Morgunblaðið - 23.03.1978, Síða 27

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 23. MARZ 1978
27
Lúther Hróbjarts-
son — Minningarorð
Fæddur 24. maí 1888
Dáinn 14. marz 1978
Þeir sem litu dagsins ljós fyrir
síðustu aldamót falla nú að vonum
í valinn hver af öðrum og hverfa
af sviðinu. Lífi fylgir dauði eins og
nótt degi, kynslóðir koma og fara
og þótt ævilengd sé misskipt
kemur þó að því hjá öllum fyrr eða
síðar að í gjalddaga fellur sú skuld
er til var stofnað við upphaf
jarðvistar hér.
Hinn 14. marz s.l. andaðist hér
í borg Lúther Hróbjartsson áður
húsvörður við Austurbæjarskól-
ann nærri níræður að aldri. Lauk
þar með ævi atorku- og dugnaðar-
- Athugasemd
við greinargerð
Framhald af bls. 14.
var um að kenna, en urðu sem
betur fór ekki alvarlegri en svo, að
sr. Jón Auðnns man ekki nákvæm-
lega eftir þeim. En gleymska gæti
komið fyrir organista eins og
presta.
Sóknarnefnd Dómkirkjunnar
undirritaði ekki allsherjarsamn-
inga Organistafélagsins við
sóknarnefndir prófastsdæmisins,
sem gerðir voru 14. maí 1975, fyrr
en 15. marz 1977. Allan þenn an
tíma spilaði ég samningslaus við
kirkjuna og getur nokkur álasað
mér fyrir að hafa sagt upp til þess
að þurfa ekki að vinna fleiri ár
samningslaus. Enda voru þá gerðir
við mig samningar sem ég hef
haldið í hvívetna og tal um annað
er ekki samkvæmt sannleikanum.
í þeim samningi bauðst ég að vísu
til þess að kenna fermingarbörn-
um sálmalög, en af því hefur
reyndar ekki orðið enn þá, líklega
vegna þess að hvorki prestarnir né
ég hafa minnst á þetta í haust og
er það miðuf, því slíkt ætti að
fylgja fermingarundirþúningin-
um. Kaupkröfur fyrir mig hef ég
aldrei gert fram yfir það sem
almennir samningar kveða á um.
S.l. ár átti starfið að metast einum
launaflokki hærra samkvæmt
samningum, en gleymdist alveg, og
kenni ég engum þar um nema
sjálfum mér. Ásakanir um launa-
kröfur mér til handa eru því
ósannar. Aftur á móti barðist ég
fyrir því ásamt sr. Þóri að semball
yrði keyptur í kirkjuna en án
árangurs. Að söfnuðurinn greiddi
„allt að einum mánaðarlaunum
viðkomandi organleikara árlega"
(sbr. samninga) til tónleikahalds í
kirkjunni, hefur ekki verið gert
svo ég muni.
Að allir sóknarnefndarmenn
hafi fjallað um uppsögn mína er
vafasamt að fullyrða þar sem tveir
þeirra, formaðurinn Magnús
Þórðarson og Þór Magnússon
þjóðminjavörður, komu ekki til
skjalanna fyrr en eftir að mér
hafði verið sagt upp.
Ánægjulegt
Að tónlistarmál kirkjunnar hafi
verið tíðrædd á fundum sóknar-
nendar ætti að vera ánægjulegt,
því áríðandi er að sóknarnefnd
fylgist vel með þeim málum eins
og öðrum málum kirkjunnar.
Organistinn hefur aftur á móti
ekki verið tíður gestur á fundum
þessum og væri því fróðlegt að vita
hver hefur vakið máls á þessum
tónlistarmálum.
Ekki satt
S.l. haust var kosin nefnd sem
skipuð var tveimur mönnum frá
sóknarnefnd, annar þeirra var sr.
Hjalti Guðmundsson, tveimur úr
kórnum og mér, til þess að ræða
og finna lausn á söngvandamálum
(kór) kirkjunnar, sem allir vita
sem vilja, að er ekkert einkarnál
Dómkirkjunnar. Undirritaður
lagði fyrir nefndina tillögur að
nýju fyrirkomulagi sem nefndin
varð mjög sammála um og ekki
sízt sr. Hjalti. Tillögurnar voru
þær að ráða 10 söngvara, sem hver
manns er lifað hafði tímana
tvenna frá því að árin, skóflan og
Ijárinn voru helstu hjálpartækin í
lífsbaráttunni til okkar tækni-
vædda þjóðfélags.
Lúther fæddist 24. maí 1888 á
Velli í Hvolhreppi á Rangárvöll-
um. Foreldrar hans voru Hró-
bjartur Hróbjartsson sjómaður í
Simbakoti á Eyrarbakka fæddur í
For í Oddasókn 25. okt. 1858 og
Bjarghildur Magnúsdóttir fædd í
Oddakoti í Austur-Landeyjum 25.
júlí 1861.
