Morgunblaðið - 15.11.1977, Qupperneq 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 15. NÓVEMBER 1977
ORKUBU
VESTFJARÐA:
Heimastj órn V est-
firðinga 1 orkumálum
Svar iðnað-
arráðherra
Hér fer á eftir svar Gunn-
ars Thoroddsens, orkuráð-
herra, við fyrirspurn á Al-
þingi um Orkubú Vest-
fjarða.
Með ályktun Alþingis 5. apríl
1971 var ríkisstjórninni falið að
kanna óskir sveitarfélaganna á
Vestfjörðum um þátttöku í
virkjunarframkvæmdum með það
fyrir augum að stofna sameignar-
fyrirtæki rikisins og sveitarfélag-
anna. Þingsályktunartillaga þessi
var flutt af öllum þingmönnum
Vestfjarða.
Málið lá að mestu í láginni
næstu ár. Avallt var þó mikill
áhugi hjá Vestfirðingum á því að
taka orkumálin í eigin hendur í
samvinnu við ríkið.
Á aukaþingi Fjórðungssam-
bands Vestfjarða í júni 1975 er
hvatt til þess að stofnað verði
sameignarfyrirtæki ríkis og
sveitarfélaga og hafi með höndum
rekstur orkumannvirkja í fjórð-
ungnum. Samskonar hugmyndir
höfðu einnig komið fram i niður-
stöðum á ráðstefnu Sambands is-
lenskra rafveitna 1972 um skipu-
lag orkumála.
Iðnaðarráðherra skipaði í júlí
1975 nefnd til að vinna að orku-
málum Vestfjarða og kanna við-
horf sveitarfélaga á Vestfjörðum
til stofnunar Vestfjarðarvirkjun-
ar.
Nefnd þessi, er hlaut nafnið
orkunefnd Vestfjarða, var skipuð
23. júlí 1975 og áttu 7 menn sæti i
henni, þeir Jóhann T. Bjarnason,
Engilbert Ingvarsson, Karl E.
Loftsson, Ólafur Kristjánsson,
Guðmundur H. Ingólfsson, Ingólf-
ur Arason og Þorvaldur Garðar
Kristjánsson sem jafnframt var
skipaður formaður nefndarinnar.
Nefnd þessi vann starf sitt af
miklum dugnaði. Hún fékk til liðs
við sig sérfræðinga og ræddi við
fjölmarga menn, sem höfðu til að
bera staðarþekkingu, sérþekk-
ingu eða voru í fyrirsvari í orku-
málum Vestfjarða.
Þegar nefndin hafði mótað til-
lögur sínar, efndi hún til 8 funda
á Vestfjörðum með sveitar-
stjórnarmönnum þar. Voru til-
lögurnar kynntar og skipst á
skoðunum. Kom fram mikill ein-
hugur og áhugi á framgangi þessa
máls. Einnig átti nefndin fundi
með þingmönnum og Fjórðungs-
sambandi Vestfjarða.
I lok mars 1976 skilaði nefndin
tillögum sínum fullmótuðum til
iðnaðarráðherra.
Var þar í fyrsta lagi um að ræða
frumvarp til laga um Orkubú
Vestfjarða og í öðru lagi tillögur
um framkvæmdir í orkumálum.
Var gerð ítarleg úttekt á orkumál-
’um í því sambandi.
Megininntak frumvarpsins var
þetta:
0 1. Rikissjóður og sveitarfélög í
Vestfjörðum skulu setja á stofn
orkufyrirtæki er nefnist Orkubú
Vestfjarða.
• 2. Orkubúið er sameignar-
fyrirtæki ríkisins og sveitarfélaga
á Vestfjörðum. Eignarhlutur
ríkisins skal vera 40%, en eignar-
hlutir sveitarfélaganna skulu
nema samtals 60%.
0 3. Tilgangur fyrirtækisins
skal vera að virkja vatnsafl og
jarðhita á Vestfjörðum, þar sem
hagkvæmt þykir. Skal orkubúið
eiga og reka vatnsorkuver og
disilraforkustöðvar til raforku-
framleiðslu ásamt nauðsynlegum
mannvikrjum til orkuflutnings og
dreifingar.
Fyrirtækið skal eiga og reka
jarðvarmavirki og nauðsynlegt
flutningskerfi og dreifikerfi fyrir
heitt vatn.
