Morgunblaðið - 11.02.1978, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 11. FEBRÚAR 1978
Sjónarmið stjómarandstöðu:
Gengisfellingin var stað-
reynd en komast mátti hjá
röskun kjarasamninga
— sagði Gylfi Þ. Gíslason
— Leiðin til lausnar efnahagsvandans er ný ríkisstjórn,
er nýtur trausts launþega, sagði Lúðvík Jósepsson
GEIR Hallgrímsson, forsætisráðhcrra, mælti í gær, í
ncðri dcild Alþingis fyrir stjórnarfrumvarpi um ráðstaf-
anir í cfnahagsmálum. Ræða hans cr birt í hcild á öðrum
stað í hlaðinu í dag. Að lokinni ræðu forsætisráðhcrra
skýrðu talsmcnn stjórnarandstöðuflokka sjónarmið sín.
Er fundi var frcstað á 8. tímanum í gærkvcldi höfðu
Gylfi Þ. Gíslason (A) og Lúðvík Jóscpsson (Abl) talað.
Efnisatriði úr ræðum þcirra vcrða lauslcga rakin hcr á
cftir sem sýnishorn af viðhorfum stjórnarandstöðunnar
á þingi til framkomins frumvarps. Kvöldfundur var
ráðgcrður f gærkvcldi. Sagt vcrður frá honum á þingsíðu
IVIbl. cftir hclgina. Ennfremur frá framhaldsumræðum
um frumvarp Gylfa Þ. Gíslasonar og Ellerts B. Schram
þcss cfnis, að kjaradómur ákvarði laun þingmanna og
kjör, umræðum um Blöndu virkjun o.fl., sem bíða verður
rýmis f hlaðinu.
Það þarf aðra
ríkisstjórn
Lúðvík .lóscpsson (Abl) sagði
rikisstjórnina hafa hækkað er-
lendan xjaldeyri um 14.9% í einu
skrefi. Sú hækkun myndi leiða til
stórfelldrar hækkunar á innflutt-
um nauðsynjum. A sl. ári hefði
innflutninj>ur þjóðarinnar numið
120 miiljörðum króna. Verðhækk-
un slíks innflutnings næmi um 18
milljörðum vegna gengislækk-
unarinnar einnar. Hækkunin
væri þó meiri. Vörugjald. tollar
og söluskattur legðust : hærra
innflutningsverð. Hækkunin,
greidd af almenníngi, þegar allt
væri talið, næmi tugum milljarða
króna.
I.JÓ vék síðan að efnahagsfrum-
varpinu, sem fæli í sér verulega
breytingu á gildandi kjarasamn-
ingum, þ.e. helmings skerðingu á
umsömdum vísitölubótum laun-
þega. Skerðingin væri að vísu
nokkuð lægri á lægstu launum —
en veruleg samt —.
LJó sagði talsmenn stjórnarinn-
ar halda því fram að kaupmáttur
launa yrði svipaður 1978 og
meðaltalskaupmáttur liðins árs.
Þetta litur vel út, fljótt skoðað.
Kaupmáttur launa í dag er hins
Vegar verulega hærri en meðal-
talskaupmáttur liðins árs. Launa-
samningar vóru ekki gerðir f.vrr
en á miðju ári 1977. Kaupmáttar-
skerðingin hlýtur að miðast við
kaupmátt launa í dag og raunai;
umsaminn kaupmáttarauka á
byrjuðu ári líka. Niðurstaðan er
að kaupniáttarskerðingin er 10 til
12% miðað við kaup skv. ASÍ-
samningum þessa dagana, al-
mennt séð, en er nokkru minni á
lægstu launin.
Hliðarráðstafanir eru óveruleg-
ar. Niðurgreiðslur eru auknar um
1300 m. kr., vörugjald lækkað úr
18 f 16% sem gefur 720 m. kr.
