Morgunblaðið - 18.12.1977, Qupperneq 17

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 18. DESEMBER 1977
17
{ Reykjavik
Hver var Eglll Skalla-
Grlmsson?
Þar sr
þörf fyrl
vlrkjun i
svo. eins j
R*r. Hlnj
aö Kröa
gagnlA I
staöaír J
þeim tlifl

F.lln Gul>mund»d*«lr. kéii»«lr'.
Landnkmsmaður 6g held nann
hafl rltah •ttthvað Hka
„Raf^
hafa ge^
1978 um |||
Hrút«luii|
Dall. rM
Glerársk >|
Búharda- #
Arnarílrtp
•h 1*18
aftveltuaU
»qii.lór l/axness
ÍÍ!ií£Í!jur J. MaKtiússon
Snorri Sturluson
desembek
,UGARDAC!UB_
morgunblaðio.
II- aug|
Sjálfst*!
vegna þ»
félagsstí

lokum at
Þess vegl
orðum
Stétt me
inn. st'
1965)
1 fr ?1
vidtaUfl
Kast H
- -'áttM
v
áttulW
mikil^
Sjálfstl
vik.þal
í tilefm
víkurb
sflokkurmn «
framhnds^y
Sjálfsta
kjdrna
Reykja
þessi u
„dunfarnai vtkur h
netl ..K r“a?.U1[?J5l
t'ítiiw 1
nefndi gaf ekki kost á sér. Pétur
Sigurðsson náði ekki kjöri en
hlaut þó yfir 50% atkvæða, eða
nokkuð meira en í prófkjöri eigin
flokks.
Hann var einn helzti baráttu-
maður fyrir því, að Landssam-
band islenzkra verzlunarmanna
fengi fulla aðild að ASl. Sá sigur
vannst með aðstoð Alþýðuflokks-
manna.
I mörg ár var Pétur Sigurðsson
erindreki fyrir verkalýðsráð
Sjálfstæðisflokksins og varamað-
ur frá stofnun þess og er enn.
Þegar hann hóf það starf var full-
trúatala sjálfstæðismanna á ASI-
þingum aðeins 15 fulltrúar, en
þeir voru um 100, þegar Pétur
hætti erindrekstri sínum.
Pétur Sigurðsson var kjörinn
formaður Sjómannadagsráðs í
Reykjavík og Hafnarfirði 1962 og
hefur verið það siðan. I formanns-
tíð hans hafa þessi samtök sjó-
manna komið upp sumardvalar-
heimili fyrir börn á jörð samtak-
anna í Grímsnesi og þar -hafa nú
risið 22 orlofshús sjómannafé-
laga. A sama tímabili hafa sam-
tökin tekið í notkun húsnæði fyrir
nær 400 aldraða karla og konur.
Er hið nýja dvalarheimili í Hafn-
arfirði það glæsilegasta og verður
fyrsta dagheimili aldraðra hér á
landi.
Pétur Sigurðsson hefur marg-
oft komið fram erlendis á vegum
íslenzkra verkalýðssamtaka.
Einnig hér innanlands, bæði 1,
maí og á sjómannadaginn. Hann
hefur átt sæti í fjölda nefnda,
stjórna og ráða, sem fjallað hafa
um hagsmuni launþega og vinnu-
markaðarins í heild. Hann var
formaður milliþinganefndar, sem
kölluð var vinnutímanefnd, en
störf hennar áttu m.a. þátt í mark-
verðum nýjungum, sem hafa
stuðlað að styttingu dagvinnutim-
ans. Stjórnunarfélagi Islands
mun ekki ókunnugt um þau störf
Péturs.
Of langt yrði að telja upp öll
Mér hefur komið býsna mikið á
óvart hvernig ýmsir ykkur hafið
brugðist við úrslitum prófkjörs-
ins fyrir næsta framboð flokks
okkar til þingkosninga í Reykja-
vík. Hér á ég ekki síst við skrif í
Morgunblaðinu og Visi. Mér virð-
ist þar sitthvað hafa verið mælt af
fljótræði og í „óhentugan tíma
fram borið“ og bera vott um van-
stillingu eða öánægju, sem ég fæ
ekki skilið. Kannski er það vegna
þess að ég horfi á þetta úr meiri
fjarlægð eða hafi á þessu minni
kunnugleika hér norður á Akur-
eyri en menn úti (suður) á landi.
