Morgunblaðið - 03.01.1978, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ. ÞRIÐJUDAGUR 3. JANÚAR 1978
31
Sigríður Sveinbjörns-
dóttir - Minningarorð
Fædd 12. 6. 1909
Dáin 24. 12. 1977.
Sigríóur var fædd í Sæmundar-
hlíö I Reykjavík. Foreldrar
hennar voru hjónin Sveinbjörn
Sæmundsson og Ölafia Jónsdóttir
bónda i Breiðholti við Reykjavik.
Börn hjónanna í Sæmundarhlíð
voru fimm, fjórar systur og einn
bróðir.
Hjónin í Sæmundarhlið voru at-
kvæða manneskjur, annáluð fyrir
myndarskap og rausn. A
heimilinu var jafnan gestkvæmt
svo á orði var haft og gestrisni
mikil, t.d. áttu frændur og vinir
hjónanna úr Þingvallasveit og
víðar að, vísa gistingu í
Sæmundarhlíð, var þeim þar Iátin
í té öll sú fyrirgreiðsla, sem unnt
var að veita.
Sigriður var bráðþroska, með
hærri stúlkum á sinni tið, hún var
björt yfirlitum, bros augnanna
birti fegurð sálarinnar. Fegurð
sinni hið innra sem ytra hélt
Sigríður til hinstu stundar.
Ólafia móðir Sigríðar var
myndarleg í öllum sinum verkum,
sérstaklega var Ólafia eftirsótt til
að sauma íslenska þjóðbúninginn.
Eins og að líkum lætur lærði
Sigriður fatasaum af móður sinni,
hannyrðir léku einnig í höndum
Sigríðar og mörg forkunnar fögur
listaverk á heimili þeirra hjóna
bera listrænu eðli hennar fagurt
vitni.
Sigríður gekk í Kvenfélag
Háteigssóknar árið 1962. Þá
hófust okkar kynni, sem leiddu til
einlægrar vináttu.
I félagsstarfinu gerðist Sigríður
brátt virkur þátttakandi, er félag-
ið hafði veislukaffi eða sölukaffi,
kom Sigríður ætíð með fagurlega
skreyttar tertur og annað sæl-
gætis meðlæti með kaffinu og
oftast gekk hún einnig um beina.
Er Kvenfélag Háteigssóknar
hafði sinn árlega basar duldust
engum hinar fögru hannyrðir
Sigríðar. Haustið 1971 var tekin
upp sú nýbreytni innan félagsins
að koma saman einn dag í viku
síðdegis og að kvöldi sama dags til
sameiginlegrar handavinnu fyrir
basar ársins. Fyrst voru handa-
vinnufundirnir haldnir á heimili
mínu að Flókagötu 27, vegna þess
að sóknin á ekkert safnaðar-
heimili. Hélst svo til ársloka 1975,
er hjónin Sigríður Einarsdóttir og
Þorbjörn Jóhannesson,
kaupmaður, opnuðu heimili sitt
að Flókagötu 59 fyrir félaginu,
léðu þar til afnota íbúð á neðstu
hæðinni til frjálsrar ráðstöfunar
fyrir félagsstörfin. Þar hefur nú
félagið baekistöð sína fyrir handa-
vinnu, fótsnyrtingu og smærri
fundarhöld m.a. stjórnarfundi.
Sigríður Sveinbjörnsdóttir
hafði frá upphafi yfirumsjón með
öllum hannyrðum á handavinnu-
fundunum. Hún leiðbeindi um
efnisval, auk þess gaf Sigríður
efni í hannyrðir, gerði teikningar
og léði munstur.
I handavinnustarfinu kynntist
ég Sign'ði mest og best. Hún sýndi
þar siíkan dugnað og fórnfýsi, að
slíks þekki ég engin dæmi. Einn
veturinn t.d. sótti Sigríður sauma-
fundina sunnan úr Hafnarfirði og
kom þá eftir sem áður tvisvar á
dag.
Skylt er að geta þess, að eigin-
maður Sigríðar Agúst Böðvarsson
fyrrverandi forstöðumaður land-
mælinga tslands latti konu sína
ekki til þessara ferða, heldur
studdi hana með ráðum og dáð.
Hér er stiklað á stóru um störf
Sigriðar fyrir Kvenfélag Háteigs-
sóknar, ótalin eru t.d. störf henn-
ar við happdrætti félagsins og
fermingarkort. A síðasta aðal-
fundi Kvenfélags Háteigssóknar
var Sigríður kosin fulltrúi félags-
ins á aðalfund Bandalags kvenna
í Reykjavfk.
