Morgunblaðið - 29.10.1977, Síða 27

MORGUNBLAÐIÐ. LAUGARDAGUR 29. OKTÓBER 1977
27
Þjódvegir í snjóahéruðum:
Of mikfl bensinhækkun
hæpin f járöflunarleið
sagði Ingólfur Jónsson á Alþingi í gær
Uppbygging
þjóðvega í
snjóahéruðum
Ingi Tryggvason (F)
mælti í gær í sameinuðu
þingi fyrir tillögu til
þingsályktunar um að
flýta uppbyggingu þjóð-
vega í snjóahéruðum
landsins. Tillöguna flyt-
ur hann ásamt 7 öðrum
þingmönnum Sjálfstæð-
is- og Framsóknarflokks
úr svokölluðum strjál-
býliskjördæmum. Tillag-
an felur það í sér að
ríkisstjórnin láti gera
kostnaðaráætlun um
uppbyggingu þjóðvega-
kerfis í snjóþyngri hér-
uðum landsins með það
fyrir augum að þjóðvegir
verði byggðir upp og
gerðir vetrarfærir á
næstu 4—6 árum. Kostn-
aður verði greiddur úr
Vegasjóði en fjár til
framkvæmda aflað með
innlendum og erlendum
lántökum.
Þingmenn, sem til máls tóku,
Tómas Árnason (F), Sigur-
laaug Bjarnadóttir (S), Ingólf-
ur Jónsson (S), Karvel Pálma-
son (SFV) og Öddur Ólafsson
(S) voru velviljaöir þeim til-
gangi, er í tillögunni felst. Sum-
ir fögnuðu aukinni tekjuöflun
til Vegasjóös gegn um hækkað
benzfnverð. Oddur Ólafsson
(S) vakti þó athygli á því, að
fjöldi fólks í þéttbýli þyrfti að
aka allt að 15 til 20 km til og frá
vinnu. Þetta fólk greiddi
bróðurpart tekna Vegasjóðs
gegnum bensinverð. Eðlilegt
væri því að tillit sé tekið til
aðstæðna þess sem og um-
ferðarþunga á vegum (þ.e. arð-
semi framkvæmda) við Tíma-
röðun verkefna í vegagerð.
Of mikil bensín-
hækkun kynni að
verka öfugt
við tilgang
Ingólfur Jónsson (S),
fyrrv. samgönguráðherra, sagði
framkomna tillögu góðra gjalda
verða. Hins vegar væri slík
áætlun, sem hér um ræddi, til
hjá Vegagerð ríkisins. Þá áætl-
un þyrfti að vfsu að endurskoða
og færa út, miðað við aðstæður í
dag. Taka þyrfti tillit til hvors
tveggja: vegaþarfa í snjóþyngri
byggðum og varanlegrar vega-
gerðar á fjölförnustu stofn-
brautum. Fjárhagsgeta þyrfti
þó að ráða ferð framkvæmda.
Ingólfur sagði að ríkisstjórn-
in þyrfti að standa við fyrirheit
um endurskoðun vegaáætlunar
og fjármagnsaukningu til vega-
gerðar. Hins vegar er vafasamt,
sagði þingmaðurinn, að sú
hækkun bensíngjalds, sem ráð-
gerð væri í fjárlagafrumvarpi,
værí heppilegust tekjuöflunar-
leið.
Hækkun bensínlítra um kr.
15.00, með tilheyrandi sölu-
skatti og álögum á verð, þýddi
sennilega allt að kr. 20.00
hækkun i reynd. Lög gerðu ráð
fyrir að bensín hækkaði i hlut-
falli við byggingavísitölu.
Hækki byggingavisitala á
næsta ári um 35%, þýddi sú
vísitöluhækkun bensinhækkun
um tugi króna. Enn gæti bætzt
við verðhækkanir vegna gengis-
sigs íslenzkrar krónu og verð-
hækkana erlendis. Með þessu
væri stefnt í bensínverð, sem
fólk réði naumst við, og leitt
gæti til verulegs samdráttar i
kaupum og notkun þess. Tæp-
lega yki slíkt tekjur vegasjóðs
til að standa undir stórátaki í
vegamálum. Athuga þyrfti þvi
rhjög vel, hverjar leiðir aðrar
væru tiltækar til að afla Vega-
sjóði nauðsynlegra tekna.
dilkinn, þá endar það líka i ófarn-
aði, því að frá upphafi vega hafa
þessar listgreinar stutt hvor aðra.
Tónlist hefur komið við sögu við
hvers konar leiklist, hvort heldur
orð eru þar viðhöfð eða um leik-
ræna líkamstjáningu er eina að
ræða eins og í dansi og látbragðs-
leik. Enda er gert ráð fyrir þvi í
frumvarpi, sem fyrir liggur, að
hluti af vinnuskyldu sinfóníu-
hljómsveitarmanna skuli leystur
af hendi með störfum fyrir Þjóð-
leikhúsið. Ég get ekki fallist á það
með hæstvirtum síðasta
ræðumanni, hæstvirtum 8.
landsk., (Sighv. Björgvinssyni)
að þetta hljóti endilega að koma
svo misjafnt niður á tónlistar-
mönnunum, að slíkt verði ófram-
kvæmanlegt af þeim sökum, því
að kröfur leikhússins eru svo fjöl-
breyttar, að þó að eitt leikverk og
tónlist, sem því fylgir, krefjist
ákveðinna hljóðfæraleikara, þá
krefst tónlist með öðru verki allt
annarra hljóðfæraleikara, svo að
þetta er að mínu viti ekki gild
ástæða til þess að þetta
frumvarpsákvæði þurfi að standa.
