Morgunblaðið - 23.03.1978, Side 20
20
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 23. MARZ 1978
Attræður:
Þorsteinn Jóhannesson
fyrrverandi prófastur
Prestsetrið Vatnsfjörður í Norð-
ur-ísafjaðarsýslu var fyrr á árum
talið eitt með betri bújörðum
þessa lands. Það er margt, sem
prýðir þessa ágætu jörð, selveiði,
dúntekja, góð ræktunarskilyrði,
silungsveiði og fagurt útsýni.
Margir kunnir prestar hafa setið
hana, og kunnað að notfæra sér
gæði hennar. Þeir hafa sameinað
að vera góðir kennimenn og
hagsýnir búmenn. Vil ég nefna
örfá nöfn kunnra kennimanna,
sem setið hafa Vatnsfjörð fyrr á
árum: Séra Þórarin Kristjánsson
(forfaðir núverandi forseta), séra
Þórarin Böðvarsson, séra Stefán P.
Stepensen, séra Pál Ólafsson og
séra Þorstein Jóhannesson.
Sá síðastnefndi, séra Þorsteinn
Jóhannesson fyrrverandi prófast-
ur, er 80 ára í dag. Hann er fæddur
24. marz 1898 á Ytri-Tungu á
Tjörnesi. Foreldrar hans voru
Jóhannes Jóhannesson bóndi á
Ytra-Lóni á Langanesi og kona
hans Þuríður Þorsteinsdóttir-
prests í Vogsósum og Þóroddsstað
Jónssonar. Hann varð stúdent frá
Menntaskólanum í Reykjavík 25.
júní 1920. Cand. theol. frá Háskóla
íslands 8. júní 1924. Vígðist 24.
október sama ár til Staðarpresta-
kalls í Steingrímsfirði. Kosinn
sóknarprestur í Vatnsfjarðar-
prestkalli 10. sept. 1928. Þjónaði
því prestakalli til ársins 1955.
Skipaður prófastur í Norður-ísa-
fjarðarprófastdæmi árið 1939.
í tilefni 80 ára afmælisdags
míns kæra vinar, langar mig til
þess að senda honum kveðju, þótt
fátækleg verði.
Það er hverju byggðarlagi mik-
ilsvirði, þegar þangað koma
ógleymanlegir menn og konur, sem
setja sérstakan svip á allt um-
hverfið. Það er ekki hægt að tala
eða skrifa um séra Þorstein fyrrv.
prófast í Vatnsfirði, svo að ekki sé
minnst elskulegrar konu hans frú
Laufeyjar Tryggvadóttur, því svo
samhent eru þau í öllu lífi sínu og
athöfnum, að þeir, sem þeim hafa
kynnst, gleyma þeim ekki. Heimili
þeirra í Vatnsfirði gleymir enginn,
sem þangað kom. Það var sannur
griðasaður og einstök reisn og
höfðingsskapur bæði úti og inni.
Hver, sem þangað kom fann
fljótlega, hversu velkominn hann
var á heimili þeirra.
Æskuheimili mitt var stutta
bæjarleið frá Vatnsfirði. Voru því
mjög tíðar samgöngur milli þess-
ara heimila. Ekki get ég hugsað
mér betra nábýli á allan hátt
heldur en þar ríkti, gagnkvæmur
skilningur og traust.
Ég tel mig hafa lært afar mikið
og að það hafi haft göfgandi áhrif
á æsku mína og þroskað hugarfar
m mitt, að hafa verið það ham-
ingjusamur að eiga þess kost að
alast upp í návist og við náin kynni
prófastshjónanna í Vatnsfirði, frú
Laufeyjar og séra Þorsteins. Það
i var svo margt, sem þeirra yndis-
lega heimili opnaði manni innsýn
í, að í barnshugann greiptist sú
fallega mynd, sem heimilshættir
þeirra fagra heimili veitti. Þar var
ætíð útþreiddur armur þeirra
beggja til þess að hlúa að öllu, sem
betur mátti fara. Hvort það var
litið barn sem þurfti uppörvunar
eða ellimótt gamalmenni. Öllum
leið svo vel og allir fundu þann
milda kærleik og hugarþel, sem
frá þeim stafaði. Ég get vel um
þetta borið, betur en margur
annar. Trygglyndi og kærleiksrík
vinátta milli foreldra minna og
prófastshjónanna í Vatnsfirði, var
svo samofin og byggð á því trausta
bjargi, sem aldrei bar skugga á öll
þau sambýlisár, sem heimili þeirra
stóðu hlið við hlið.
Fyrir alla þeirra góðvild í garð
foreldra minna, vil ég færa þeim
prófastshjónum hjartans þakkir
og bið þann sem okkur hagsæld
ræður, vel þeim að launa. Ég gat
þess fyrr í þessum línum, að
Vatnsfjörður væri góð bújörð. Það
sýndi búskapur þeirra prófasts-
hjónanna, öll þau ár, sem þau
dvöldu í Vatnsfirði. Gæði jarðar-
innar kunnu þau að hagnýta sér.
Bú þeirra var ætíð stórt og
afurðagott, og þar af leiðandi
þarfnaðist það nokkurs mannafla.
Ég minnist þess eitt sinn, er
núverandi búnaðarmálastjóri var
staddur í Vatnsfirði og leit yfir
fjárhóp prestsins. Hann lét þess
getið að líklega ætti enginn
prestur á íslandi jafn velræktað fé
og Vatnsfjarðarpresturinn. Bæri
það órækan vott um, hversu gott
vit hann hefði á vaxtarlagi og eðli
sauðkindarinnar.