Hinn 18. desember 1930 giftust
þau Sigriður Sveinbjörnsdóttir og
Agúst Böðvarsson. Einkabarn
þeirra er Gunnar fyrrverandi
hafnarstjóri I Hafnarfirði, kona
hans er Anna Bár af þýskum ætt-
um, þau eiga tvo syni, Agúst og
Sveinbjörn.
Glæsilegt og listrænt er heimili
þeirra hjóna Sigríðar og Agústs
að Barmahlíð 43. Engum sem
þekkir þau hjónin getur dulist
hve ástúðleg og kærleiksrík
sambúð þeirra var. Þau virtust
jafnan vera á einu máli, sem einn
maður, enda samvalin að mann-
kostum.
Við fráfall Tómasar Sæmunds-
sonar kvað Jónas Hallgrímsson
eftirmæli. Upphaf þeirra hljóðar
þannig: „Skjótt hefur sól brugðið
sumri". Þau orð komu í hug minn,
er ég frétti andlát Sigriðar vin-
konu minnar. Hún varð bráð-
kvödd á aðfangadagskvöld.
Sigriður hafði frá upphafi
varpað birtu á veg eiginmanns
síns, nú sveif andi hennar í birtu
heilagra jóla.
Séra Matthias kvað:
„Aldrei er svo hjart vfir öðlings manni,
að eigi geti syrt eins sviplega og nú
og aidrei svo svart vfir sorgar ranni,
að eigi geti birt fvrir eilifa trú.“
t birtu heilagra jóla barst andi
Sigríðar á æðri tilverustig, í hinni
heilögu jólabirtu mun etginmaður
hennar og ástvinir allir sjá hana á
veginum, sem framundan er.
Halldóra Sigfúsdóttir.
Er mér barst fregnin um hið
skyndilega fráfall vinkonu minn-
ar, frú Sigríðar Sveinbjörnsdótt-
ur, Barmahlíð 43, Reykjavík,
komu mér í hug erindi skáldsins,
Sig. Sigurðssonar:
„Vel er að fauskai fúnlr klofni.
felli þeir ei hinn nv ja skóg —
en hér féll grein af góðum stofni.
grisjaði dauði meir en nóg.“
Það var raunverulega grein af
góðum stofni sem féll, þegar Sig-
ríður var kölluð héðan á aðfanga-
dag jóla, rétt þegar blessuð jólin,
ljóssins hátíð, voru að halda inn-
reið sína.
Sigríður var elsta dóttir hjón-
anna, Ólafíu Jónsdóttur og Svein-
bjarnar Sæmundssonar i
Sæmundarhlíð, seinna Holtsgötu
10 í Reykjavík. Þessi ágætu hjón
voru þekkt um alla Reykjavik og
víða út um land, fyrir mannkosti
sína og rausn, þó væru þau fátæk.
Þegar ég og kona mín komum
til Reykjavíkur, 17. júni 1928,
fluttum við í húsið nr. 7 við Holts-
götu. Við þekktum lítið til hér í
Reykjavík, en vorum með 2 börn
á 1. og 2. ári. Við komum að
heiman frá vinum og ættingjum á
óþekktar slóðir. Hvað beið okkar?
Hvar lentum við? Hvernig myndi
okkur vegna? Margar voru spurn-
ingarnar sem komu upp í hugann
og sem ekki varð svarað með
neinni vissu. Við vissum ekki að
við höfðum einmitt lent á þeim
ákjósanlegasta stað, sem hugsast
gat, nefnilega rétt við dyrnar á
Sæmundarhlíð, hjá Ólafíu og
Sveinbirni. Hvílík gæfa. Ólafía og
Sveinbjörn og börn þeirra tóku
okkur opnum örmum og umvöfðu
okkur með slikri ástúð að ekki
varð á betra kosið. Litlu börnin
okkar áttu sitt annað heimili í
Sæmundarhlíð og ungu heima-
sæturnar önnuðust þau með ein-
stakri umhyggju og ábyrgðartil-
finningu. Og hún Ólafía. Hún var
þeim sem besta amma, enda kall-
aðu hún þau fyrstu barnabörnin
sín, og Sveinbjörn furðaði sig á
hvar krakkarnir væru, ef dagur
leið svo að hann sæi þau ekki.
Okkur hafði ekki verið í kot visað.
Hvers betra gátum við óskað okk-
ur og börnum okkar? Ég held
einskis. Börnin voru alsæl í
Sæmundarhlíð, alltaf velkominn
hjá fólkinu þar. Siðar urðu dæt-
urnar í Sæmundarhlíð barnfóstr-
ur og þjónustustúlkur hjá okkur.
