
undir forystu Helmut Schmidt
kanslara og flokksformannsins
Willy Brandts fyrrum kanslara
og kristilegra demókrata undir
forystu Helmut Khols. Skoð-
anakannanir 1 V-Þýzkalandi
benda til þess að samsteypu-
stjórn jafnaðarmanna og
frjálsra demókrata haldi velli
með naumum meirihluta, en
stjórnmálafréttaritarar 1 Bonn
segja að kosningarnar verði
geysilega tvfsýnar og geti farið
á hvorn veginn sem er. Sfðustu
skoðanakannanir renna stoðum
undir þetta álit þvf að skv.
þeim nutu jafnaðarmenn og
frjálsir demókratar stuðnings
49.7% kjósenda, en fhaldsam-
ari flokkar stjórnarandstöð-
unnar 49.5%. Tæpara getur það
vart orðið.
* Samsteypustjórnin hefur ver-
ið við völd f V-Þýzkalandi f 7 ár
og hefur nú 271—225 atkvæða
meirihluta 1 þinginu (Bunds-
tag). Hún komst til valda 1969,
er Willy Brandt varð kanslari,
en þá höfðu kristlegir demó-
kratar verið við völd f landinu í
20 ár undir foryrstu
Adenauers, Ludwig Erhards og
Kurts Kiessingers. Stjórnmála-
fréttaritarar telja að ýmislegt
bendi nú til þess að kristilegir
demókratar verði stærsti flokk-
Forsfða Stern fyrfr skömmu.
urinn í landinu að kosningum
loknum, en spurningin aðeins
hvort hann vinni nægilega
mörg sæti til þess að fella sam-
steypustjórn Schmidts. Frétta-
ritarar eru einnig sammála um
að jafnaðarmenn muni tapa
einhverjum sætum, en ekki
nægilega mikið til að Schmidt
kanslari hverfi frá stjórnar-
myndun.
MEIRIHLUTI ER
MEIRIHLUTI
Hið áhrifamikla vikublað Die
Zeit sagði fyrir skömmu að það
væri vafasamt að Schmidt
myndi hætta á nýja stjórnar-
myndum ef meirihluti hans á
þingi minnkaði niður f 6 sæti,
þar sem svo lftill meirihluti
myndi vart halda ef upp kæmu
harðar deilur á þingi, eins og
t.d. vegna östpolitikstefnu
Willy Brandts 1972.
Meirihluti Brandts á þingi
þurrkaðist út í baráttu hans
fyrir staðfestingu á vináttu-
samningum við Sovétríkin, Pól-
land og A-Þýzkaland og hann
varð að boða til nýrra kosninga.
I þeim kosningum vann flokkur
hans og frjálsra demókrata góð-
an sigur.
Talsmaður Schmidts sagði i
svari við grein Die Zeit, að
meirihluti væri meirihluti þótt
ekki munaði nema tveimur sæt-
um. Benti hann á að Brandt
hefði verið kjörinn kanslari
1969 með aðeins tveggja sæta
mei'rihluta og 20 árum áður
hefði Konrad Adenauer verið
kjörinn kanslari með aðeins
eins atkvæðis meirihluta.
STÓRYRÐI
Talsverður hiti hefur verið í
stjórnmálaumræðum undan-
farriar vikur milli andstæðing-
anna og stóryðri óspart notuð.
T.d. sagði Kohl um Schmidt ný-
lega. að hann væri valdagráðug-
ur og liti á sig sem einhvern
Ceasar. Brandt svaraði þessu
fyrir hönd sfns flokks og sagði
að kristilegir demókratar væru
heimskir og hrokafullir og yfir-
stéttarviðmótið læki af þeim.
