Morgunblaðið - 24.12.1977, Blaðsíða 16

48 MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 24. DESEMBER 1977
LOFORÐIÐ
Þeir voru á leið í sveitirta
feðgarnir Foreldrarnir ætl-
uðu að flytja úr þorpinu í
kaupstaðinn, en vegna skorts
á húsnæði þar, komu þau
tveimur börnum fyrir hjá fjar-
skyldu ættfólki Tvö höfðu
þau með sér. Drengurinn,
átta ára snáði, átti nú að fara
að vinna fyrir sér, en systur
hans sjö ára var komið fyrir í
þorpinu. Það var enn þá
kökkur í hálsi drengsíns eftir
skilnaðinn við móður hans og
systkini og eitt og eitt tár
læddist niður hvarmana.
Hann gekk heldur á eftir, svo
að faðir hans veitti því síður
athygli. hverníg honum var
innanbrjósts. Þetta var
snemma vors og jörðin var
að vakna af vetrardvalanum.
Það lagði svo góðan ilm upp
úr moldinni að drengurinn
dró djúpt að sér andann.
„Jæja vinur minn, þú átt
að sitja hjá ánum í sumar og
smala", mælti faðir hans.
Drengurinn svaraði ekki.
Honum fannst óréttlátt, að
hann skyldi þurfa að skilja
við foreldra og systkini og
fara til fólks sem hann þekkti
ekki neitt.
„Reyndu að vinna verkin
þín vel og samviskusam-
lega", mælti faðir hans enn-
fremur „Og mundu míg um
eitt, svíktu aldrei loforð þitt.
Ég gekk eitt sinn í ábyrgð
fyrir mann. Skuld hans féll á
mig og ég missti aleiguna.
Þess vegna meðal annars
verð ég að láta þig frá mér."
Drengurinn herti gönguna og
komst á hlið við föður sinn og
þreifaði eftir hendi hans Síð-
an mælti hann og röddin
titraði lítið eitt: „Vertu ekki
hryggur, pabbi, ég skal
muna það sem þú sagðir —
og ég spjara mig "
Ár var liðið, drengnum
hafði gengið smalamennskan
vel og aldrei misst úr kvíum.
Húsbændur hans voru
ánægðir Hann fékk nú að
fara níður í þorpið til að
heimsækja systur sína og
varð þar fagnaðarfundur Átti
systirin allmikið af leikföng-
um, sem hún dró nú fram til
að sýna honum, það á meðal
var gerviúr eitt logagyllt Þar
sem drengurinn átti sjálfur
engin leikföng, þótti honum
mikið til alls þessa koma, þó
þótti honum úrið mesta ger-
semin og lét sér títt um.
Þetta fór ekki fram hjá systur
hans og sagði hún því við
hann þegar hann kvaddi: „Ég
ætla að lána þér úrið þangað
til að þú kemur næst".
Drengurinn varð allshugar-
feginn. Hann var hrifnæmur
og hreifst af öllu sem fagurt
var. Svolítil hégómagirni
gerði einnig vart við sig hjá
honum. Hann hafði tvisvar
fengið að fara á næsta bæ til
að leika sér við krakkana þar,
sem voru margir, enda var
þar tvíbýli Höfðu þau ýmis-
legt eigulegt sýnt honum og
verið drjúg yfir en hann aftur
á móti ekki átt neitt til að
sýna þeim. Þegar þau systk-
ini kvöddust gaf hann hátíð-
legt loforð um að koma með
úrið til hennar um haustið
Sunnudagskvöld eitt seint
í júlí var honum leyft að fara
á fyrrnefndan bæ til að leika
sér við krakkana. Á milli
bæja var um klukkutíma
gangur og var honum leiðin
kunn, því að hann smalaði
þetta svæði og sat hjá i hvilft-
unum ofar í fjallinu. Úrið
hennar systur sinnar hafði
hann meðferðis og var hróð-
ugur með sjálfum sér. Nú
skyldi hann þó koma þeim á
óvart. Þegar hópurinn hafði
safnast í kring um hann kom
á daginn, að hann gerði held-
ur en ekki lukku. Gekk dýr-
gripurinn frá einu til annars
og sum sýndu alla tilburði til
að láta hann ekki af hendi
aftur. Buðu þau drengnum
marga góða gripi i skiptum
fyrir gersemi þessa og gengu
svo hart að honum að síð-
ustu, að hann neyddist til að
viðurkenna að hann ætti ekki
úrið, en það hafði hann ekki
ætlað sér að gera Það var
ósköp freistandi að láta
ganga eftir sér og vera einu
sinni miðpunktur í tilverunni
Það hafði þó aldrei hvarflað
að honum að verzla með
annarra eigur, enda útilokaði
loforð hans til systurinnar
slikt athæfi gjörsamlega.