Skal fyrirtækið eiga og reka
fjarvarmakyndistöðvar ásamt
nauðsynlegu dreifikerfi.
Fyrirtækið skal annast
virkjunarrannsóknir og aðrar
undirbúningsrannsóknir, eftir
því sem ákveöið er hverju sinni.
0 4. Rafmagnsveitur ríkisins og
ríkissjóður, svo og orkuveitur
sveitarfélaga á Vestfjörðum
skulu afhenda Orkubúinu til
eignar sem stofnframlag öll
mannvirki og dreifikerfi sín á
Vestfjörðum, og skal Orkubúið yf-
irtaka skuldir samkvæmt sam-
komulagi.
0 5. Stjórn Orkubús Vestfjarða
skal skipuð 5 mönnum. Á aðal-
fundi fulltrúa sveitarfélaga skulu
kosnir 3 menn. Iðnaðarráðherra
og fjármálaráðherra skipa einn
mann hvor.
0 6. Iðnaðarráðherra skal gang-
ast fyrir að sameignarsamningur
sé gerður og stofnfundur haldinn.
Frumvarp Orkunefndar Vest-
fjarða um Orkubú Vestfjarða var
síðan lagt fram á Alþingi sem
stjórnarfrumvarp og tekið til 1.
umræðu í efri deild þann 7. apríl
1976.
Frumvarpið var samþykkt og
afgreitt sem lög frá Alþingi 18.
maí 1976.
Eftir samþykkt laganna varð að
kanna ýmis fjármála- og fram-
kvæmdaatriði og undirbúa sam-
eignarsamning. Voru þar ýmis
atriði erfið viðfangs og timafrek,
svo sem yfirtaka lána.
Að þessum undirbúningi unnu
mest Þorvaldur Garðar Kristjáns-
son, alþingismaður, Þóroddur Th.
Sigurðsson, verkfræðingur og
Gunnar Thoroddsen, iðnaðar- og
orkuráðherra.
Guðmundur Magnússon, prófess-
or í samráði við iðnaðarráðuneyt-
ið.
I samræmi við tillögur orku-
nefndarinnar var ákveðið að meg-
inforsendur fyrir stofnun Orkú-
búsins skyldu vera þessar:
1. Fullnægt verði orkuþörf
Vestfirðinga með innlendum
orkugjöfum.
2. Vestfirðingar búi við, sam-
bærilegt orkuverð og aðriraands-
menn.
3 Orkubúið hafi traustan
rekstrargrundvöll.
Málið var rætt á fundum ríkis-
Þorvaldur Garðar Kristjánsson:
Þakka ráðherra og ríkisstjórn
í UMRÆÐU um Orkubú Vest-
fjarða, sem leiddu til þeirra
upplýsinga orkuráðherra, er
birtar eru hér á þingsfðu Mbl.,
fórust Þorvaldi Garðari
Kristjánssyni m.a. svo orð:
Ég vil af þessu tilefni láta hér
koma fram, að það hefði verið
ómögulegt að koma þessu máli i
höfn, svo sem nú hefur verið
gert, þó Alþingi hefði samþykkt
heimildarlög um stofnun Orku-
bús Vestfjarða, nema fyrir
ákveðinn vilja, stuðning og for-
ystu hæstv. iðnaðarráðherra í
þessu máli. Ég vil nota þetta
tækifæri til þess að láta það
heyrast hér og flytja þakkir,
sem hvarvetna á Vestfjörðum
eru efst i hugum manna fyrir
það, sem hæstv. ráðherra og
hæstv. ríkisstjóri i heild hafa
gert í þessu máli.
Það eru vonir allra og ekki
síst Vestfirðinga, að það sem nú
hefur gerst í orkumálum
fjórðungsins verði giftu- og
heillaspor í sögu Vestfjarða. Ég
held, að það sé ekki ástæða til
þess hér og nú að óttast að ein
meginforsendan fyrir stofnun
Orkubús Vestfjarða bresti,
þ.e.a.s. sú, að séð verði fyrir
orkuþörf Vestfirðinga með inn-
lendum orkugjöfum. Ég, eins
og allir aðrir, sem hafa komið
nálægt þessum málum, treysti
auðvitað þvi, að það verði svo
haldið á þeim að bæði þessi og
aðrar mikilvægustu forsendur
fyrir stofnun Orkubúsins
standi.
stjórnarinnar, tillögur voru send-
ar öllum hreppsnefndum og bæj-
arstjórnum á Vestfjörðum og
fundir haldnir með forráðamönn-
um orkuveitna á Vestfjörðum.