Stjórnmálafréttaritarar segja
að ein af ástæðunum fyrir því
að mikið sé um persónulegar
orðahnippingar, sé sú, að svo
lítill munur sé á stefnumálum
flokkanna. Á sviði utanríkis-
mála eru báðir sammála um að
ekkert geti komið f staðinn fyr-
ir sterkt NATO, að náin tengsl
við Bandaríkin séu nauðsynleg,
aukin eining innan EBE og að
áfram verði unnið að því að
draga úr spennu f samskiptum
við Sovétrfkin. í innanrfkismál-
um eru báðir eindregnir stuðn-
ingsmenn frjálsra viðskipta og
hagnaðarreksturs einkafyrir-
tækja, jafnframt þvf sem þeir
segja að útvfkkun velferðar-
kerfis V-Þýzkalands geti þá að-
eins komið til greina er nægi-
legir peningar séu fyrir hendi
til að fjármagna slíkt.
í kosningabaráttu sinni hefur
Schmidt varað við því að sigur
fhaldsflokkanna geti komið á
stað átökum á vinnumarkaðin-
um og verðbólguöldu. Kohl
heldur þvf fram, aó jafnaðar-
menn séu að útrýma frelsi ein-
staklingsins og leiða landið á
braut sósfalisma og efnahags-
legs hruns. í því sambandi
bendir hann á að um 1 milljón
manna séu nú atvinnulaus í
landinu, eða um 4% af vinnu-
aflinu.
SCHMIDT VINSÆLL
Helmut Schmidt er miklu
vinsælli stjórnmálamaður í V-
Þýzkalandi en nafni hans Khol
og sfðustu skoðanakannanir
sýna að 53% kjósenda vilja
Framhald á bls. 47
T.v. Helmut Kohl og t.h. Helmut Schmidt á kosningaferðalögum.
manna og útgerðarmanna. Hins
vegar var mönnum ljóst, að allur
grundvöllur var brostinn fyrir út-
gerð á íslandi, ef ekki væri um
leið samið um breytta skiptapró-
sentu. Þar er um að ræða grund-
vallarþátt i kjarasamningum, sem
að vonum hefur alltaf ver-
ið mjög viðkvæmur f augum sjó-
manna. Þess vegna hefur hvað
eftir annað verið gripið
til ýmissa aðgerða, sem að vissu
leyti má kalla sjónhverfingar, til
þess að komast hjá því að breyta
skiptaprósentu en horfast samt í
augu við þá staðreynd, að ný
tækni hefur stóraukið svo útgerð-
arkostnað frá því sem áður var, að
óbreyttar reglur um hlutaskipti
gátu ekki gengið.
Að þessu sinni rfkti hins vegar
raunsæi af hálfu samningamanna
sjómanna og þeir gengu hreint til
verks og sömdu um breytta
skiptaprósentu á grundvelli
hærra fiskverðs og verulegs nið-
urskurðar sjóðakerfis. Þessir
samningar þýddu í raun umtals-
verða kjarabót fyrir sjómeþn og
að margra mati meiri kjarabætur
en landverkafólk fékk í sinn hlut
og taldi enginn eftir.
Þessir samningar voru sam-
þykktir f sumum sjómannafélög-
um, felldir f öðrum og ekki bornir
* undir atkvæði í nokkrum sjó-
mannafélögum. Þátttaka f at-
kvæðagreiðslu var mjög lítil. Nú
var gengið til samninga á ný og
nokkrar lagfæringar gerðar á
þeim samningum, sem fyrst voru
undirritaðir, og voru þær allar
sjómönnum í hag. Að þessu sinni
var ákveðið, að sameiginleg at-
kvæðagreiósla færi fram f þeim
sjómannafélögum, sem fellt
höfðu fyrri samninga og var það
gert. Enn voru samningar felldir
og enn var mjög lítil þátttaka í
atkvæðagreiðslu.
Nú blasti eftirfarandi mynd
við: Sjóðakerfið hafði verið skor-
ið niður að kröfu sjómanna. Fisk-
verð hafði verið stórhækkað.