Fyrst er það þátttakan. Eg er að
vísu þeirrar skoðunar, að hún
hafi ekki mátt minni vera, en þó
fyllilega viðunandi, miðað vió það
mark sem flokkurinn setti sér
sem skilyrði fyrir bindandi úrslit-
GIsli Jónsson.
skoðanir um eitt og annað, þótt
einhugá séu í grundvallaratrið-
um. Kjósendur Sjálfstæðisflokks-
ins eru ekki flokksþý og elta
hvorki einn eða neinn í gagnrýni-
lausri blindni. Og til þess er ekki
ætlast.
Sífelld endurnýjun hlýtur að
vera í stjórnmálaflokkum, ella
staðna þeir. Hvers vegna skyldi
Sjálfstæðisflokkurinn hafa verið
stærsti og stundum langstærsti
flokkur á Islandi frá þvi er hann
var stofnaður? M.a. vegna þess að
hann hefur borið gæfu til að
hlýða kalli timans og virða í verki
sjónarmið æskunnar. Þess vegna
hefur ungt fólk fylkt sér í flokk-
inn og líklega sjaldan meir en um
þessar mundir. Það getur þvi
varla talist héraðsbrestur þótt
maður, sem til skamms tíma hef-
Er eitthvað að ?
Bréf til vina og flokksbrœðra í Reykjavík frá Gísla
Jónssyni menntaskólakennara á Akureyri
um. Nær tíu þúsundum manna
má gott heita.
Þá er að horfa á úrslitin frá
sjónarmiði þingmanna og flokks-
forystu. I síðustu kosningum fékk
Sjálfstæðisflokkurinn 7 kjörna
þingmenn i Reykjavík og einn
uppbótarmann af lista I því kjör-
dæmi. Þetta var stórkostlegur
sigur sem erfitt verður að endur-
taka en ekki vonlaust. Af þeim
átta þingmönnum, sem flokkur-
inn hafði úr Reykjavik eftirþenn-
an mikla sigur, gáfu nú sjö kost á
sér aftur. Og þeir urðu allir í átta
efstu sætunum í prófkjörinu. Og
ekki nóg með það. Þeir hafa allir
nema einn yfir 50% atkvæða í
þessu fjölsótta prófkjöri, og hinn
áttundi er aðeins undir 50%
markinu. Þetta þykir mér enn
meiri traustsyfirlýsing. Hinir
efstu fara yfir 70% í þessum
mannfjölda, og það er stórsigur
að mínum dómi, ekki síst þegar
flokkurinn á aðild að ríkisstjórn
en hún neyðist oft til að gera
ráðstafanir sem eru sársaukafull-
ar og óvinsælar í svip. Annað er
ekki minna. Flokkurinn er í sam-
stjórn með erfðafjanda sínum í
stjórnmálabaráttunni og hafa ráð-
herrar Sjálfstæðisflokksins oft-
lega orðið að víkja frá stefnu
sinni til málamiðlunar, eins og
óhjákvæmilegt er i samsteypu-
stjórn. Að sjálfsögðu hafa ráð-
herrar Sjálfstæðisflokksins sýnt
meðráðherrum sínum ful) heil-
indi og drengskap. Með engu móti
er þvi hægt að segja að úrslit
prófkjörsins geti talist vantraust
áþingmenn Sjálfstæðisflokksins í
Reykjavík eða flokksforystuna. 1
Sjálfstæðisflokknum er líka talió
sjálfsagt að menn hafi skiptar
ur verið formaður Sambands
ungra sjálfstæðismanna, hafi
skotist upp á milli manna í röð
sigurvegara prófkjörsins. Ekki
geta menn bæði sleppt og haldið.