Var síðan boðað til undirbún-
ingsstofnfundar i Reykjavik 14.
júlí 1977 og í framhaldi af því
haldinn stofnfundur Orkubús
Vestfjarða 26. ágúst 1977 á ísa-
firði.
Var þar undirritaður sameign-
arsamningur milli rikis og sveit-
arstjórna á Vestfjörðum.
Iðnaðarráðherra tók fram að
samningsgerðin væri háð endan-
legu samþykki ríkisstjórnarinnar
og um sum atriði samningsins
þyrfti samþykki Alþingis.
Á ríkisstjórnarfundi 25. októ-
ber 1977 samþykkti ríkisstjórnin
sameignarsamninginn.
Stjórn Orkubús Vestfjarða
skipa: Guðmundur H. Ingólfsson,
forseti bæjarstjórnar Isafjarðar,
formaður. Jóhann T. Bjarn^on
framkvæmdastjóri Fjórðungs-
sambands Vestfjarða, varafor-
maður. Össur Guðbjartsson,
bóndi, oddviti Rauðasandshrepps,
ritari. Engilbert Ingvarsson, raf-
veitustjóri rafveitu Snæfjalla,
meðstjórnandi. Ölafur Kristjáns-
son, forseti bæjarstjórnar Bolung-
arvikur, vararitari.
Varamenn:
Ingólfur Arason, hreppsnefnd-
armaður Patreksfirði, Karl Lofts-
son, oddviti Hólmavik., Birkir
Friðbertsson, hreppsnefndar-
maður Suðureyri, Ágúst H. Pét-
ursson, hreppsnefndarmaður Pat-
reksfirði, Þóroddur Th. Sigurðs-
son, vatnsveitustjóri Reykjavík.
Stjórnin hefur þegar tekið til
starfa. Hafnar eru viðræður við
sveitarfélög og Rafmagnsveitur
ríkisins um fyrirtöku orkumann-
virkja þessara aðila á Vest-
fjörðum.
Skriður er kominn á undirbún-
ing reglugerðar fyrir Orkubú
Vestfjarða og auglýst hefur verið
eftir framkvæmdastjóra.
Stjórn Orkubús Vestfjarða
stefnir að þvi að yfirtaka rekstur
raforkumannvirkja á samveitu-
svæðum Þverárvirkjunar og
Mjólkárvirkjunar þann 1. janúar
1978.
Með stofnun Orkubús Vest-
fjarða er stigið markvert spor til
umbóta i skipulagi orkumála.
Vestfirðingar hafa nú fengið
langþráða heimastjórn í orkumál-
um Vestfjarða.
Sem svar við seinni hluta fyrir-
spurnarinnar um gerð „byggða-
línu“ til Vestfjarða, skal þetta
tekið fram:
Við gerð frumvarps til fjárlaga
fyrir árið 1978 gerði iðnaðarráðu-
neytið tillögú um framlag til 132
kw byggðalínu, áætlaður kostnað-
ur 1978 639 millj. og í aðveitu-
stöðvar 54 milljónir.
Þessar tillögur voru ekki teknar
upp í frumvarp til fjárlaga.
Það kemur til kasta Alþingis að
tryggja framgang þessa máls.
Framsóknarmenn mæla gegn
frumvarpi Jóns Skaftasonar
Rannsóknamefnd skv. ákvæðum stjóm-
arskrár í tillögum Alþýðubandalagsins
£ Iðnaðarlög og
kosningalög
Fundir voru i báðum þingdeildum
Alþingis i gær I efri deild mælti
iðnaðarráðherra. Gunnar Thor-
oddsen. fyrir stjórnarfrumvarpi að
iðnaðarlögum Þingmennirnir Stein-
þór Gestsson (S) og Halldór Ás-
grímsson (F) fögnuðu frumvarpinu
en gerðu minni háttar athugasemd-
ir Þessara umræðna verður nánar
getið á þingsiðu Mbl bráðlega
Matthias Á. Mathiesen, fjármála-
ráðherra. mælti fyrir stjórnarfrum
varpi um framlengingu launaskatts
og stjórnarfrumvarpi til staðfesting-
ar á bráðabirgðalögum frá i sumar
um breytingar á skattstiga, til sam-
ræmis við loforð rikisstjórnar, gefin
varðandi lausn á kjaradeilu ASI og
vinnuveitenda þá.