Samningur um breytta skiptapró-
sentu höfðu verið samþykktir í
sumum félögum, felldir í öðrum
og ekki bornir undir atkvæði í
enn öðrum. Þetta þýddi, að þeir
sjómenn, sem samþykkt höfðu
samningana höfðu staðið við sitt
og lagt sitt af mörkum til þess að
breyta mætti sjóðakerfinu. Þessir
sömu sjómenn mundu fá gert upp
samkvæmt lægri skiptaprósentu
en tíðkazt hafði áður en sjóða-
kerfið var skorið niður. Þeir sjó-
menn, sem fellt höfðu samninga
eða ekki tekið þá til atkvæða-
greiðslu mundu hins vegar njóta
góðs af sjóðakerfisbreytingunni
og fiskverðshækkuninni en
mundu hins vegar telja sig eiga
rétt á uppgjöri samkvæmt þeirri
skiptaprósentu, sem gilt hafði fyr-
ir sjóðakerfisbreytingu. M.ö.o
hluti sjómanna mundi halda
gömlu skiptaprósentunni en njóta
góðs af sjóðakerfisbreytingunni.
Hér var komin upp sú staða,
sem Matthías Bjarnason sjávar-
útvegsráðherra hafði ekki viljað
trúa fyrr á þessu ári, að upp gæti
komið, þegar hann hafnaði tillögu
um að setja fyrirvara I lögin um
sjóðakerfisbreytinguna þess efn-
is, að lögin tækju ekki gildi fyrr
en nýir kjarasamningar hefðu
verið samþykktir f sjómannafé-
lögunum. Ef þetta ástand hefði
staðið óbreytt var ljóst, að grund-
völlur var brostinn fyrir þeirri
breytingu, sem gerð var fyrr i
vetur á sjóðakerfi sjávarútvegsins
og það ranglæti upp komið I
kjaramálum sjómanna, að kjör
þeirra byggðu ekki á sambærileg-
um grundvelli. Undanfarnar vik-
ur og mánuði hafa svo hvað eftir
annað heyrzt raddir vlðs vegar að
með fyrirspurnum um það, hvað
ríkisstjórnin hygðist gera til
þess að ráða fram úr þessu öng-
þveiti i samningamálum sjávarút-
vegsins.
Látum
sanngirni ráða
Þegar þessi aðdragandi bráða-
birgðalaganna er hafður i huga
getur engum sanngjörnum manni
dulizt, að óhjákvæmilegt var fyrir
ríkisstjórnina að grípa 'inn í. Og
hvað hefur gerzt með þessum
bráðabirgðalögum? Ekkert annað
en það, að sú niðurstaða hefur
verið lögfest, sem samningamenn
allra sjómannafélaganna höfðu
skrifað undir. Samningarnir, sem
lögfestir hafa verið eru nákvæm-
lega sömu samningar og forsvars-
menn sjómannafélaganna höfðu
skrifað undir með þeirri breyt-
ingu einni, að lagfæringar, sem
gerðar voru sl. vor, þegar önnur
tilraun var gerð til þess að fá
samninga samþykkta I sjómanna-
félögunum, kemur þeim einnig til
góða, sem samþykkt höfðu upp-
haflegu samningana fyrr i vetur.
Við skulum láta sanngirnina
ráða. Verkalýðsfélög telja sér
jafnan skylt að mótmæla laga-
setningu um kjaramál og það er
skiljanlegt. En það gr ástæða til
að hvetja til þess'að ekkert verði
gert, sem spilli því trausti, sem
ríkt hefur milli stjórnvalda og
verkalýðssamtaka í nær einn og
hálfan áratug. Framundan er Al-
þýðusambandsþing og næsta vet-
ur standa fyrir dyrum nýir kjara-
samningar. I þeim samningavið-
ræðum verður raunverulega ráð-
ið, hvort sá bati sem nú er sjáan-
legur I efnahagsmálum okkar fær
að halda áfram og hvort við kunn-
um fótum okkar forráð í batnandi
árferði. Fyrir þjóðarheildina
skiptir það máli, að áfram ríki
traust i samskiptum stjórnvalda
og verkalýssamtaka og að þau öfl.
sem stefna markvisst að því að
efna til tortryggni og úlfúðar
verði ekki látin komast upp með
það.