Og ætli flokkurinn hefði verið
betur stæður eftir prófkjörið, ef
ungu mennirnir hefðu ekki hlotið
traust kjósenda? Til hvers benti
það? Var ekki einhvern tíma
kveðið: „Ef æskan vill rétta þér
örvandi hönd, þá ertu á framtiðar-
vegi?“ Hlutur kvenna varð einnig
bærilegur. Sú kona sem flokkur-
inn hefur síðustu árin sýnt mest-
an trúnað, hlaut yfirgnæfandi
traust. Og þær, sem næstar henni
komu, fengu mikið og verðskuld-
að fylgi.
Ráðherrarnir áttu að verða efst-
ir, minnir mig einhver segði. Báð-
ir ráðherrar flokksins, þeir sem í
Framhald á bls. 18
þau þingmál, sem Pétur Sigurðs-
son hefur staðið að á löngum og
farsælum þingmannsferli sínum,
hagsmunum launþega til stuðn-
ings og framdráttar.
Það kemur þvi að dómi Morgun-
blaðsins úr hörðustu átt, þegar
samflokksmaður Péturs Sigurðs-
sonar telur ástæðu til að titla
þennan fulltrúa launþega og for-
ystumann þeirra a.m.k. í þrigang i
stuttri blaðsgrein: „launþega“ —
i gæsalöppum.
Einstaklingar
og skólar
Skólarnir eru mikilvægir. Um
þá hefur oft verió fjallað hér i
blaðinu, ekki sizt í Reykjavíkur-
bréfum. Þeir leggja grundvöllinn.
Sumir telja, að þeir eigi að inn-
ræta nemendum skoðanir í stað
þess að fræða og upplýsa þá um
staðreyndir, sem þeir geta byggt
skoðanir sínar á. Mbl. hefur barizt
gegn þessari innrætingarstefnu
við litlar vinsældir vinstri öfga-
manna. Skólarnir eru misjafnir,
sumir ágætir. Kennarar eru mis-
jafnir, sumir misnota aðstöðu sína
og puða öllum stundum í innræt-
ingunni, flestir vinna þó störf sin
af skyldurækni, upplýsa, fræða.
Hlutur heimilanna í uppeldi og
fræðslu barna fer þvi miður sí-
minnkandi. Þróunin i þeim efn-
um getur verið hættuleg. Það þarf
að styrkja grundvöllinn, ekki sízt
grundvöll íslenzkrar menningar,
sem er mikilvægasta veganestið:
án merkrar menningararfleifðar
værum við rekald meðal þjóða,
svo fámenn sem við erum.
Morgunblaðið tekur ekki mikið
mark á því, þegar dagblöð eru að
spyrja-einn og einn vegfaranda
misjafnlega bjálfalegra spurn-
inga því að svörin eru að sjálf-
sögðu oftast í samræmi við þær
eins og amen eftir efninu. Ein-
hvern tímann, ekki alls fyrir
löngu, voru nokkrar mannpersón-
ur spurðar „hver var Egill Skalla-
grímsson?“ Ein kona, húsmóðir,
sagði: „Hann var skáld“. Önnur
kona, húsmóðir, sagði: „Land-
námsmaður..og bætti því við,
að hann hefði verið rithöfundur.
Þrir unglingar vissu ekki, hver
kappinn var. Nú veit kannski eng-
inn, hver Egill Skallagrímsson
var, kannski var hann bara Snorri
Sturluson, eóa þá imynd Snorra
Sturlusonar; sú hetja, sem Snorri
Sturluson hefði viljað vera.
Madarn Bovary, það er ég, sagði
Flaubert. Ef Snorri Sturluson
hefur þáskrifaðEglu.semer heldur
ósennilegt vegna þess að í Skáld-
skaparmálum Snorra-Eddu tilfær-
ir hann vísur eftir Egil — og hví
skyldi hann vera að vitna i visur
eftir Egil, ef hann hefur ort þær
sjálfur?