Drengnum fannst þó að elstu
krakkarnir tækju mátulega
mikið mark á þeirri staðhæf-
ingu hans, að hann ætti ekki
úrið. Þeir héldu áfram að
nuða í honum og bjóða hon-
um býtti, en hann sat við
sinn keip og sem lokasvar,
stakk hann úrinu í vasann.
Tíminn leið nú fljótt við
ærsl og leiki, og rankaði að-
komupilturinn ekki við sér
fyrr en næturhúmið sagði
honum hvað klukkan væri.
Þá varð honum hugsað til
klukkunnar hennar systur
hans, þreifaði á vasanum en
hann var þá tómur. Hann
sagði drengjunum, sem verið
höfðu með honum í eltinga-
leiknum, frá þessu en tók þá
fyrst eftir, að allir krakkarnir
utan þrír strákar voru horfnir.
Hann varð skelfingu lostinn.
Búinn að týna gerseminni,
sem systir hans hafði trúað
honum fyrir og hann hafði
hátiðlega lofað að færa henni
aftur. Drengirnir reyndu að
hughreysta hann en vildu
jafnframt fá hann til að halda
leiknum áfram um stund.
Hann hafði nú misst allan
áhuga á leikjum' og skreið
um flötina á fjórum fótum og
leitaði og leitaði. Strákarnir
kröfsuðu eitthvað í grasið og
moldina til málamynda, en
hurfu svo einn af öðrum út í
næturhúmið, rétt eins og þeir
hefðu verið huldudrengir.
Drengurinn hafði • ekki
bragðað vott né þurt síðan
um nón, en hafði farið að
heiman rétt fyrir miðaftan,
auk þess var hann dasaður
eftir stanslausan eltingaleik I
marga klukkutima. Hann
fann nú til þorsta og svengd-
ar þar sem hann skreið um
flötina, sem orðin var líkust
flagi eftir allt sparkið. Það sló
líka að honum á skyrtunni,
blautum af svita eftir hlaup-
in Hann sá að dalalæða var
að þokast niður eftir túninu.
Brátt mundi hún umlykja
hann i hráslagalegum faðmi
sínum. En úrið varð hann að
finna Honum fannst að heið-
ur sinn og mannorð væri í
veði. Það kom hálfgerður
kökkur í hálsinn á honum,
Kítir Ratfnar
I>orsU‘insson
þegar hann hugsaðí til þess,
að hann yrði að koma til
systur sinnar og segja: Ég
sveik loforð mitt! Ég get ekki
skilað úrinu, ég hreint og
beint týndi því. Liklega
mundi hún halda, . . . nei
hún vissi að hann var ekki
þannig. En samt sem áður:
hann gæti ekki afborið að sjá
sorgina í augum hennar.
Hann varð að leita, leita.
Hvernig gat annars staðið á
þessu, að hann gat ekki
fundið þetta stóran og auk
þess gylltan hlut á troðinni
flöt? Og nú var þokan komin,
þessi grái endalausi óskapn-
aður, sem oft hafði gert hon-
um skráveifu, já og reynt
hugrekki hans til hins ýtr-
asta. Hann hafði búist við
kulda úr þokunni, en hanh
skalf ekki, geðshræringin og
ákafinn við leitina héldu á
honum hita Ekki er víst hað
hann hefði enst til að skriða
þarna lengi, en skyndilega
var hann truflaður við leitina.
Einhver úti í þokunni sagði:
„Hum, hu- hum-!" Og brátt
sá hann ógnarstóran risa
nálgast hröðum skrefum Fór
nú heldur en ekki að fara um
dreng. Hjartað barðist, já
hamaðist — og hann fann til
magnleysis i hnjáliðunum.
Þetta hlaut að vera tröll úr
fjöllunum. Hann fór í hugan-
um að þylja bænir, sem hús-
móðir hans hafði kennt hon-
um ef ské kynni að óvættur
þessi kæmíst þá ekki að hon-
um því hann hafði lesið um
slíkt Þá var aftur sagt.
