Morgunblaðið - 31.07.1977, Qupperneq 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 5l. JtTLl 1977
„M er ég Éægðnr,”
- sagði Einar Benediktsson eftir að hafa nníirritað
gjafahréfið lil Háskóta íslands
Bærinn Herdfsarvfk stendur við fallega litla vfk. Þar er fallegt f gððu veðri, en getur sjálfsagt orðið
hryssingslegt á vetrum, þegar brimar.
— Ég var að drekka f eldhúsinu f Herdfarvfk, þegar þessi stóri,
tfgulegi maður f sfðum frakka birtist f dyrunum, segir Rafn Bjarna-
son. Hann var að slá túnið f Þorkelsgerði er við smelltum af honum
þessari mynd.
Eftir lát Einars
skálds Benediktssonar
12, janúar 1940, erfði
Háskóli íslands Her-
dísarvík með húsum,
húsgögnum og bóka-
safni hans. Nú hefur
þessi arfur aftur orðið
umtalaður vegna um-
mæla Katrínar
Hrefnu, dóttur skálds-
ins, í blaðaviðtali í
Vísi, þar sem hún ræð-
ir orðróminn um að
Einar hafi látizt af syf-
ilis, sem hún telur sig
nú hafa afsannað með
vottorði frá dönskum
læknum, er fengu og
rannsökuðu sýni úr
heila föður hennar,
sem geymdur hafði .
verið í formalíni frá
láti hans. Og í fram-
haldi af því segir hún
að söguburðurinn hafi
óbeinlínis orðið til
þess að afkomendur
hans voru gerðir arf-
lausir og hafi ekki get-
að náð rétti sínum.
Hún segir:
„Allt til þessa dags hefur mér
ekki tekizt að fá að sjá eitt einasta
plagg undirritað af föður minum,
sem gæti réttlætt þessa meðíerð á
okkur börnum Einars Benedikts-
sonar.
Séu þessi plögg aftur á móti
fyrir hendi, þá hafa þau verið
gerð á hans allra síðustu árum,
þegar hann þjáðist af kölkun, eins
og fram kemur í danska vottorð-
inu, og var raunar burtu úr heim-
inum langtimum saman. Hann
átti það jafnvel til að spyrja hvort
hann hafi ekki átt nein börn.
Hafi verið gerðir við hann ein-
hverjir samningar á þessum ár-‘
um, eða hann fenginn til að undir-
rita einhver plögg, sem mér dett-
ur einna helzt í hug, þá getur ekki
verið löglcga að því staðið. Ég vil
þá að minnsta kosti fá að sjá þess-
ar undirskriftir. Það getur ekki
verið ósanngjarnt. É'g er nú einu
sinni dóttir hans. Eitt er ég viss
um: Hann hefði aldrei með fullri
rænu gert börnin sin arflaus.
Hann varsjálfur lögfræðingur, og
vissi hvernig átti að fara að sam-
kvæmt lögum.
Við systkynin höfum ekki feng-
ið nokkurn skapaðan hlut úrdán-
arbúi föðurokkar. Ekki einu
sinni minjagrip af skrifborði
hans. Bækurnar hans fóru til Há-
skóla Islands og það veit ég að
pabbi hefði líka viljað. En Einar
Benediktsson átti umtalsverðar
eignir af ýmsu tagi, sem ég vil
ekki ræða á þessu stigi málsins.
Hvað varð af þessum eignum öll-
um? Um eignirnar og ráðstöfun
þeirra hefi ég aldrei fengió að sjá
nein plögg eða undirskriftir. Og
það sem meira er — það finnst
blátt áfram ekki nokkur hlutur
þessu viðvikjandi neins staðar“.
Með fullu ráði
og frjálsum vilja
Katrin Hrefna fjallar að-vfsu
mest i þessu sambandi um hluta-
félagið Braga h.f., sem stofnað
var tveimur árum fyrir dauða
Einars og hefur eignarétt á út-
gáfu á verkum skáldsins. En ekki
vekur síður athygli, ef dregið er í
efa að Háskóli íslands hafi með
réttu eignazt Herdísarvíkina. Þar
er nýlega búið að gera upp húsið
og þar dvelja prófessorar og aðrir
kennarar háskólans nú með fjöl-
skyldum sinum til hvildar og
hressingar að sumarlagi.
Blaðamaður Mbl. rölti því þá
upp i Landsbókasafn og tók að
leita i árbókum Háskóla Islands
eftir 1932, er Einar kom í Herdís-
arvík. Þar hlyti að vera getið gjaf-
ar frá svo merkum manni. Það
reyndist rétt. I Árbókinni yfir há-
skólaárið 1934—35 er birt eftir-
Guðni Gestsson; Ég man vel eftir
þvf þegar Einar Benediktsson
undirritaði gjafabréfið f Herdfs-
arvfk.
farandi gjafabréf próf. Einars
Benediktssonar, skálds:
„Ég undirritaður Einar Bene-
diktsson, prófessor, gef hérmeð
Háskóla fslands jörðina Herdísar-
vík í Selvogshreppi í Árnessýslu
ásamt öllum gögnum og gæðum,
þar með húsum, öðrum en íbúðar-
húsi, sem ríkið þegar á, ennfrem-
ur húsgögnum, sem í ibúðarhús-
inu eru og bókasafni minu, sem
þar er geymt.