Séra Þorsteinn rækti hvort-
tveggja af mikilli snilld og alúð, að
vera góður bóndi í þess orðs beztu
merkingu og framúrskrandi góður
kennimaður. Hann er tákn festu
og stöðugleika í hinu helga orði í I
öllum sínum embættisverkum.
Hann er maður heillundaður, þess
vegna er hann umfram allt, hollur
þeim konungi, sem hann hafði
vígst, hollur boðskap hans og
kirkju. Enda mótaðist hugarþel
sóknarbarna hans af stakri virð-
ingu og trausti í öllu hans starfi.
Það er stundum sagt að „glöggt
sé gests augað". Ég minnist þess
eitt sinn, en þingeyskur góðbóndi,
Jón Sigurðsson frá Yztafelli í
Köldukinn, kom vestur að Djúpi í
þeim erindum að kaupa fé til
fjárskipta. Mitt hlutskipti var að
fylgja þessum skemmtilega og
ógleymanlega manni á miili bæja
og aðstoða hann við að vikta
líflömb og færa viktarnótur. Þegar
við komum að Vatnsfirði, og hann
hafði hitt presthjónin þar og
móður séra Þorsteins, Þuríði, þá
gleymdi hann öllum fjárkaupum:
Bað mig að framkvæma viktun og
val lamba og ganga frá fjárnótum.
Það væri ekki víða sem hann
mætti svona fólki og fallegu
heimili. Hann gat ekki siitið sig
frá viðræðum við þetta indæla
fólk. Hann fann fljótt hjartahlýj-
una og kærleikann sem mætti
honum þar, eins og jafnan öllum,
sem á heimili þeirra komu.
Ekki get ég skilið svo við þessar
línur, að ekki sé minnst manns,
sem dvaldi á heimili þeirra flest
árin, sem þau voru í Vatnsfirði.
Hann hét Þorkel! Guðmundsson
fyrrv. bóndi í Þúfum. Þegar séra
Þorsteinn flutti í Vatnsfjörð, réðst
hann til þeirra hjónanna sem
ráðsmaður. Þessi gamli góði mað-
ur var þeim hjónum ekkert skyld-
ur, en vann þeim vel meðan
kraftar entust. En eftir að starfs-
þrek hans þraut, þá var aðdáunar-
vert, hvað vel fór um hann í umsjá
prófastshjónanna. Það var auð-
fundið, að þau vildu láta hann eiga
gott ævikvöld. Enda höfðu synir
hans orð á því, hveð vel honum leið
í Vatnsfirði, og gott væri, ef alíir
„afar“ hefðu jafn góðu að mæta og
hann hafði.
Ég hef nú ekki tíundað öll þau
störf, sem séra Þorsteinn vann að
velferðamálum byggðarlags síns,
meðan hann dvaldi í Vatnsfirði.
Hann taldi ekki eftir sér að leggja
hverju góðu framfaramáli lið.
Hygg ég að þar muni hæst rísa
störf hans og áhugi við Reykjanes-
skólann. Þar var hann frá upphafi
skólans prófdómari og flest árin
formaður skólanefndar. Mörg
fleiri störf vann hann til heilla
sveit sinni og samferðafólki.
Börn þeirra prófastshjónanna
eru fimm, Tryggvi læknir við
slysadeild Borgarspítalans, Þuríð-
ur húsfrú í Reykavík, Jóhannes
vélvirki og verkstjóri á ísafirði,
Jónína Þórdís húsfrú í Reykjavík
og Haukur tannlæknir í Reykja-
vík. Auk þess eiga þau tvær
fósturdætur, Elínu Jónsdóttur og
Sigurlínu Helgadóttur. Öll bera
börnin vott þess, hvaða uppeldi og
eðliskosti þau hafa erft. Glæsileik
og gáfur foreldranna og framkoma
mótuð af fögru heimilislífi og
hjartahlýju.
Síðan þau hjónin fluttu til
Reykjavíkur hefur sama rausnin,
góðvildin og kærleiksríkt hugarfar
einkennt heimilislíf þeirra. Er mér
kunnugt um, að burtfluttir Djúp-
menn hafi oft átt þangað leið og
presturinn þeirra unnið æði oft
prestverk fyrir þá. Svo traustum
vináttuböndum voru sóknarbörnin
bundin þeim frá fyrri samveruár-
um.
Nú þegar minn kæri vinur er
áttræður í dag, veit ég að margir
verða til þess að þrýsta hönd hans
og hugsa hlýtt til hans. Ég veit og
vona að á 80 ára afmæliskvöldi
prófastsins frá Vatnsfirði, rifjast
margt upp frá dvöl þeirra við hið
bláa og fallega Djúp. Því þar held
ég að þeim hjónum hafi liðið vel
og farsæld og hamingja fylgdi
öllum þeirra athöfnum þar. Vatns-
fjörður og fólkið við Djúpið er
þeim virkilega kært.
A kyrru og fallegu vorkveldi er
gaman að dvelja í Vatnsfirði,
lognið endurspeglar hjallana í
sjávarfletinum, því kyrru logn-
kvöldin þar eru ógleymanleg,
æðurin úgar með ungana sína í
Bólvíkinni, krían gargar ráðrík í
Stekkjarnesinu, urturnar hyggja
að kópum sínum í Selvíkinni og
ekki má gleyma sjálfri „Paradís-
inni“ henni Borgarey. Að ganga
þar um varpland á fögrum vordegi
mun enginn gleyma. Ég veit að
þetta mun allt tifjast upp í huga
vinar míns þegar huganum er
rennt til liðinna góðra ára, sem
þau áttu í Vatnsfirði.
Guð blessi þig og fjölskyldur
þínar á þessum áttatíu ára af-
mælisdegi þínum.
Páll Pálsson, Borg.
Síðsumars árið 1924 vígðist
ungur guðfræðikandidat til hins