Morgunblaðið - 24.12.1977, Blaðsíða 4

36
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 24. DESEMBER 1977
Bændafundur á Egilsstöðum: Sídari grein:
„Bændastéttin á ekki
að beygja sig í duftid”
I blaðinu í gær var fyrri
greinin um almennan
bændafund á Egilsstöðum,
en hér fer á eftir fram-
haldsfrásögn af þeim
fundi:
Hættur fylgja aðgerð-
um gegn offramleiðslu
Sævar Sigbjarnarson bóndi i
Rauðholti í Hjaltastaðaþinghá
taldi að markvisst bæri að stefna
að því að hafa vald á því hvað
framleitt væri á hverju land-
svæði, þótt slfkt yrði auðvitað
aldrei einhlítt. Kvað hann þjóðfé-
lagið ekki hafa efni á þvf að láta
neitt af landinu fara í eyði og þvi
yrði að vinna markvisst að því að
flytja ýmsar þjónustugreinar út á
Sævar Sigbjarnarson
mexri hagkvæmni mætti gæta í
landbúnaðinum á margan hátt og
nefndi sem dæmi að á tilraunabú-
um ríkisins væru 14 þús. ærgildi.
Taldi Sævar sýnt að flytja mætti
eitthvað af þessum tilraunum yfii
á bú bænda til þess að spara fyrix
hið opinbera og nýta betur bú
bænda.
bændur, því það væru kosningar í
nánd, en ef þeir sinna ekki þess-
um málum, sagði Pétur, þá skul-
um við velgja þeim undir uggum í
vor og við skulum gera okkur
grein fyrir þvi að þegar þessir
stóru flokkar eru i ríkisstjórn,
framsókn og íhald, þá hefur
bændum gengið verst undan.
Dreifingarkostnaður
landbúnaðarvara
allt of hár
Pétur Jónsson bóndi á Egils-
stöðum kvað mikið alvörumál
vera á ferðinni, en þó taldi hann
allt of mikið gert úr offramleiðsl-
unni. Ef við getum ekki útvegað
nóg kjöt og mjólk, sagði Pétur, þá
hreyta þeir sömu og nú kvarta því
i okkur að við séum ræflar sem
Hrðpieg lítils-
virðing fyrir
sanngjarnar kröfur
Sveinn Guðmundsson á Sel-
landi í Jökulsárhlíð hrósaði þeirri
kynningu sem fram færi á bænda-
fundum, en meginvandann sem
væri að ræða kvað hann til kom-
inn vegna þess að vara bænda
seldist ekki á því verði sem bænd-
Iandsbyggðina. Taldi hann kjarn-
fóðurskattinn óumflýjanlega
nauðsyn, en alla áherzlu yrði að
leggja á að nýta vel þá peninga
sem inn kæmu með þeim skatti.
Hins vegar sagðist Sævar telja að
bændur þyrftu að huga betur að
heyöflun og taka sig almennt á í
að bjarga heyinu á meðan fóðrið
væri mest i því. Taldi hann að
heykögglaframleiðsla myndi
aldrei leysa allan vandann, þvi
það ykjust ekki fóðureiningarnar
þótt gras væri snarþurrkað í gras-
köggla. bá taldi Sævar nauðsyn að
þess yrði gætt að ekki yrði haft of
lágt verð á kjarnfóðri ef það ylli
offramleiðslu og drægi úr ræktun
og nýtingu islenzks lands.
Sævar spurði síðan hvort það
væri ekki orðinn siður hér að
velta öllu upp á „Drottinn“, upp á
ríkisvaldið?
Hann hvað margar hættur
fylgja því að stemma stigu við
offramleiðslu, en hann taldi að
ekki getum sinnt okkar skyldum í
búskap. Þótt upp komi timabund-
inn vandi þá verðum við að horfa
til framtiðarinnar, horfa til fólks-
fjölgunar sem stöðugt er vaxandi
í þjóðfélaginu. Við höfum nær-
tækt dæmi hér á Héraði þar sem
engir neytendur voru fyrir
skömmu nema á bændabýlunum.