Gjöfin er gefin í minningu um
föður minn, Benedikt sýslumann
Sveinsson. Gjöfin er bundin því
skilyrði, að núverandi ábúandi
jarðarinnar, frú Hlín Johnson,
hafi afgjaldalausa ábúð á jörðinn
meðan hún lifir eða svo lengi, sen
hún óskar, en hún skal þó greiða
skatta og skyldur af jörðinni.
Gjafabréf þetta er gefið út í
tveimur samhljóða frumritum.
Herdísarvik 28. september
1935
Einar Benediktsson.
Vottar:
Bjarni Jónsson
Guðni Gestsson.
Ég undirritaður hreppsstjóri
Selvogshrepps, Þórarinn Snorra-
son, votta hérmeð, að Einar Bene-
diktsson, prófessor, Herdísarvik,
hefur i dag ritað nafn sitt undir
þetta skjal, mð fullu ráði og frjáls-
um vilja í viðurvist minni og
tveggja vitundarvotta.
Til staðfestingar er nafn mitt
p.t. Herdísarvík 28/9 1935
Þórarinn Snorrason.
Og i Árbók H.I. fyrir háskólaár-
ið 1939—40 má lesa eftirfarandi
og er umrætt bréf sýnilega gert
skömmu eftir lát Einars:
„Herdísarvík. Abúandi Her-
disarvíkur, frú Hlin Johnson, gaf
með bréfi dag. 15. febr. 1940
háskólanum hús þau og mann-
virki, sem hún hefur látið gera
þar: fjárhús fyrir 70 fjár, ishús
10x30 álnir, girðingu um túnið
( um 1100 m), girðingu á austur-
mörkum jarðarinnar (um 1500 m,
að nokkru leyti eign mæðiveiki-
nefndar) sjóvarnargarð (um 120
ni) og girðingu þá, sem fyrirhug-
uð er á vesturmörkum jarðarinn-
ar (5—6 km). Háskólaráðið hafði
g ;fið ábúandanum leyfi til þess
að veðsetja jörðina fyrir 5000 kr.
veðdeildarláni, til þess að koma
upp siðastnefndri girðingu, en
ábúandi skyldi standa straum af
láninu. Var girðingarefni allt
komið til Herdísarvíkur, þegar
gjafabréfið var gert, en griðingin
ekki komin upp.“
VAR VIÐSTADDUR
UNDIRSKRIFTINA
Þannig hljóðaði þá gjafabréf
Einars Benediktssonar, undir-
skrifað af vottum. Þórarinn
Snorrason vottar að hann sé með
fullu ráði og geri það með frjáls-
um vilja.
Þórarinn Snorrason? Svo heitir
enn hreppsstjórinn í Selvogs-
hreppi og býr í Vogsósum. Hringt
er til Þórarins — Jú, ég man vel
eftir þessu, þó ég væri þá barn að
aldri, Það var svo mikið um þessa
gjöf talað hér, svaraf hann að
bragði. Það kemur i ijós, að sá
Þóarinn, sem viðstaddur var gerð
gjafabréfsins, var afi hans og al-
nafni. En hann segir að annar
votturinn, Gisli Gestsson, sé enn á
lífi áttræður að aldri, og búi i
Þorkelsgerði II.
Og einn góðviðrisdag rennur
blaðamaðurinn i hlað I Þorkels-
gerði í Selvogi. Gísli tekur erind-
inu vel:
— Jú, jú, ég man vel eftir þvi
þegar Einar Benediktsson undir-
ritaði gjafabréfið í Herdisarvik.
Við Bjarni, sem bjó hér í Guðna-
bæ, vorum til kallaðir að votta.
Við vorum oft i vinnu i Herdisar-
vík, en ég held að við höfum ekki
verið það þennan dag.
— Eg sá að Einar skrifaði und-
ir skjalið af frjálsum vilja og ekki
gat ég annað séð en hann væri
algerlega með sjálfum sér og vissi
hvað hann væri að ger. Þegar
hann var búinn að skrifa undir,
reis hann á fætur og sagði: „Nú er
ég ánægður. Herdísarvíkin er
komin í góðar hendur!"
— Hvað var þarna i húsinu þá
af munum?
— Ekkert annað en húsgögn
Einars, leðurstólarnir og skrif-
borðið og svo mikið af bókum.
m mm m ' wm mmmm,' m -w,
Herdisarvik er nú notuð sem sumarbústaður fyrir starfsfðlk háskölans. Vésteinn Olafsson, lektor var þar
með fjölskyldu sinni er blaðamann bar að garði.