Og þær urðu miklu meira. Þær
urðu vinir okkar og á þá vináttu
hefir aldrei fallið neinn skuggi.
Ólafía og Sveinbjörn voru ágætis
manneskjur og börnin þeirra lfka.
Sæmundarhlfðin var stórkostleg-
ur staður. Ég er ekki í vafa um að
börnin okkar höfðu ómetanlegt
gagn af því að mega vera þar
undir verndarvæng húsbænd-
anna og barna þeirra.
Þessi upprifjan um kynnin og
vináttuna við fjölskylduna í
Sæmundarhlfð hlýjar mér og
minnir mig á einn af ánægjuleg-
ustu köflunum á langri ævi og þar
kemur Sigríður mjög við sögu. Eg
mun þó ekki rekja þá sögu. En
með því sem ég hefi drepið á, má
sjá, á hvaða grundvelli vinátta
fjölskyldu minnar við Sæmundar-
hlíðarfjölskylduna er byggð og
ofaná þann grundvöll hefir alltaf
verið byggt og sú bygging stendur
traustum fótum enn í dag og mun
standa um ókomin ár.
Sigríður var fríð kona. Hún var
Fædd 22. mars 1914.
Dáin 25. desember 1977.
Það er algeng mannleg reynsla
að átta sig fyrst á, hve átthagar og
ættland er okkur kært og mikils
virði, þegar atvikin hafa borið
okkur í burtu — yfir fjöllin há
eða höfin blá. Sannarlega getur
þá hinn áður óþekkti sveitungi
birst sem gamall og kær vinur, ef
maður er svo heppinn að rekast á
hann óvænt á gangstétt í höfuð-
borginni.
öllu stærra fagnaðarefni er þó
lítt ferðavönum heimalning í
framandi landi — hvar hann finn-
ur sig einan og innmúraðan af
óskiljanlegum orðum og framandi
röddum — að hitta þar allt í einu
fyrir elskulegan landa. En sú dá-
semd. Skyndilega hafa múrarnir
hrunið og fangelsið opnast. Eitt-
hvað þessu lík var min „upplif-
un“, þegar ég hitti Margréti
Snorradóttur í fyrsta skipti úti á
Skotsborg í Danmörku, hinu
kunna gigtar- og hressingarhæli.
En þar lá leið okkar fyrst saman
fyrir hálfum þriðja áratug, er við
dvöldum þar nokkra mánuði vet-
urinn 1953—54. Nokkurn tíma
vorum við líka sem næst einu
Islendingarnir þarna, svo kynni
okkar og félagsskapur varð því
sennilega meiri og nánari en ella
hefði orðið. Margrét hafði áður
verið í kóngsins Kaupmannahöfn
einn sumartíma, þegar hún var
um tvitugt, og átti gamallt vina-
fólk inni í borginni. Hún var þvi
mér miklu færari f málinu og
þekkti betur á allar áttir þessarar
stóru og glæsilegu borgar en ég,
sem aldrei hafði þar dvalið eða i
hennar nágrenni fyrr. Af þessum
sökum m.a. var mér samvistin við
Margréti mikils virði. Það fór
heldur varla fram hjá neinum,
sem eitthvað umgengust Mar-
gréti, að hún — að ýmsu leyti vil
ég segja — skar sig úr fjöldanum.
Auðfundið var að hún var mjög
vel gefin eins og sagt er, en þar að
auki var persónugerðin sjálf
óvanalega aðlaðandi, bar með sér
einhvern fingerðan glæsileik,
sem ávallt braust í gegn, þó
heilsubrestur hennar meinaði
henni að njóta sin sem skyldi.
Kynnum mínum af Margréti og
samveru okkar á Skotsborg á ég
því mest að þakka, hve dvölin þar
varð mér minnisstæð, innihalds-
rík og ánægjuleg.
Og tíminn leið og fyrr en varði
var dvölin á Skotsborg á enda.
Ekki vorum við Margrét þar með
að öllu skildar að skiptum. Æ
siðan héldust óslitin okkar vin-
áttutengsl og meiri og minni sam-
skipti meðan báðar lifðu.
Ekkert þekkti ég til Margrétar
og hennar fólks áður en ég hitti
hana á Skotsborg sem fyrr er get-
ið, enda hún ættuð og uppvaxin i
gagnstæðum landsfjórðungi,
þ.e.a.s. á Austfjörðum, en ég vest-
an úr Barðastrandarsýslu.
