Morgunblaðið - 31.07.1977, Blaðsíða 24

24
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 31. JUU 1977
Könnunarferðir
Við höfum áður minnzt á það hér á síð-
unni, hversu margir ferðamenn endasendast
langar leiðir, án þess að nema staðar og
virða fyrir sér fegurð umhverfisins. Það
sagði við okkur fóstra um daginn, að fátt
þætti henni ömurlegra en að sjá börn í
bifreið á ferðalagi sem gerðu litið annað en
að lesa blöð um Andrés Önd og félaga eða
nákvæmlega það, sem þau gerðu alla daga
annars heima hjá sér.
Það er næsta ótrúlegt, hvað það getur
verið skemmtilegt að vekja athygli barna á
náttúrunni, umhverfinu, landinu, bæjunum i
kring eða lesa i Landnámu um hina ýmsu
staði, sem eru heimsóttir. Og eitt er víst, að
börnin þrá að komast út og fara i könnunar
ferðir. Við skulum taka okkur góðan tima,
leyfa börnunum að ráða ferðinni og koma
með tillögur o.s.frv. Hægt er að fara niður
að sjó, upp með ám, i gil eða í fjallgöngur.
Af nógu er að taka. Við skulum reyna að
gefa hugmyndaflugi barnanna lausan taum-
inn, leyfa þeim að spyrja og spyrja: „Hvað
er þetta eiginlega? Hvað heitir þetta? Hef-
urðu séð þetta áður o.s.frv. Forvitni þeirra
er oft svo skemmtileg og einlæg, þegar þau
fá að vera frjáls og óhindruð. Og þá komast
þau líka oft að þvi, að pabbi og mamma eða
stóru styskinin vita ekki „allt" — og til
þess hafa allir fullt leyfi!
Ekki má gleyma að njóta tilverunnar eftir
slikar ferðir. Einnig þarf tíminn að vera
rúmur til þess. Hvað gerðist? Hvað var
rannsakað (steinar, blóm, jurtir, fuglar,
skeljar o.s.frv )? Hvernig leið okkur i ferð-
inni? Fannst okkur gott að vera saman?
Hittum við annað fólk? Og jafnvel þó að við
tökum okkur góða og friðsæla stund t.þ.a.
ræða saman, verður áreiðanlega eitthvað
útundan, sem þarf endilega að taka upp
aftur síðar. Það er bæði hægt að fara í
styttri og lengri ferðir á þennan hátt, allt frá
fáeinum minútum til margra klukkustunda.
Öll tilbreytni er góð, en hún þarf að vera
undirbúin og hafa eitthvert markmið, ein-
hvem tilgang — og oft er gott fyrir eldri
börnin að hafa með sér landakort, stórt eða
litið. Þau gætu jafnvel haft hvert sitt. Öll
börn frá 10 ára aldri hafa t.d. fengið kort í
skólanum, sem þau gætu tekið með sér í
ferðalög um landið eða keypt landabréf i
bókabúðum eða á benzínstöðvum. Þar fást
Ijómandi góð landabréf fyrir ca. kr. 625.
Með þessu geta þau bæði stytt sér stund-
ir, rætt um þá staði, sem ekið er framhjá,
öðlazt betri og nánari upplýsingu um landið
sitt og sögu þess. í slíkum ferðalögum er
einnig gott að nota tækifærið til þess að
kenna börnunum áttirnar, læra að þekkja
gang sólarinnar, nota áttavita o.s.frv.
Þegar öllu er á botninn hvolft er sem sagt
unnt að gera miklu meira en að aka og aka
og aka sem lengst á sem skemmstum tima.
Aðalatriðið er að hefta ekki hugmyndaflug-
ið, gefa sér góðan tima og reyna að njóta
tilverunnar í sem rikustum mæli.
Látið vatn i djúpan disk og búið til litinn korkbát. Möstrin eiga að
vera tvær eldspitur, sem snúa brennisteininum upp. Kveikið nú á
eldspitunum og gætið allra varúðar reglna Setjið siðan tómt vatnsglas
yfir bátinn, svo að hann geti siglt inni í vatnsglasinu. Möstrin halda
áfram að loga, en loginn minnkar sifellt af því að súrefnið brennur í
glasinu. Eftir nokkra stund hækkar yfirborð vatnsins i glasinu talsvert
af því að loft þrýstingurinn fyrir utan glasið þrýstir vatninu upp.
— Þjóðarbú-
skapurinn
Framhald af bls. 14
Ilcimilisstörfin
í spurnini’arlistanum voru
konur beðnar að áætla vinnu-
stundir seni l'æru i heimilis-
störfin en aðeeins 99eira tóku
afstöðu til þeirra spurninKa. 45
konur töldu sij; eyða 0—44 klst.
á viku i heimilisstörf, þar af 28
konur milli 30—44 klst. 39 kon-
ur töldu sig eyda 45—74 klst. á
viku í þau en 15 konur voru
tneð meira en 75 klst.