Samtals er þetta um tveir millj-
arðar, sem koma til vörulækkun-
ar. 15% hækkun á erl. gjaldeyri
þýðir hins vegar tugi milljarða
króna hækkun vöruverðs, miðað
við innflutta vöru. Dalurinn hef-
ur hækkað um 156,7% í tíð núver-
andi ríkisstjórnar.
LJó vék að 3. gr. frv. um verð-
bótavísitölu o.fl. Þar væri talað
um hálfa skerðingu fram að ára-
mótum. Þá ætti að taka áhrif
óbeinna skatta út úr vísitölu-
grundvellinum. Hér er um hótun
í garð launþega að ræða. Hér er
líka ákvörðun fram í timann, þeg-
ar ríkisstjórnin er e.t.v. búin að
missa umboð sitt til slíkrar
ákvarðanatöku. Eða er þetta yfir-
lýsing stjórnarflokkanna um það,
að þeir muni halda áfram stjórn-
arsamstarfi eftir kosningar,
hvern veg sem þær fara? Það
væri eftirtektarverð ábending til
kjósenda.
LJó sagði ríkisstjórnina hafa
haft meiri og minni afskipti af
gerð samninga á almennum
vinnumarkaði í júní 1977. Hún
hefði að auki samið sjálf við
BSRB fyrir u.þ.b. 3 mánuðum.
Þessum samningum ætti að rifta
nú. Þetta væri siðlaus framkoma.
Sá veldur miklu sem upphafinu
veldur. Launþegasamtökin eru nú
laus frá hefðbundnum reglum í
þessu efni.
LJó sagði ríkisstjórnina hafa
fengið 4 valkosti frá sérfræðing-
um Verðbólgunefndar. Hún hefði
í raun enga leiðina valið. Krafsað
sína ögnina úr hverri svo úr hafi
orðið óskapnaður. Talað væri um
5. valkostinn en frá honum vikið í
ríkum mæli. Dæmi: vörugjald átti
að lækka um helming, úr 18 í 9%.
Það lækkar aðeins í 16%. Niður-
greiðslur áttu að vera 1900 m. kr.
en eru aðeins 1300 m. kr.
LJó vék síðan að orsökum verð-
bólgu. Hvers vegna er hér slík
umframverðbólga samanborið við
nágranna- og viðskiptalönd. Or-
sökin er, sagði hann, efnahags-
stefna ríkisstjórnarinnar, m.a.
gengislækkanir og gengissig.
Hann sagði innflutta verðbólgu (í
verðlagi innfl. vöru) hafa verið
7% en 33% innanlands á liðnu
ári. Stjórnarstefnan hefði og auk-
ið á verðbólguvandamí með
skuldasöfnun, bæði erlendis og
við Seðlabankann, sem og með
óarðbærum framkvæmdum, s.s.
Kröflu og uppi á Grundartanga.
Þar væru milljarðatugir settir í
fjárfestingu sem gæfi engan arð
enn, Grundartangaverksrhiðjan
máske tapið eitt í framtíðinni.
LJó sagði sparifjáreign þjóðar-
innar í innlánsstofnunum vera
u.þ.b. 76 milljarða. Siðasta gengis-
felling hefði lækkað kaupmátt
þessa sparifjár um 13% gagnvart
innfluttum vörum, eða um 10
milljarða, með einu pennastriki.
Móti kæmi að visu nokkur hækk-
un innlánsvaxta. En hún jafnaði
ekki metin.
LJó sagði leiðina út úr efna-
hagsvandanum þá að við tæki ný
ríkisstjórn, er nyti trausts aðila
vinnumarkaðarins. Öðru visi yrði
aldréi ráðið við vanda verðbólgu
og efnahagslífs þjóðarinnar.
Brcgða þarf
á bctri ráð
Gylfi Þ. Gíslason (A) sagði úr-
ræði rikisstjórnarinnar felast í
gengislækkun og skerðingu á
verðbótum launþega í landinu.