Þá kvaðst Pétur vilja vekja
athygli á því að nauðsynlegt er að
auglýsa íslenzka lambakjötið, hrá-
efni sem væri boðlegt á dýrustu
og vandlátustu mörkuðum í
heimi, því haglendið hér gæfi
bezta bragð sem hægt væri að
hugsa sér.
Þá ræddi Pétur nokkuð um
dreifingarkostnaðinn og taldi
hann allt of háan því hann væri
um 40% á leiðinni frá því að
bóndinn skilaði fé í rétt og þar til
kjötið kæmi til neytenda. Pétur
taldi að ríkisstjórnin ætti bágt
með að semja um þessi mál við
ur þyrftu að fá fyrir hana. Ræddi
Sveinn nokkuð um þá óánægju
sem kom upp með úrskurði yfir-
nefndar þegar hún hunzaði rökin
sem bændur hafa Iagt fram fyrir
verðlagsgrundvellinum. Kvað
hann bændum þar sýnd hrópleg
lítilsvirðing fyrir eðlilegar og
sanngjarnar kröfur og þá ekki
síður með þvi að konu bóndans sé
reiknað minna kaup en bóndan-
um. Þá ræddi Sveinn áróðurinn
gegn landbúnaðinum og bændum,
áróðurinn um óhollustu landbún-
aðarvara og áróður Dagblaðsins
gegn landbúnaðinum i heild.
Sveinn ræddi nokkuð um það
að fyrir tveimur árum hefðu
bændur fengið allt að 90% af
grundvallarverði fyrir útflutt
kjöt, en nú væri þetta komið nið-
ur fyrir 50% vegna hinnar miklu
verðbólgu sem við byggjum við í
þjóðfélaginu.
Hlýtt á umræður.
Fyrr hafa risið
smjörfjöll á
íslandi og hjaðnað
Aðalsteinn Aðalsteinsson á
Vaðbrekku I Jökuldal benti á það
að smjörfjöll hefðu fyrr risið á
tslandi og hjaðnað aftur án þess
að til stórtíðinda drægi. Aðal-
steinn kvaðst mæla með fóður-
bætisskattinum af því sem um
væri að ræða, því þær aðgerðir
myndu draga úr framleiðslu um
leið og þær sköpuðu fé til útflutn-
ingabóta. Spurði hann hvort ekki
mætti nota eitthvað af þessum
skatti til að verðbæta mjólk þar
sem um vanda væri að ræða í
mjólkurframleiðslu og skort.
Einnig taldi hann að verðbæta
mætti grasköggla.
Aðalsteinn Aðalsteinsson
Að mikla vandann
ekki um of
Þorsteinn Sveinsson kaupfé-
lagsstjóri á Egilsstöðum ræddi
um verðútreikninga á dilkakjöti
og ágreininginn um verðmætaút-
reikning Hagstofu Islands og
Framleiðsluráðs, en þar munar
120 millj. kr. eða 10 kr. á kg. Kvað
Þorsteinn það hafa komið í ljós á
afurðareikningi að ef miðað er við
útreikninga framleiðsluráðs þá sé
unnt að greiða til baka 10—12 kr.
á kg og ef til vill 3—4 kr. I viðbót.
Hvatti Þorsteinn til þess að menn
mikluðu ekki vandann fyrir sér
um of, því sölutregðan nú væri
ekki stór vandi miðað við það
þegar bændur sá tún sín kalin ár
eftir ár. Þá benti Þorsteinn kaup-
félagsstjóri á það að á Austur-
landi væri ekkert um það að
nautakjöt væri selt framhjá sölu-
leiðum bændasamtakanna.
Sölutregða í kjölfar
áróðurs gegnlandbúnaði
Jón Hrólfsson bóndi á Haugum
i Skriðdal kvaðst telja að sölu-
tregðan væri höfuðvandinn og
fylgdi i kjölfar áróðursins gegn
bændastéttinni og þeirri fram-
leiðslu sem hún ynni að. Þá
kvaðst Jón ekki sjá að ríkisstjórn-
in hefði áhuga á að breyta úrelt-
um 18 ára gömlum lögum f sag-
bandi við 10% útflutningsupp-
bótakvótann. Taldi Jón nauðsyn
að taka upp niðurgreiðslu á fram-
leiðslustiginu, en ekki sölustiginú
og þá taldi hann það algjört lág-
markskröfu að 20% söluskattur-
inn yrði felldur niður af kjöti.