Margar konur svöruðu ekki
spurninj’unni, aðrar söj;ðu
„misjafnt" eða „veit ekki". Ein
sa>;ði „Það fer misjafn tími í
heimilisstörfin en barna-
uppeldi verður aldrei mælt í
klukkustundum, það þarf alltaf
að vera á vaktinni."
Samkvæmt lögum um rétt-
indi og skyldur hjóna, nr. 20 20.
júní 1923 er hjónum skyit
„hvoru eftir getu sinni og svo
sem sæmir hag þeirra, að hjálp-
ast að því að framfæra
fjölskyldunm með fjárfratnlög-
um vinnu á heimilinu og á ann-
an hátt."
Eflaust valda heimílisstörfin
því að svo mikill niunur er á
vinnutíma karla og kvenna
utan heimilis. Enda kom fram
þegar spurt var hvernig menn
skiptu með sér verkum á
heimilinu að 84.3% af þeim
konum sem svöruðu þeirri
spurningu unnu ætíð hin hefð-
bundnu kvennastörf eins og
matargerð, uppþvott, matarinn-
kaup, þvott og ræstingu. 13.9%
af karlmönnunum unnu þessi
störf til jafns við konurnar og
1.8% af karlmönnum sáu um
þessi störf að öllum jafn-
aði.Hinsvegar sáu 49.3% karl-
anna frekar eða alltaf um fjár-
málin 38% gerðu það til jafns
við konurnar og 7.4% kvenn-
anna sögðust fylgjast með fjár-
málum heimilisins en tvær
konu sögðust ekki fá að fylgjast
með þeim.
Algengast var aö konurnar
sáu um 4—5 manna heimili.
Þær áttu flestar þrjú eð a fjög-
ur börn. En aldur barnanna
hefur að sjálfsögðu mikil áhrif
á heimilisstörfin, hvers eðlis
þau eru og hve umfangsmikil.
Ennfremur hefur það áhrif á
störfin að hve miklu leyti hið
opinbera tekur að sér barna-
uppeldið.
24 konur höfðu alls 26
aldraða á heimijinu að stað-
aldri. 6 af þeim öldruðu þurfti
að sinna meira en öðrum á
heimilinu eins og með mat og
þrifnað. Fjórir sjúklingar voru
á heimilum þessara kvenna og
tvær konur höfðu þroskahefta
Finnskt Lapplandskvöld
s Norræna húsinu
31. júlí kl. 20:30
MARTTI ANNEBERG frá Rovaniemi segir frá finnska
Lapplandi sem ferðamannahéraðr.
Kvikmyndir: Frá Rovaniemi
"Ishavets vág"
Kaffistofan verðuropin. Allir velkomnir. NH.
NORRíNA HUSIÐ POHJOLAN TAIO NORDENS HUS
á heimilum sinum. Heimilin
virðast taka að sé umönnunar-
hlutverk i þó nokkrum mæli
þótt þjóðfélagið leggi mikið fé 1
að byggja sjúkrahús og aðrar
viststofnanir. Konurnar töldu
oft að enginn aukakostnaður
fylgdi þessum heimilismönnum
og jafnvel að þær þyrftu ekki
að sinna þessu fólki meira en
öðrum á heimilinu.
Að jafnaði borðaði fjölskyld-
an sameiginlega 2,5 máltiðir á
dag, fæstar 1 Reykjavík 1.5, en
flestar til sveita eða 3.8.
Þótt stórkostlegt vöruúrval sé
fyrir hendi af tilbúnum fatnaði
voru það ekki nema 12% sem
sjaldan eða aldrei saumuðu til
heimilis, rúm 45% sögðust gera
það alltaf eða oftast. Var eng-
inn munur á svörunum eftir því
hvar konurnar bjuggu á
landinu. Af þeim konum sem
unnu fulla vinnu utan heimilis-
ins voru það 50% sem saumuðu
alltaf eða oftast til heimilisi ns.
Þótt karlmennirnir taki ekki
mikinn þátt í hinum hefð-
bundnu heimilisstörfum virð-
ast þeir, a.m.k. hér á íslandi
taka virkan þátt í að koma upp
húsnæði handa fjölskyldunni.
Það starf er bæði erfitt og tima-
frekt hjá mörgum þeirra og
virðist skila af sér miklum arði.
Engan fróðleik er að finna i
skýrslunni um þessi mál, en að
sjálfsögöu verður að telja þau
störf til heimilhstarfa. Enda er
sú vinna skattfr,áls eins og önn-
ur vinna sem framkvæmd er á
heimilum og sem ekki gefur af
sér peninga út í hönd.
Mjög erfitt er að áætla hvers
viröi matargerð og saumaskap-
ur húsmóðurinnar er á. heimil-
inu og hvaða áhrif þau störf
hafa á afkomu heimilisins og að
hve miklu leyti þau fullnægja
raunverulegum þörfum
heimilismanna. Það virðist orð-
ið tímabært að rannsaka það
nánar.