Lúðvfk Jósepsson
G.vlfi Þ. Gfslason
Gengisfellingin var orðin stað-
reynd, sagði GÞG, í stefnu og
störfum stjórnarinnar. En var
hægt að komast hjá skerðingu
kjarasamninga, spurði hann.
Hann svaraði þvi játandi og vísaði
til tillagna ftr. stjórnarandstöðu,
BSRB og ASÍ í Verðbólgunefnd-
inni. Stjórnarandstaða hefði of
oft gagnrýnt leiðir, án þess að
benda á nýjar. Nú væri það hins
vegar gert á marktækan hátt.
GÞG sagði rikisstjórnina hafa
átt um 5 leiðir að velja, er sér-
fræðingar hefðu fram sett. Hin
fyrsta hefði verið að láta skeika
að sköpuðu, gera ekki neitt. Hana
hefði enginn viljað fara. Hin önn-
ur var leið samdráttar og niður-
færslu. Hún gerði ráð fyrir 10%
gengislækkun. Helmingslækkun
vörugjalds, 1000 m.kr. aukningu
niðurgreiðslna, hækkun útsvara
um 1900 m.kr. en lækkun á tekju-
póstum sveitarfélaga hjá jöfnun-
arsjóði um sömu upphæð, skyldu-
sparnað eða skatt á fyrirtæki að
fjárhæð 600 m.kr. Með þessu móti
hefði efnahagsdæmið gengið upp.
Þriðja leiðin hefði verið kaup-
stöðvunarleið. Allar kauphækk-
anir á árinu hefðu fallið niður.
Gengið verið fellt um 8%. Á móti
hefði komið aukning niður-
greiðslna o.fl. Enginn hefði viljað
feta þá leið í Verðbólgunefndinni.
Fjórða leiðin var gengislækkun-
arleið, sagði GÞG. Lækka skyldi
gengið um 20%, auka niður-
greiðslur um 1900 m.kr., lækka
útgjöld rikissjóðs um 1000 m.kr.,
hækka lifeyrisbætur og tekju-
tryggingu o.s.frv. Enginn hefði
fýst þá leið að fara. Fimmta leiðin
hefði verið nefnd málamiðlunar-
leið. Þar hefði verið mælt með
15% gengislækkun frá áramót-
um, eða 13% nú. Skerða skyldi
visitölubætur launa um helming
út árið. Lækka vörugjald um
helming (3400 m.kr.), lækka
ríkisútgjöld, rekstur og fram-
kvæmdir, um 2000 m.kr. Á móti
skyidi auka tryggingabætur,
barnabætur o.fl. Meirihluti Verð-
bólgunefndar, eða ftr. stjórnarfl.
og embættismenn, hefðu mælt
með þeirri leið.
GÞG sagðist ekki hafa getað
fallizt á þessa 5. leið. Ég stóð því
að sameiginlegum tillögum ftr.
launþcga og stjórnarandstöðu. Ég
gerði og þá bókun, að ef ríkis-
stjórnin gæti ekki fallist á þá leið,
sem í tillögunni felst, þá yrði far-
in samdráttar- og niðurfærsluleið
sú, sem var einn af valkostum
sérfræðinganna og ég nefndi hér
áðan, lítið eitt breytt. Sú leið sam-
ræmist óbreyttum kjarasamning-
um, sem var stórt atriði í minum
augum. Sú leið fól í sér 10% geng-
islækkun og verulegan samdrátt í
útgjöldum ríkissjóðs, bæði rekstri
og framkvæmdum, sem er mjög
nauðsynlegt við núverandi að-
stæður.