En enn er eitt, sem hæstvirtur
5. þingmaður Vesturl. klykkti út
með í ræðu sinni, að það væri nú
eiginlega til mikils vansa, að
sinfóníuhljómsveitin væri sífellt
að leika gamla meistara og þar á
ofan steindauða, enxekki íslensk
lifandi tónskáld. Ég sé síður en
svo ástæðu til að amast við því, að
í tónleikasal komi mjög við sögu
fyrri menn af liðnum kynslóðum,
sem aldirnar hafa sýnt, að hafa
borið af öðrum í listferli þeirra
þjóða, sem aðhyllast sömu tón-
listarmenningu og við. Þetta á
ekki síður við um leikhúsið eins
og hæstvirtur þingmaður hlýtur
að sjá af sinni miklu þekkingu á‘
leiklist, ef hann leiðir að því
hugann. Þá hefur hæstvirtur
þingmaður sýnt það með vali tón-
listar, sem hann hefur sjálfur
annast við sín leikverk, að hann
er ekki fyrst og fremst að hlaupa
til íslenskra tónskálda sem nú
starfa til að afla þeirrar tónlistar.
Hann fer að visu ekki heldur til
gömlu meistaranna, en til
samtimamanna þejrra, þeirra tón-
listarmanna í Irlandi og á Bret-
landi, sem á miðöldum og á Elísa-
betartímanum og á tímum Karl-
anna 1. og 2. bjuggu til tónlist sem
lifað hefur á vörum fólksins alla
tíð síðan og hefur hrifið hv. 5.
þingmann Vesturl. svo, að hann
hefur gert hana að meginuppi-
stöðu í leikverkum sinum, ásamt
auðvitað þeim texta, sem hann
hefur samið af sinni kunnu
leikni.
Ég vil einnig vara sérstaklega
við því viðhorfi, sem kom fram i
máli hæstvirts 5. þingmanns
Vestf. (Karvel Pálmasyni) að það
skipti ekki höfuðmáli fyrir starf-
semi sinfóníuhljómsveitar, hvort
þar starfi fleiri menn eða færri.
Hann komst svo að orði, ef ég hef
tekið rétt eftir, að tiltölulega
myndarleg sinfóníuhljómsveit
gæti leyst af hendi störf sín með
tiltölulega fáum-hljómlistarmönn-
um. Nú veit ég ekki, hvað hann
telur vera tiltölulega myndarlegt
og tiltölulega fáa menn í þessu
sambandi. En hann útskýrði þetta
með þvi, að þarna þyrfti bara að
reyna meira á hvern einstakling
og af því hefðu þeir nú bara gott
að spreyta sig á þennan hátt. Það
. er ekki ástæða til að efast um það,
að í sinfóníuhljómsveit islands er
fjöldi afbragðs tónlistarmanna,
það hafa menn fengið að reyna á
liðnum árum, sem sótt hafa tón-
leika hennar. En að þeir séu slíkir
afreksmenn, að þar séu til að
mynda fiðluleikarar, sem hafi
hæfileika til að leika á tvær eða
fleiri fiðlur samtimis, því á ég
mjög bágt með að trúa, svo ekki sé
nú talað um sellóleikara sem
tækju að sér tvö selló eða blásara
sem tækju að sér tvær eða fleiri
túbur. Þó að sjálfsagt sé að gera
háar kröfur og strangar til lista-
manna, þá er fjarstæða að ætlast
til þess að þeir geri það sem allir
sjá við nánari athugun, að er gjör-
samlega ómögulegt.
Mergur málsins varðandi mann-
fjölda i sinfóníuhljómsveit er
auðvitað sá, að það fer eftir fjölda
hljómlistarmanna, sem hljóm-
sveitin ræður yfir, hvaða verk
hún getur valið, og þetta hefur
breyst í sögu tónlistarinnar. Á 18.