Margrét var fædd á Eskifirði
22. marz 1914. Foreldrar hennar
voru þau Snorri Jónsson verzlun-
armaður og kona hans Stefania
Stefánsdóttir. Bæði mestu sæmd-
ar- og ágætismanneskjur í hvi-
stillt og prúð, tíguleg í fasi og
bauð af sér sérstaklega góðan
þokka. Hún var vel menntuð úr
skóla lífsins og kunni að tileinka
sér lifsgæðin og lífsreynsluna.
Hún ferðaðist allmikið bæði inn-
an lands og utan og maður varð
þess fljótt var, að minni hennar
var gott, því hún mundi t.d. ör-
nefni mikið meira en almennt
gerist. Þar hefir hún að sjálf-
sögðu notið hæfileika og kunn-
áttu sins góða manns, Agústar
Böðvarssonar, landmælinga-
manns, en hann er vafalaust einn
af mestu örnefnaþulum Islands.
Ef ég ætti að svara spurning-
unni um hverjir hefðu verið
höfuðkostir Sigriðar, myndi ég
segja, fórnfýsi og hjálpsemi. Mér
finnst að hún hafi alltaf verið
boðin og búin til að hjálpa öðrum
og láta gott af sér leiða. Þar munu
þau hjónin, sem í öðru, hafa verið
mjög samhent, en ég tel alveg
öruggt að þau mátu hvort annað
svo sem best verður á kosið. Þau
stóðu alltaf saman og studdu
hvort anhað með ráðum og dáð.
Heimili þeirra var mjög fallegt
og þar getur að líta margan falleg-
vetna. Var Margrét elzt af 7 syst-
kinum, og eru 5 af þeim á lífi.
Arið 1935 fluttist fjölskyldan til
Reykjavikur. Snorri Jönsson and-
aðist 1959 en Stefanía er enn á lífi
háöldruð. Er hún hjá dóttur sinni
Jónínu, sem er búsett hér í borg-
inni og eina dóttirin, sem hún á
hérlendist eftir að Margrét andað-
ist. En tvær dætur á hún giftar og
búsettar í Ameríku. Hins vegar
búa synir hennar báðir, sem á lífi
eru, hér. Haukur í Reykjavik, en
Snorri á Selfossi.
Arið 1943 giftist Margrét Haf-
steini Þorsteinssyni starfsmanni
Landssímans. Bjuggu þau sina
hjúskapartið lengst af í Reykja-
vik. Þau slitu samvistum þá ný-
flutt á Bollagötu 7, og þar átti
Margrét heima æ siðan eða rúm
20 ár.
Eftir að Margrét fluttist á Bolla-
götuna jukust kynni okkar enn á
ný, meðal annars vegna þess, að
Margrét kom um tíma til dvalar
að Reykjalundi, þar sem ég var þá
fyrir og átti eftir að dvelja enn
um langt árabil. A þessum árum
átti ég alloft leið í bæinn og lét þá
sjaldan hjá liða að lita inn til
Margrétar vinkonu minnar. Þang-
að þótti mér alltaf gott að koma,
enda ósjaldan þar nætursakir
bæði í sumarfríum og stundum
endranær, er ég hafði þörf fyrir
gistingu vegna smávegis starfa i
bænum, sem ég hafði á hendi í
nokkur ár.
Því miður átti Margrét alltaf
við meiri og minni vanheilsu að
stríða. Þó náði hún svo heilsu, að í
allmörg ár vann hún úti. Meðal
annars vann hún við ýmiss konar
afgreiðslu og simavörzlu á Keld-
um í rúm 5 ár.
Margrét var að upplagi
heimiliselsk kona og fjölskyldu-
rækin, enda að ég hygg mjög kært
með henni og móður hennar. Og
vafalaust hefur hana tekið sárt,
þótt lítið fengist um, að vera
eiginlega ekki þess umkomin að
hafa móður sína hjá sér nema sem
gest. En þótt svo væri, auðnaðist
samt Margréti á þessum árum að
koma fjölskyldu sinni oftar en
einusinni til hjálpar, þegar veik-
indi og aðrir örðugleikar steðjuðu
að.
Einustu árin hnignaði heilsu
Margrétar svo að hún gat ekki
stundað vinnu um alllangt skeið.
Enn bar þó lífsvilji og sjálfs-
bjargarlöngun sigur af hólmi og
aftur var haldið út i lífið að vinna.
Og sVo var haldið út síðustu 3
árin, að vel mætti þjóðin við una,
ef sérhver fullhraustur skilaði
jafnntörgum vinnudögum. En fáa
mun gruna, hversu hörðu hún
varð oft að beita sig í þeirri glímu.