Ekki eru mér kunn uppvaxtarár
Lúthers en án efa hefur hann frá
fyrir sig gæti staðið einn, greiða
þeim sæmilega fyrir mætingar við
hámessur kl. 11, en messurnar e.h.
(kl. 2) væru í öðru formi, þ.e. með
einum forsöngvara eða einleikara
(m.ö.o „sólista") ásamt orgelinu. Á
fundi með sóknarnefnd í desember
(minnir mig) voru þessar tillögur
felldar, einnig af fulltrúum
sóknarnefndar í fyrrnefndri
nefnd, en ég sat umræddan fund.
Annað varðandi kórinn sem er
ósatt eða misskilningur geri ég ráð
fyrir að kórinn leiðrétti sjálfur.
Dylgjur
Ósmekklegum dylgjum varðandi
Tónlistarskólann í Keflavík og
Karlakórinn Fóstbræður, sem ég
stjórnaði með smáhléum á árun-
um 1954 til 1970, nenni ég ekki að
svara, en sendi í gamni stutta
yfirlýsingu frá formanni Tón-
listarfélagsins í Keflavík en við
höfðum unnið saman frá stofnun
tónlistarskólans. Dómkirkjan
mætti þó minnast þess að ég tók
hana fram yfir að flytjast til
Keflavíkur.
Satt?
Mér býður í grún að satt sé „að
sóknarnefnd gerir það ekki að
ástæðulausu að slíta ráðningar-
samningi við organista", enda
virðist það ennþá standa óhrakið
að sr. Þórir segist ekki geta unnið
með mér. Stendur það ekki og, að
hann hafi boðið sóknarnefnd að
segja af sér? Þessu hefur hann
sjálfur ekki haldið leyndu. Að vísu
hélt ég að slíkar „uppsagnir" ættu
að berast ráðuneyti eða biskupi en
ekki sóknarnefnd.
Víst er það satt, að uppsögnin
kom mér á óvart og ekki sízt þar
sem sr. Þórir sýndi mikinn áhuga
á a.m.k. mörgum mínum áhuga-
málum, t.d. sembalkaupum, fast-
ráðningu sem ríkisstarfsmaður,
orgelkaupum, sem ég, ásamt
sóknarnefnd, var að vinna að s.l.
sumar, svo og Óratóríkórnum, sem
missti söngfólk sitt í aðra kóra s.l.
vetur meðan ég dvaldi í Þýzka-
landi á starfsstyrk og ekki tókst að
endurvekja í haust. (Það er
aukaatriði en ekki tók ég krónu
fyrir þá vinnu sem fór í þann kór).
Það er svolítið erfitt að koma
sumum staðreyndum heim og
saman, en ég hef alltaf haft það á
tilfinningunni að sr. Þóri þyki
vænt um mig og ég er honum
þakklátur fyrir afar margt og trúi
því að sameiginlega getum við
komið mörgu góðu til leiðar og því
býð ég honum mína hönd til
samstarfs og yrðum við báðir
menn að meiri.
Öðrum skrifum í greinargerð
sóknarnefndar get ég ekki svarað.
Sum varða Þjóðviljagreinina en
önnur skrifuð í stíl sem' ekki er
gaman að eiga við og verður við
nánari lestur meira púður en kúlur
enda áreiðanlega ekki skrifuð með
yfirveguðum huga. En að þetta
mál fór upphaflega í fjölmiðla hef
ég skýrt í minni fyrri grein og ég
veit að margir líta á þessa uppsögn
alvarlegum augum, og þetta mál er
e.t.v. prófsteinn á ýmsa hluti í
þjóðfélagi okkar sem marga varð-
ar. Gleðilegrar upprisuhátíðar
óska ég öllum og vona innilega að
hún megi bæta hugi okkar.
blautu barnsbeini vanist því að
ganga í hverja þá vinnu er fyrir lá
hverju sinni eftir því sem aldur og
þrek leyfðu. Um annað var vart að
ræða á þessum árum, hvort sem
menn ólust upp við sjó eða í sveit.
Til Reykjavíkur flutti Lúther
árið 1908 og átti þar heima upp frá
því til dauðadags. Árið 1910
kvæntist hann fyrri konu sinni
Steinunni Jónsdóttur sem fædd
var í Stærrabæ í Grímsnesi 3.
apríl 1886. Um 13 ára skeið
stundaði Lúther sjómennsku héð-
an en árið 1921 axlaði hann
pokann sinn, gekk í land og gerðist
verkstjóri við höfnina í Reykjavík
— „á eyrinni" eins og það hét þá
og heitir raunar enn. „Eyrin" var
síðan starfsvettvangur hans í 9 ár
en 1930 yfirgefur hann hafnar-
bakkann og sest að í Austurbæjar-
skólanum, sem þá var að taka til
starfa. Var Lúther ráðinn þar
Gripu
þjófana
LÖGREGLAN í Reykjavík hafði
mjög snör handtök í fyrrinótt
þegar hún átti í höggi við þjófa,
sem brotizt höfðu inn á þremur
stöðum í borginni. Hafði lögregl-
an uppi á þeim ölium á skömmum
tfma.