GÞG sagði síðan: Fulltrúar rík-
isstjórnarinnar og sérfræðingar,
sem sæti áttu í Verðbólgunefnd,
mæltu með 5. valkostinum, þ.á m.
helmingsskerðingu verðbóta-
ákvæða kjarasamninga. Sama
daginn og þau meðmæli komu,
breytti ríkisstjórnin áformum sin-
um. 1 stað helmingsskerðingar
visitölubóta skyldi taka áhrif
óbeinna skatta út úr vísitölu-
grundvellinum. Um þetta ku hafa
verið deilt i stjórninni. í þessari
breytingu felst ósvífni í garð
launþega. Þessi ósvífni mun fram
sett að kröfu framsóknarráðherr-
anna, sagði GÞG. Eftir viðræðu-
fund með fulltrúum ASl breytir
ríkisstjórnin enn til. Nú skulu
ákv. um helmingsskerðingu verð-
bóta launa gilda til áramóta. Þá
hverfi áhrif óbeinna skatta úr
visitölugrundvelli. Þessi hug-
mynd er gamalkunn. Hún er m.a.
framkvæmd i Danmörku. En Þá
eru jafnframt felld niður áhrif
niðurgreiðslna. Rikisstjórnin gæti
nú hækkað vörugjald án þess að
það hefói áhrif á kaupgjaldsvisi-
tölu, nýtt tekjur hækkunarinnar
til að greiða niður vöruverð, sem
enn lækkaði vísitölu og þar með
kaupgjald. Þetta er bragð, sem
hægt er að leika, sagði GÞG.
Að lokum las GÞG samþykkt
miðstjórnar ASÍ, þar sem um-
ræddum efnahagsráðstöfunum
ríkisstjórnarinnar er harðlega
mótmælt.
Til Ástralíu á vegum Rotary
EINS og menn rekur eflaust
minni til komu hingað í fyrra-
sumar sex Astralíubúar og dvöldu
hér um nokkurt skeið á vegum
Rotary-umdæmisins í Ástralíu.
Nú hyggst fslenska Rotaryum-
dæmið cndurgjaida þá heimsókn
og í morgun fóru sex lslendingar
áleiðis til Ástralíu þar sem þeir
munu dvelja í sex vikur.
Íslendingarnir sem fóru þessa
ferð heita Öskar Þór Sigurbjörns-
son, sem er fararstjóri og fulltrúi
umdæmisstjóra Rotaryklúbbsins
á íslandi, Jón Sigurðsson, Baldur
Þór Jóns-
son, Svavar Stefánsson og Sveinn
Hannesson. Aðeins Öskar er Rot-
ary-félagi, en hinir fara allir í
nafni Klúbba víðs vegar að af
Iandinu.
Ferðin er farin á vegum Rotary-
sjóðsins (Rotary-foundation) og
borgar sjóðurinn ferðirnar fram
og til baka. Styrkþegarnir sjá sér
sjálfir fyrir dagpeningum, en
þeim er séð fyrir húsnæði og fæði
hjá fjölskyldum í New South Wal-
es, þar sem þeir munu dvelja
meðan á heimsókn þeirra stend-
ur. Þau skilyrði eru fyrir styrk-
veitingunni að viðkopiandL sé
-fisvitil úó lii ovi ntEp rnobnutz os pc
ungur maður að aldrinum 25 til
35 ára, og má hann alls ekki vera
Rotary-félagi, né vera tengdur
eða skyldur öðrum félögum á
nokkurn hátt.
Þetta mun vera í annað sinn
sem íslendingar fara á vegum
Rotary-sjóðsins til útlanda, 1968
fóru nokkrir Islendingar til Ohio-
fylkis í Bandaríkjunum. Astæðan
fyrir því að ekki héfur verið farið
nema í tvö skipti, er sú að nokkur
peningaskortur hefur háð starfi
Rotary-klúbbs Islands, en einnig
að þessú máli hefur ekki verið
sinnt nægilega, þó áhugi sé næg-
ur.
nií)2 .iimínnftíTn6Ch9p6Un\ni>*iy;*
Ásíralíufararnir frá vinstri Jón Sigurðsson, Bjarni Þór Jónsson, Svav-
ar Stefánsson, Óskar Þór Snæbjörnsson, Baldur Snær Ólafsson og
Sjí'JW1 iufiiuqi:6A enibnym 6iv nnari auel ií'tít qo