Morgunblaðið - 14.06.1977, Qupperneq 27

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 14. JUNI 1977
27
Vladimir Jakúb:
Enn um rússnesku
í heimi nútímans
Enn snúum við okkur að rúss-
neskunni, útbreiðslu hennar og
áhrifum í heimi nútimans. Eftir
að hafa birt grein mina 26. mai s.l.
taldi Morgunblaðið nauðsynlegt
að beina til min gagnrýnum
athugasemdum í ritstjórnargrein
1. júni. Vissulega er umræða
alltaf gagnleg, án hennar væri
engin sannleiksleit möguleg, og á
það einkum við ef umræðan fer
fram i velviljuðum tón og með
fullri virðingu. Mér er það mikil
ánægja að þessi nafnlausi and-
stæóingur skuli tala svo vinsam-
lega til min.
Mig langar til að svara honum á
síðum blaðsins. Ekki vegna þess
að pólitískar niðurstöður okkar
eru ólíkar — það eru þær að sjálf-
sögðu. En ég starfa að menningar-
málum, stjórnmál eru ekki mitt
svið, enda þótt þekking min og
lifsreynsla ættu að.nægja til þess
að ég gæti sagt margt þarað-
lútandi. Ég mun þó halda mig við
það svið sem mér er nærtækast.
Hvað var það þá sem ég skrifaði
i grein minni? Ég sagði frá þvi að
rússnesk tunga fær stöðugt meiri
útbreiðslu í heimi nútímans, að
sífellt fjölgaði þvi fólki sem lærir
þessa tungu og notar hana i dag-
legu lifi sinu og vinnu. Sagt var
frá þvi, að fjöldi þeirra sem læra
rússnesku og tala hana er nú um
500 miljónir manna. Þessi gifur-
lega þróun verður aðeins útskýrð
með þvi að Sovétrikin hafa náð
miklum árangri á öllum sviðum
vísinda, tækni og menningar, svo
miklum að framfarir nútimans
eru beinlinis óhugsandi án hans.
Samtímis hefur vaknað mikill
áhugi á Sovétrikjunum og því
máli sem þar nýtur mestrar út-
breiðslu. Þessi þróun er eðlileg og
verður að sjálfsögðu ekki stöðvuð.
Ég skrifaði einnig um það, að
innan Sovétrikjanna væri einnig
lögð meiri rækt við rússnesku-
kennslu nú en t.d. fyrir 60 árum.
Slfk þróun stafar einungis af þvi
að almennt menningarstig allra
sovétþjóðanna hefur hækkað
ómælanlega og þær þurfa á nýj-
ustu upplýsingum að halda, dag-
legum upplýsingum um hin æðstu
þekkingarsvið. Fyrir byltingu
þurfti fjárhirðir í Kasakhstan t.d.
ekki að kunna annað en að gæta
fjár stórbóndans. Hann var ólæs
og menningarsnauður og þurfti
auðvitaó ekki á rússnesku að
halda. En nú ganga börn þessa
fjárhirðis í skóla, öðlast háskóla-
menntun, klífa hæstu tinda
mannlegrar þekkingar. Það er
ekki mögulegt neinsstaðar að gefa
út allar þær sérfræðibókmenntir
sem fólk þarfnast á 150 tungumál-
um — ekkert land gæti ráðið við
slíkt. Skyldi þetta ekki vera ein af
ástæðunum fyrir hraðri þróun og
útbreiðslu eins helsta tungumáls-
ins innan þessa stóra lands?
Nú erum við komin að stað-
reyndum sem vöktu sérstaka
óánægju viðræðunauts mins. I
Ijós kemur að sú staðreynd að 42
miltjónir manna sem ekki eru
rússneskir að þjóðerni kunna góó
skil á rússneskri tungu er dæmi
um nýlendustefnu sovéskra yfir-
valda. Þessum árangri hafa yfir-
völdin náð á mettima — nokkrum
áratugum! Sumir gátu hinsvegar
ekki neytt íslendinga til að taka
upp erlenda tungu þótt þeir
reyndu i 700 ár. Greinarhöfundur
hefði heldur átt að gleðjast með
þessum 42 milljónum vegna þess
menningarstigs sem þær hafa
náð, en hann myndi að því er
virðist heldur kjósa að snúa þeim
aftur til tíma fyrri einangrunar
og sundrungar, svipta þetta fólk
tungumálaþekkingu sinni, sem er
þó svo mikilvægt tæki til að kynn-
ast heiminum.
Ég á mjög erfitt með að skilja
röksemdir viðræðunauts míns, og
því spyr ég: er það ekki rétt að
íslendingar læri erlend tungumál
frá blautu barnsbeini? T.d.
ensku? Þetta er eðlileg þróun.