í neðri deild var framhaldið um-
ræðum um framvarp Jóns Skafta-
sonar (F) um kosningar til Alþingis.
þar sem m a er gert ráð fyrir óröð-
uðum framboðslistum (i stafrófs-
röð), er kjósendur tölusetji. eftir mati
á frambjóðendum á viðkomandi
flokkslista Flokksbræður Jóns,
Tómas Árnason og Ingvar Gisla
son, mæltu mjög gegn frumvarp-
inu Töldu þeir litinn hluta kjósenda
mundu nýta rétt til tölusetningar
sem þýða myndi að menn. sem
bæru nöfn með upphafsstaf framar-
lega i stafrófi, væru betur settir um
framboð en aðrir Ekki mætti rýra
rétt flokka til röðunar á framboðs-
lista. Hins vegar mætti rýmka rétt
kjósenda til breytinga á framboðs-
listum. þó ekki væri um stafrófsröð
að ræða á þeim Kjósendur hefðu
slikan breytingarétt nú þegar T d
þyrfti ekki nema um 12% kjósenda
að nýta slíkan rétt i Reykjavík til að
breyta röðun á lísta, 23% i 6 þing-
manna kjördæmum en 27% i 5
manna kjördæmum Þennan rétt
mætti rýmka i smærri kjördæmun-
um
Ellert Schram (S) flutti itarlega
ræðu um kosningalög. flokkaskipan.
jöfnun kosningaréttar og persónu-
legra val hins almenna kjósanda
Þessi ræða Ellerts verður birt að
meginmáli hér á þingsiðu siðar
^ Rekstrarhorfur
járnblendiverk-
smiðju
Jónas Árnason (Abl) og tveir aðr-
ir þingmenn Alþýðubandalags flytja
tillögu til þingsáfyktunar um könnun
á rekstrarhorfum járnblendiverk-
smiðjunnar i Hvalfirði Sjö manna
þingkjörin nefnd annist könnun
þessa. „Leiði könnun i Ijós að fyrir-
sjáanlegt tap verði af fyrirtæki þessu
skulu framkvæmdir á Grundartanga
stöðvaðar tafarlaust og leitað skyn-
samlegra ráða til að hagnýta aðstöð-
una þar", segir i tillögunni
0 Raforka og
orkufrekur iðnaður
Páll Pétursson (F) og Ingvar
Glslason (F) flytja tillögu til þings-
ályktunar um kosningu 7 manna
nefndar er semja skuli fraumvarp til
laga um raforkusölu til orkufreks
iðnaðar, er miðist við þá meginreglu
„að ætið verði greitt a.m.k. meðal-
framleiðslukostnaðarverð heildar-
framleiðslu raforku i landinu
0 Þingmannanefnd til
rannsóknar á
innflutnings
og verðlagsmálum.
Magnús Kjartansson, Lúðvik
Jósepsson og Eðvarð Sigurðsson,
þingmenn Alþýðubandalags, leggja
til að neðri deild Alþingis skipi
nefnd þingmanna úr deildinni, skv
39 grein stjórnarskrár, til að rann-
saka verðlag og verðlagsmyndun á
íslandi og í helztu viðskiptalöndum
okkar Skal nefndin skipuð einum
þingmanni úr hverjum þingflokki og
starfa í framhaldi af skýrslu verð-
iagsstjóra til viðskiptaráðherra um
verðlag og verðlagningu á íslandi og
Englandi Nefndin skal hafa rétt til
þess að heimta skýrslur, munnlegar
og bréflegar, bæði af embættis-
mönnum og einstökum mönnum
Nefndin skal veitt fjármagn til þess
að tryggja sér sérfræðilega aðstoð
0 Skipan raforkumála
Magnús Kjartansson (Abl) hefur
flutt tjllögu til þingsályktunar um
skipan raforkumála m a um „(s-
landsvirkjun", er hafi „einkarétt til
a() reisa og reka raforkuver og aðal-
orkuflutningslinur og til sölu á raf-
orku í heildsölu " í greinargerð er
m a vitnað til hliðstæðrar tillögu að
efni til er vinstri stjórnin lagði.fram á
rm

Franthald á bls. 29.
Fréttir
í stultu
máli