Brotizt var inn í verzlun ÁTVR
við Snorrabraut. Rúða var brotin
á framhlið og þjófarnir, sem voru
þrír, höfðu á brott mér sér
nokkrar áfengisflöskur. Lögreglan
kom von bráðar á staðinn og hafði
uppi á þjófunum. Þá var gerð
innbrotstilraun í skemmtistaðinn
Hollywood en lögreglan hafði
fljótt hendur í hári þjófanna, sem
voru tveir. Loks var brotizt inn í
Islenzk-erlenda í Tjarnargötu og
lögreglan hafði einnig mjög snör
handtök í þessu tilfelli og gómaði
þjófana innan skammrar stundar
en þeir voru þrír talsins.
húsvörður og gegndi því starfi allt
til ársins 1958, en þá náði hann því
aldursmarki er gerir starfsmönn-
um ríkis og bæja skylt að standa
upp úr starfi og draga sig í hlé.
Nokkur viðbrigði munu það hafa
verið fyrir Lúther að hverfa af
hafnarbakkanum inn í skólann. Að
vísu má telja vafasamt hvoru
starfinu hafi fylgt meiri ys, þys og
glaumur því að um tíma á þessum
árum mun Austurbæjarskólinn
hafa verið fjölmennasti skóli
landsins með nærri 2000 nemend-
ur þegar flest var og tilsvarandi
kennarafjölda.
Hygg ég að með nokkrum
söknuði hafi Lúther litið til
hafnarbakkans og „eyrarkarl-
anna“, og árum saman notaði
hann sin frí til þess að sjá um
affermingu á timburskipum Völ-
undar h/f og hélt þannig tengslum
við „eyrina".
Tæpast mun Lúther hafa gengið
að því gruflandi er hann tók við
húsvörslu Austurbæjarskóians að
starfinu mundi fylgja erill og
ónæði, og jafnvel arg og'þvarg í
nokkrum mæli. Auk þess að hafa
umsjón með upphitun skólans,
daglegri ræstingu o.fl. ber hús-
verði einnig að sjá um að húsinu
sé við haldið, lagfært það sem
aflaga fer og nauðsynlegar endur-
bætur gerðar, eftir því sem fé er
til veitt. Mun fjárveiting ekki ætíð
hafa legið á lausu og þótt sumum
okkar, sem kenndum við skólann,
þætti stundum seint ganga með
lagfæringar mun sönnu nær að
nokkurri ýtni og jafnvel dálítilli
frekju muni Lúther stundum hafa
þurft að beita til þess að herja út
fé til framkvæmda við skólann úr
misjafnlega birgum borgarsjóði.
Oft urðu vinnudagar Lúthers við
skólann langir og marga óveðurs-
nótt reis hann úr rekkju og gekk
um skólann til þess að ganga úr
skugga um að hvergi glamraði
gluggi né hrikti í hurð.
Lúther mun hafa verið karl-
menni að burðum er hann var upp
á sitt besta enda þéttvaxinn og
þreklegur. Glettinn var hann í
tilsvörum, jafnvel gráglettinn ef
honum þótti það við eiga, raungóð-
ur og greiðvikinn.
Steinunn kona Lúthers andaðist
1942. Þeim varð sex barna auðið og
eru þau þessi: Sigurbjört Clara,
Hróbjartur, Rebekka, Helga, Jón
Hlíðar og Björgvin. Steinunn átti
áður son er hlaut nafnið Skarphéð-
inn.
Árið 1945 kvæntist Lúther síðari
konu sinni, Sigríði Kjartansdóttur,
og lifir hún mann sinn. Bjuggu þau
fyrst í Austurbæjarskólanum en
er Lúther hætti störfum fluttu þau
á Eiríksgötu 33 og gerðu sér þar
fallegt og hlýlegt heimili.
Lúther mun hafa verið heilsu-
hraustur lengstum ævi sinnar en
síðustu árin var hann þó hrumur
orðinn og hafði litla fótavist. Naut
hann j>á hjúkrunar og umönnunar
konu sinnar, sem af stakri fórnfýsi
og dugnaði hlúði að honum og
reyndi á allan hátt að létta honum
þessi löngu og erfiðu ár.
Nú er þessu stríði lokið. Við sem
eftir stöndum þökkum þeim sem
genginn er. Sendi ekkju hins látna,
börnum hans og öðrum vanda-
mönnum hugheilar samúðarkveðj-
ur.
Sigurður Runólfsson.
Kráin
viö Hlemmtorg
Viö tókum okkur bessaleyfi og ætlum í frí um páskana og bregöa
okkur á skíði, því viö höfum nú tekið skíöabakteríuna.
Á laugardag 25. mars veröur þó opið eins og venjulega, en viö
bendum viöskiptavinum okkar á, aö næst besti staöurinn
Brauöbær viö Óðinstorg veröur opinn á skírdag og annan í
páskum.
Svo óskum viö öllum
viðskiptavinum
okkar
GLEÐILEGRA PÁSKA.
Kráin
v/Hlemmtorg