Smáþjóð, jafnvel þótt hún sé há-
menntuð einsog íslendingar, er
ekki fær um að gefa út allar nauð-
synlegar bækur á eigin máli.
Einangrun væri hinsvegar það
sama og að snúa aftur til vikinga-
aldar. Og reyndar voru vikingar
alls ekki einangraðir, einsog þið
vitið vel, heldur voru þeir í virk-
um tengslum við umheiminn.
I heiminum eru u.þ.b. 2700
tungumál töluð, en aðeins 200
þeirra eru töluð af þjóðum sem
eru fjölmennari en ein milljón, og
aðeins 13 tungumál eru notuó af
50 milljónum manna eða þaryfir.
Ég er oft spuróur aó því eftir
fyrirlestra í hinum ýmsu borgum
Sovétríkjanna hvort íslendingum
hafi tekist að varðveita tungu
sína. Ég segi þá að íslendingar
hafi gert það með miklum ágæt-
um, og kunni yfirleitt ensku ágæt-
lega lika. Ef einhver kæmist að
þeirri niðurstöðu á þessum grund-
velli, að íslendingar væru þarmeð
flæktir í net nýlendustefnu
enskumælandi þjóða, yrói hann
álitinn eitthvað skrýtinn.
Minn virðulegi viðræðunautur
hefur greinilega ekki á takteinum
öruggar upplýsingar um lögmál
málþróunar eða framkvæmd og
inntak sovéskrar málþróunar-
stefnu. Ef eistnesk, lettnesk og
litháisk börn gætu lesið islensku
og sæju þvi haldið fram að sovésk
yfirvöld væru að reyna að útrýma
Framhald á bls. 30
Athugasemd ritstjóra
VLADIMIR Jakúb verður tið-
rætt um „nafnlausan andstæð-
ing“ sinn í þessari athugasemd,
sem hann gerir við forystu-
grein Morgunblaðsins fyrir
nokkru. Sá „nafnlausi andstæð-
ingur“ er Morgunblaðið sjálft
og ætti það blað ekki að vera
greinahöfundi með öllu ókunn-
ugt. I forystugrein þessari
komu fram viðhorf Morgun-
blaðsins til greinar eftir
Vladimir Jakúb um útbreiðslu
rússnesku, sem birtist hér i
blaðinu fyrir skömmu.
í lok athugasemdar sinnar
kemst höfundur að þeirri
niðurstöðu að „menn geta ekki
lengur gefið það út sem sann-
leika, sem þeim sýnist, þegar
það er í mótsögn við staðreynd-
ir“.
Þessi orð eiga fyrst og fremst
erindi við Vladimir Jakúb sjálf-
an. Greinar hans hér i Morgun-
blaðinu, ekki sízt ofangreind
athugasemd, sýna að hann er
talsmaður Kerfisins í Sovétríkj-
unum og allur heimurinn veit
nú orðið hvað rnikið mark er
takandi á þvi, sem slíkir menn
nefna „sannleik" og „stað-
reyndir". Þannig er t.d. hætt
við, að þjóðum Eystrasaltsland-
anna sé ýmislegt annað en
hlátur í huga þegar fjallað er
um meðferð herranna í Kreml á
þjóðerni þeirra, menningu og
tungu og á það raunar við um
fleiri þjóðir, sem eiga um sárt
að binda af völdum nýlendu- og
heimsvaldastefnu Sovétrikj-
anna.
Morgunblaðið stendur við
hvert orð, sem sagt var i um-
ræddri forystugrein, og vísar á
bug athugasemdum Vladimirs
Jakúbs. Hitt mætti verða hon-
um og öðrum umhugsunarefni,
að kæmi islenzkur prófessor til
Moskvu og óskaói eftir þvi að fá
að skrifa greinar í höfuðblöð
Sovétríkjanna og tæki upp póli-
tískar deildur við ritstjóra
þeirra. mund' hann ósköp ein-
faldlega ekki fá inni fyrir
sjónarmið sin. Það er munur-
ínn á íslandi og föðurlandi
Vladimirs Jakúbs.
Ritstj.
Mosfellssveit
Opið til kl. 22 alla daga.
Ath. einnig laugard. ogsunnud.
sími:66656.

Ferja II er til sölu 151 tonn, aðalvélar
Caterpillar 380 hö. og 320 höl.
Nánari upplýsingar veitir undirritaður.
Bæjarstjórinn á Akranesi.
GOODþw
HJÓLBARÐAR
FLESTAR STÆRÐIR FYRIRLIGGJANDI
GOOOfYEAR
Hjólbarðaþjónustan, Laugavegi 172, simi 21245
OOODfvEAR H EKLA HF.
~ Laugavegi 170—172 — Sfmi 21240