Konurnar voru einnig spurð-
ar að þvi, hvernig þeim líkaði
að vera húsmóðir og hefði mátt
búast við annari útkomu en
varð eftir allt sem búið er að
tala og skrifa um hve heimilis-
stðrfin séu erfið og leiðinleg.
En 72.3% þeirra líkaði starfið
rrijög vel, 22,2% sæmilega en
ekki nema 2.1% illa eða mjög
illa. 10 konur svöruðu ei.ki
spurningunni. Aðeins tveimur
konum likaði starfið mjög illa.
Hcitnilistæki
Hér á landi virðast menn ekki
telja eftir sér að festa nokkrar
milljónir króna í heimilistækj-
um. Samkvæmt skýrslunni var
tækjakosturinn, sem konurnar
á heimilunum höfðu greiðan
aðgang að, sem hér segir:
höf«)u 98.6'V, kvennanna
KykstiKU
Hrærivél
Saumavél
ísskáp
Frystikistu
Strauvél
I'ppþvuttavél
Þurrkara
(Jtvarp
Sjónvarp
Síma
höfóu 97.2% kvennanna
hufrtu 9ti.8,ló kvennanna
hufrtu9tí.5% kvennanna
hufrtu 9t». 1% kvennanna
hufrtu 88.0<rí, kvennanna
hufrtu 25.7% kvennanna
hufrtu 22.5% kvennanna
hufrtu 12.5% kvennanna
höfrtu 98.9% kvennanna
hufrtu 97.2% kvennanna
höfrtu 97.2% kvennanna
llljóm
flutningstæki höfðti 66.5% kvennanna
Þar að auki var bifreið á 270
heimilum kvennanna eða
95.1%, aðeins 14 eða 4.9%
höfðu ekki bifreið.
Hfbýli
Þótt meðaltekjur heimilanna
væru innan við 2 milljónir
króna á ári voru 90.5% f eigin
húsnæði. Algengasta stærð hús-
næðisins var milli 100—199 fm.
(hjá 62.7%). Ekki nema 1.4%
bjuggu í húsnæði sem var
minna en 60 fm. en hjá 13% var
húsnæðið 200 fm. eða stærra.
100 fm. íbúð kostar í dag 10
millj. kr. en 150 fm. einbýlishús,
hinsvegar 20—25 millj. kr.
Óhætt mun vera að meta innan-
stoksmuni með öllum tækjum
o.fl. í slíkum íbúðum á 5—6
millj. kr. og bifreiðina á 1.5
millj. kr.
Þær konur sem tóku þátt í
könnuninni höfðu að meðaltali
búið í 16.8 ár. Það er þvf óhætt
að gera ráð fyrir að skuldir í
fasteign o.þ.h. nemi þá yfirleitt
ekki lengur mjög stórum fjár-
upphæðum. Skuldlausa eign
heimilanna má sennilega áætla
10—25 millj. kr. eða þvi sem
samsvarar um 5—15 ára meðal-
tekjum.
Ilvernig unnt er að safna svo
miklu liggur ekki Ijóst fyrir.
Verðbólgan á sennilega stóran
þátt í þvf, ennfremur má gera
ráð fyrir að meðaltekjurnar
hafi ef til vill verið hærri en
fram kemur f skýrslunni úr þvf
að svo fáir svöruðu spurningum
um tekjur. 1 þjóðfélagi okkar
eiga menn stundum kost á að
græða mikið fé á stuttum tfma.
Slíkt fé hafa margir lagt í fast-
eignir o.þ.h. En heimilisstörfin
hljóta einnig að eiga einhvern
þátt í þessari verðmyndum.
Hér hefur að sjálfsögðu verið
stiklað á stóru í frásögninni um
þessa skýrslu. Margan annan
fróðleik er unnt að lesa úr
henni þótt spurningunum í
upphafi greinarinnar verði
ösvarað að mestu leyti. Það
þyrfti að gefa þeim meiri gaum
í framtíðinni. S.ll
Dalborg með 8
lestir af rækju
Frystitækin ekki nógu öflug
•^ÞVI miður hafa dönsku frysti-
tækin ekki afkastað eins miklu og
þau áttu að gera og er nú verið að
reyna að lagfæra tækin til að þau
verði hæf til frekari notkunar,
sagði Snorri Snorrason skipstjóri
á rækjutogarunum Dalborg i sam-
tali við Morgunblaðið í dag. Á
þriðjudagkom Dalborg til Dalvík-
ur með 8 lestir af rækju, sem
fengizt höfðu á 3 sólarhringum,
mest á Sporðagrunni.
Snorri Snorrason sagði, að mik-
il rækja virtist nú vera í hafinu
norður af landinu og ætti rækju-
leysi ekki þurfa setja útgerð tog-
arans neinar skorður.
Að sögn
Snorra átti Dalborg að halda á ný
til veiðar í gærkvöldi og sagðist
hann vona að nú virkuðu tækin
betur. 13 manna áhöfn er á Dal-
borgu.