Það mun hafa verið rúmur mán-
uður til jóla, þegar nýr, válegur
sjúkdómur fór áþreifanlega að
gera vart við sig. Gekk hann svo
hratt á Margréti, að liðlega tveim
vikum siðar var hún komin á
Landspitalann, til að heyja þar
sína hinztu baráttu. Þá var allt
svo langt komið, að engu var eftir
að bíða nema umskiptunum. Og
þau komu fyrr en flesta grunaði.
Að hálfunt ntánuði liðnunt að
Minning:
Margrét Snorra-
dóttir frá Eskifirði
an hlut, sem húsmóðirin hafði
samið sjálf. Atti hún ekki langt að
sækja handlagni og smekk, þar
sem móðir hennar var mjög góð
saumakona, enda eftirsótt, sér-
staklega þegar um íslenzka bún-
inginn var að ræða. Sigríður hafði
snillings hendur og það hefir hús-
bóndinn líka og því er ekki undar-
legt þó að margur fagur gripur
prýði heimili snillinganna.
Sigríður var ágætis húsmóðir og
móðir. Hún lét sér sérstaklega
annt um barnabörn sín og annað-
ist þau mikið í alvarlegum veik-
indum sonar sins. Mannkostir
hennar komu allsstaðar frarn þeg-
ar á reyndi. Nú á skilnaðarstundu
finnur maður best hvað maður
hefir misst. Margir ntunu sakna
Sigríðar og þeir mest sem þekktu
hana best.
Ég og fjölskylda min færum
henni þakkir okkar og biðjum
henni blessunar Guðs.
Eftirlifandi eiginmanni hennar,
syni, tengdadóttur og öllum ætt-
ingjum óskum við árs og friðar og
alls hins besta í framtíðinni.
Kristján Karlsson
frá Akureyri.
kvöldi 25. desembermánaðar rann
upp lausnarstundin hjá Margréti
vinkonu minni. Þá gekk hún inn i
frið og helgi jólanna.
Og framundan var nýtt ár fullt
af blessun og líkn henni til handa.
En ég bæti við í hljóði: Hafðu
hjartans þökk fyrir öll liðnu árin.
Ingibjörg Þorgeirsdóttir.
Ég var 10 ára þegar ég fór fyrst
í skóla. Forvitnislega leit ég og
feiminn um skólastofuna þegar
inn kom. Svo hófst námið. I næsta
bekk við mig sat eiskuleg og fal-
leg stúlka. Strax fékk ég mikið
traust til hennar. Það var eitthvað
festulegt í andliti hennar. Oft
hafði ég séð hana áður. Mætt
henni glaðri á götu, en ekki tekið
eftir henni jafn vel og nú. Það
kom Iíka strax fram að hún var
dugleg að læra og ósjálfráð
keppni kom í mig að spjara mig.
Löngun min til náms var sterk og
átti eftir að verða sterkari þótt
henni yrði aldrei svalað.
Við tókum svo fullnaðarpróf
saman. Hún var ein af fermingar-
systrum mínum og alltaf óx
virðing min og velvild í hennar
garð. Hún átti þennan yndisþokka
að oft varð maður feiminn í
nálægð hennar.
Þessi endurminning um Mar-
gréti Snorradóttur æskuvinkonu
mína er enn skýr og fölskvalaus.
Við mættumst oft siðar á lífsleið-
inni og alltaf var sama hlýjan i
hugskoti hennar. Leiðir skildu
rétt eftir ferminguna. Hún flutti
burt með foreldrum sínum. Ég
varð eftir á Eskifirði. Margrét
varð snennna náfús og dugleg að
hverju sem hún gekk. Hún átti
líka kyn þar til. Móðurömmu
hennar man ég vel og afa. Þau
settu rnikinn og litríkan svip á
Eskifjörð um árabil. Hver ntan
ekki Stefán Stefánsson bóksala á
Eskifirði. Við störfuðum á efri
árurn hans saman i stúkunni
heima. Hann þessi vegvisir
æskunnar og snilldarmenni.
Stefania dóttir hans og Snorri
Jónsson, einn hinna kunnu og
ágætu Garðhúsasystkina voru for-
eldrar Margrétar. A því heimili
ólst Margrét upp og mótaðist.
Margar stundir man ég frá æsku
okkar í leik og starfi. Mörg
kvöldin þegar unglingar bæjarins
hópuðust santan í hringdans á
götunni og sungu. Þar var hún
með. Sumum fannst hún hlédræg.
Þess varð ég ekki var. Hún var að
mínum dómi ákveðin og hispurs-
laus. 1 Reykjavik vann hún um
Framhald á bls. 25.