öld var samin sinfónísk tónlist,
sem gjarnan má flytja með sin-
fóníuhljómsveitum, sem eru
skipaðar tiltölulega fáum
mönnum. Smátt og smátt þróaðist
gerð sinfóntskrar tónlistar á þann
veg, að meiri og meiri fjölbreytni
og margbreytni varð í hljóðfæra-
vali. Það var sóst eftir fleiri
strengjaleikurum, það var sóst
eftir margháttaðri blásturshljóð-
færum á 19. öldinni og þetta
hefur haldið áfram í sama farvegi
svo sú tónlist þessarar aldar, sem
þegar hefur hlotið viður-
kenningu, t.d. tónlistarmanna
eins og Mahlers, Stravinsky og
Schönbergs og annarra slíkra,
gerir kröfur til enn fleiri hljóð-
færaleikara í sinfóniskri hljóm-
sveit heldur en t.d. þarf til að
skýra þær, sem fá ráðið við verk
manna eins og Beethovens og
Brahms frá siðustu öld. Þetta
úrlausnarefni er fólgið í eðli
þeirrar litgreinar sem tónlistar-
menn fást við, og þetta er mál,
sem menn verða að líta á, þegar
ákveðið er hversu miklu fé eigi að
verja til starfsemi sinfóniskrar
hljómsveitar. Það er inntakið í
því ákvæði, sem hér hefur verið
mjög rætt, hvort hægt er að
tryggja sinfóníuhljómsveitinni
ákveðinn fjölda starfsmanna i
lögum eóa hvort það á að vera
undir hælinn lagt frá ári til árs,
hvort hljómsveitin blátt áfram
vegna starfsmannafjölda ræður
við ákveðin verk eða jafnvel verk
frá heilum timabilum í tónlistar-
sögunni. Ég hef nú orðið lang-
orðari um þetta efni en ég ætlaði
mér, þegar ég kvaddi mér hljóðs,
en ég tel mjög brýnt að menn
misskilji ekki, þegar um svo
þýðingarmikið mál er fjallað sem
starfsemi sinfóniuhljómsveitar-
innar, grus.dvallaratriði varðandi
starfsskilyrði, sem sú listgrein
skapar sem sinfóniuhljómsveit
færir mönnum í þeim veglegasta
búningi sem tónskáld hafa valið
verkum sínum.
BLOM áVN.
VIKUNNAR
UMSJÓN: ÁB.
MOTTUR
Þegar ég var við garð-
yrkjunám í Noregi fyrir
3—4 áratugum vorum
við látin binda ósköpin
öll af mottum til þess að
skýla gróðrinum með.
Þar var líka af nógu efni
að taka þar sem hálmur-
inn var. Bestur til þess-
ara nota þótti rúghálmur,
hann var seigur og moln-
aði ekki eins fljótt og
bygghálmur.
Svo var það í snjóleys-
inu s.l. vetur að ég fór að
hugsa um það í alvöru að
koma mér upp einhvers
konar mottum til þess að
leggja yfir blómabeðin til
skjóls, en vandinn var
mestur að fá hentugt efni
í þær.
klippur af trjám og runn-
um, rótarsprota og hvers
kyns efni sem til fellur.
Til þess að binda með
notaði ég svokölluð
,,baggabönd“, en hálm-
motturnar voru bundnar
með tvöföldu segl-
garni.. .
Mottur hafa marga
kosti umfram annað sem
notað er til skjóls. Það er
fljótlegt að breiða þær
yfir og taka þær af. Þær
eru það gisnar að plöntur
kafna ekki undir þeim,
einnig hlífa þær fyrir sól-
inni og draga þannig úr
þeirri hættu að jurtirnar
komi alltof snemma upp
og farist svo í næsta
hreti. Þá má og nota þær
til þess að skýla með
ZO - 20 -20-20 ím.
* ~ / / ' '—/--
B/n
■it <

• \r
PLANK! >
Bandið er fest á naglana í bitanum að ofan og
brugðið um naglana í plankanum að neðan. Þá er
fyrsta viskin tekin og lögð ofan á naglana og bundið
að með einum hnút, fyrst miðbandið og síðan hin og
síðan koll af kolli eins og myndin sýnir.
En svo kom lausnin.
Þannig vildi til að ég var
að lesa söguna Svanirnir 1
í Ævintýrum Andersens
og flaug mér þá allt í einu
í hug hvort ekki væri
reynandi að nota stöngla
af brenninetlu til þess að
vinda úr mottur. Ég setti
þegar upp langbönd og
fór að binda og gekk það
ágætlega. Síðan hef ég
reynt stöngla af fleiri
tegundum: regnfangi,
randagrasi og meira að
segja af njóla, en af hon-
um er víst nóg til, ekki
síst á höfuðborgarsvæð-
inu og ef hann væri skor-
inn áður en fræið þrosk-
ast og fýkur út um allt
sparaðist áreiðanlega
talsverð vinna í görðum
sem eru í nágrenni við
njólaskóginn. í motturn-
ar má einnig nota af-
snemmblómstrandi runn-
um. Norðmenn hlífðu
þeim með grenigreinum
en þær eru varla fáan-
legar hér á landi til slíkra
nota.
Fyrir þá sem sæmilega
aðstöðu hafa t.d. í bílskúr
eða geymslukjallara er
vel þess virði að reyna
við þessa mottugerð.
H.P.. Fornhaga
Með teikningunni. sem
fylgir er gerð tilraun til
þess að gefa hugmynd
um aðferðina við að
binda motturnar. Þá
munu þeir sem áhuga
hafa getað fengið að sjá
sýnishorn á skrifstofu
félagsins á Amtmanns-
stíg 2, Reykjavík. Skrif-
stofa G.í. er opin á mánu-
dögum og fimmtudögum
kl. 2—6 og á fimmtudags-
kvöldum kl. 8—10.