Lækka má
framleiðslukostnað
á markvissan hátt
„Ég kem hér með hálfum
huga,“ sagði Jón Steinar Elísson á
Hallfreðarstöðum í Hróars-
tungu,“ því við lestur á „fundar-
gerð Stéttarsambands bænda
1977“, rak ég augun i fyrirsögn-
ina: Ungir þingfulltrúar og skipu-
leg og röskleg vinnubrögð ein-
kenndu fundinn. Siðan var viðtal
við hina ungu fulltrúa er höfðu
ekki áður setið stéttarsambands-
fund. Með fullri virðingu fyrir
þeim mönnum sem þarna var rætt
við þá hef ég grun um að þeir hafi
verið á aldrinum hálffimmtugir
til sextíu ára. Hve gamlir voru
reyndari menn þingsins?
Ég hlýt því að teljast kornabarn
sem eigi að liggja i vöggu og halda
mér saman. Heldur vil ég tjá það
álit mitt að stöðnun hafi átt sér
stað í herbúðum bændasamtak-
anna og af því er nú verið að súpa
seyðið. Ég tel að í rekstri hinna
ýmsu búgreina eigi ekki að
blanda saman, þvi að mjólkur-
framleiðsla getur borið sig eitt
árið og ef til vil þarf að greiða
verðjöfnuð á kindakjöti og svo
öfugt. Ég tel að framleiðslu-
kostnað megi lækka með eftirtöld-
um aðferðum og hagnaður af
þeim verði eingöngu til að lækka
verð landbúnaðarvara og að til
komi aukið fjármagn til stofnlána
landbúnaðarins sem tryggi örugg
rekstrarlán:
1. Endurskoðaður verði rekstur
Áburðarverksmiðju ríKisins.
Þorsteinn Sveinsson
Áburðarverðið nú er g^igvænlegt
miðað við að verksmiðjan hefur
örugga rekstrarmöguleika og fær
að vita sina framleiðslu með árs
fyrirvara, en mörg fyrirtæki
myndu þiggja þær upplýsingar og
gefa mikið fyrir þær.
2. Að fella innflutningstoll og
söluskatt niður af öllum hey-
vinnuvélum og vinnsluvélum
landbúnaðarins.
3. Að lækka raforkugjald til
bænda sérstaklega um sumartim-
ann þegar rafmagnsveiturnar
hafa næga afgangsorku. Þvi mega
bændur ekki nýta þá orku til þess
að auðvelda þeim heyþurrkun.
4. Að stöðva beri einokun á
framleiðslu einfasa rafmótora til
súgþurrkunar eða rafmagnsveit-
ur ríkisins greiði eitthvað af þeim
kostnaði sem virðist vera fólginn í
framleiðslu þeirra og losni þannig
við allar bollaleggingar um
þriggjafasa rafmagn á hvern
sveitaþæ.
5. Að fella niður söluskatt af
öllu kjöti og lækka sláturkostnað.
6. Að allar niðurgreiðslur komi
inn á frumstigi framleiðslunnar
en ekki lokastigi hennar.
7. Að bændur auki hagræðingu
í búrekstri sínum svo sém með
félagsbúskap, þannig að nýting
véla og húsakosts verði meiri.
Sú hækkun á fóðurbæti sem nú
er áformuð er fáránleg ráðstöfun
til að lækka framleiðslukostnað,
eða til að leysa þann vanda sem
nú steðjar að.
Þá vék Jón Steinar að þvi að
hann vildi láta takmarka inn-
flutning á svokallaðri harðfeiti og
nota smjör í staðinn. Með því móti
taldi hann smjörframleiðslu og
mjólkurframleiðslu borgið.
Þá kvaðst Jón Steinar telja að
það fólk sem ætti sér kindur til
gamans og nokkurs gagns ætti
fullan rétt á þvi. Yfirleitt kvað
hann um að ræða i þeim efnum
gamla bændur sem hefðu látið af
búskap og kvað hann þá sem réð-