„Hu- hum, ertu þarna
drengur minn?"
Nú sá hann að risinn sveifl-
aði til handleggnum og
heyrði að hann saug hraust-
lega upp i nefið. Það var eins
og notaleg sælu- og öryggis-
tilfinning hríslaðist um hann
allan Jú málróminn þekkti
hann og sveifluna ennþá bet-
ur. Strákur, sextán ára gam-
aII. sem með honum var á
bænum, hafði verið að æfa
þessa sveiflu allan síðastlið-
inn vetur og náð góðum
árangri. Komumaður var
húsbóndi hans og enginn
annar. Að vísu var hann með
stærstu mönnum, en þokan
hafði tvöfaldað stærðina.
Drengurinn leit hálf vesæld-
arlega og húsbóndi hans
spurði hvort nokkuð væri að
honum.
„Ég týndi úrinu hennar
systur minnar", volaði hann.
„Nú, þá leitum við að því".
Og húsbóndi hans lét ekki
sitja við orðin tóm heldur
lagðist á hnén á blauta og
molduga flötina, þreifaði og
rýndi fermetir eftir fermetir,
og círengurinn skreið við hlið
hans. Ef fólk hefði séð þá við
þessa iðju, mundi því síst
hafa dottið i hug að hér væru
mennzkir menn á ferðinni,
heldur eitthvert ferfætt dýr
með unga sinn, ekki sist þar
sem um þessar mundir var
þarna á döfinni dularfullt
skrýmslismál Var rætt um í
blöðum, hvort sjóskrýmsli
eða mannskrýmsli hefði ráð-
ist á mann nokkurn í þorpinu
og skilið við hann bláan og
blóðugan.
Eftir að hafa látið sinar
stóru hendur þreifa alla flöt-
ina, þóttist húsbóndi drengs-
ins viss um að úrið fyndist
ekki þar. Hafði þessi aukaleit
tekið um klukkustund og var
ekki laust við að sparibuxur
mannsins hefðu látið á sjá.
Ekki sagði hann neitt, enda
fámáll og orðvar. Aldrei hafði
drengurinn heyrt hann hlæja
eða séð hann brosa.
„Við skulum koma", sagði
hann aðeins, og svo gekk
hann löngum skrefum heim
á leið. Drengurinn hélt varla i
við hann nema hlaupa við
fót, enda miður sín og leið
samvizkukvalir yfir þvi að
hafa týnt fallegasta leikfang-
inu hennar systur sinnar, og
þegar þeir stikluðu á steinum
yfir lækinn í Miðhúsagilinu,
varð honum hugsað til rauna
sinna og fór að snökta! Hús-
bóndinn leit við og spurði
með hluttekningu í rómnum:
„Var þetta mjög verðmætt úr
drengur minn?" „Ne . nei,
kannski ekki, þetta var gervi-
úr", stamaði drengurinn ves-
ældarlega, „en samt ég sagð-
ist ætla að skila því næst
þegar ég kæmi til systur
minnar. Svo lofaði ég honum
pabba í fyrravor að svikja
aldrei nokkurn mann og efna
alltaf loforð mín"
Maðurinn sneri sér alveg
við eins og til að sjá hvort
drengnum væri alvara. Það
var farið að elda aftur og
þokunni var að létta, og þeir
horfðust í augu, húsbóndinn
og smalinn. Það var eins og
sá fyrrnefndi hefði aldrei séð
drenginn fyrr.
„Jæja", sagði hann loks og
annað ekki, en í andliti
mannsins, sem bæði var
bóndi, útgerðarmaður og
kaupmaður, sá drengurinn í
fyrsta sinn eitthvað sem likt-
ist brosi samfara undrun
„Hu- hum" og hann tók
silfurbúnu pontuna sína upp
úr vasanum, sveiflaði henni
með þessari hefðbundnu en
sérkennilegu aðferð og hitti
beint í nös sína að vanda.
Þeir leiddust heim túnið og
um leið og þeir komu í hlaðið
mælti húsbóndinn: „Reyndu
að fá tækifæri á morgun þeg-
ar þú ert búinn að smala
væni minn til að skreppa nið-
ur í búð til mín Hver veit
nema ég eigi eitthvað handa
þér, sem þú getur gefið syst-
ur þinni í staðinn fyrir . .
þetta hérna forláta úr, hu- -
hum"