En sleppum þessum bollalegg-
ingum og hártogunum, víkjum
heldur að kjarna málsins. Hús-
mæðurnar, sem spurðar voru,
hefðu e.t.v. átt að mennta ungl-
ingana, sem höfðu augsýnilega
aldrei heyrt Egils Skallagrímsson-
ar getið.
Eitthvað skortir á þá upp-
fræðslu í skólum, sem veldur því,
að unglingar hafa aldrei heyrt
kappans getið, ekki einu sinni
fyrir manndráp. Það hefði þó
a.m.k. verið í samræmi við vora
tima, að fólk hefði áhuga á víga-
ferlum og ofbeldisverkum í anda
Egils og samtíðar hans. En því var
ekki að heilsa í þessu tilfelli.
Skóiarnir þurfa að leggja
höfuðáherzlu á íslenzkan menn-
ingararf, tungu þjóðarinnar, sögu
hennar og bókmenntir. Ef þessi
grundvöllur er ekki á bjargi reist-
ur, þá ferst þjóðin; hún týnist í
moldviðri erlendra tizkufyrir-
bæra og innlends nútimaglamurs;
og það sem verra er: hún týnir
sjálfri sér. Hyggjum að þessu, þó
að enga ályktun sé hægt að draga
af fyrrnefndum spurningum og
svörum. Byrgjum brunninn áður
en íslenzkir unglingar verða við-
skila vió þjóð sína og arf.
Sumir skólar hafa gott samband
við foreldrana. Sumir foreldrar
hafa einnig gott samband við skól-
ana. En þarna skortir þó á, að vel
sé, ef marka má umræðuþátt i
sjónvarpinu ekki alls fyrir löngu,
þar sem viðmælendur töldu að
samband milli heimila og skóla
væri oft og einatt hættulega lítið.
Við skulum huga að ummælum
ungs rithöfundar, Ernis Snorra-
sonar, sem vinnur að liffræðilegri
sálarfræði og hefur menntazt i
Frakklandi. Hann hefur nýlega
veitt okkur þó nokkra ádrepu i
eftirfarandi athugasemd: „Við er-
um að þróast í svipaða átt og
skandinavar í sambandi við
barnauppeldi. Þeirri kenningu
virðist vaxa fiskur um hrygg, að
sem minnst eigi að skipta sér af
barni, þegar það er að alast upp
— heldur eigi að láta það alast
sjálft upp. Ég held að þetta sé stór
feill. Sálfræðingar hafa reynt að
réttlæta þessar kenningar. Sagt
að börn eigi að fá að alast upp í
friði, án þess að fuilorðnir séu að
troða sínum skoðunum og hug-
myndum uppá það. Þetta er vit-
leysa. Það er aldrei um að ræða
neitt hlutleysi. Til þess aó byggja
upp einstakling þarf átak og það
átak þarf að vera markvisst.
Barnauppeldi á Islandi gæti
verið betra. Fólk þarf að gera sér
grein fyrir, að forsenda þroska er
viss ögun. Ef aga er ekki beitt, er
verið að ala upp fólk, sem verður
undir i þeirri þróun, sem rikir i
dag. Ég er ekki aö réttlæta neinn
heimskulegan aga. Það á ekki að
þurfa að skamma börn. En liferni
foreldranna ætti lika að miðast
við, að þau eru augljós fyrirmynd
barnsins."
Þetta eru ekki orð fordómafulls
gamalmennis, heldur ungs rithöf-
undar. Við skulum leiða hugann
að þeim og þá ekki siður því, sem
merkur skólamaður, Þorgeir Ib-
sen, skólastjóri Lækjarskóla í
Hafnarfirði, sagði nýlega í sam-
tali hér í Morgunblaðinu í tilefni
af 50 ára afmæli skólans. Þorgeir
getur trútt um talað eftir langan
starfsdag og mikilvæga reynslu
sem kennari og skólastjóri. Hann
leggur áherzlu á undirstöðuna,
móðurmálið. Hann gagnrýnir að
Sjá næstu síðu