Morgunblaðið - 23.03.1978, Side 31

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 23. MARZ 1978
31
Yfírlýsing 3ja stjómarmanna RARÍK:
Iðnaðarráðherra
búinn að taka
að sér stjórnina
MORGUNBLAÐINU hefur borizt eftir-
•arandi yfirlýsíng frá Þremur af
fjórum stjórnarmönnum Rafmagns-
yeitna ríkisins, bar sem fram kemur
aö heir segja sig úr stjórn RARIK
vegna bess aó iðnaðarráðherra hafi
gengiö bvert á sampykkt beirra um
aö ráðast ekki í framkvæmdir við
Vesturlínuna svonefndu vegna
(járhagserfiðleika RARIK.
Við undirritaðir, Helgi Bergs, Björn
Friðfinnsson og Tryggvi Sigurbjarnar-
s°n, höfum í dag beðið iðnaðarráð-
^erra aö leysa okkur frá störfum í
s,jórn Rafmagnsveitna ríkisins þegar í
stað.
Til skýringar á þessu viljum við taka
fram þaö sem hér fer á eftir:
Rafmagnsveitur ríkisins hafa mörg
nndanfarin ár átt við mikla og
sivaxandi fjárhagsörðugleika að stíða.
Höfuðvandi RARÍK stafar af mikilli
*iárfestingu fyrirtækisins, sem svo til
eingöngu hefur verið fjármögnuð með
lanum. Lánin eru meö óhagstæðum
^iörum, en framkvæmdir oft gerðar af
ymsum félagslegum og byggðapóli-
öskum ástæðum og þær skila yfirleitt
mun lakari fjárhagslegri arösemi en
sem svarar til kostnaðar við það
ijármagn sem í þeim er bundið.
Eigandi RARÍK — ríkissjóður —
öefur ekki lagt fram fé til fyrirtækisins,
öeldur hefur hann útvegaö lánsfé og
la9t verðjöfnunargjald á raforkusölu í
smásölu til þess að mæta hluta af
ijarfestingarkostnaði RARÍK.
_ RARík eru nú komnar í alvarlegt
Alþjóða
leikhús-
dagurinn
IIINN 27. marz ár hvert er
"áldinn alþjóðlegur leikhúsdagur
°K er það Alþjóðaleikhúsmála-
stoínunin sem stendur fyrir því
a". halda hann hátíðlegan í
wildarríkjunum.
Venja er að flytja ávörp á undan
ietksýningum þennan dag og verð-
ar svo einnig hér. Er ávarpið að
Þessu sinni kafli úr ritverki eftir
indriða Einarsson, sem var einn af
rumkvöðlum íslenzkrar leiklistar.
fjárþrot. Bráðabirgöaráðstafanir duga
ekki lengur. Framkvæmdir eru stöðv-
aðar sökum fjárskorts og fyrirtækið
skuldar Landsvirkjun hundruð milljóna
króna fyrir keypta raforku. A.m.k. eitt
olíufélag hefur stöðvað olíuafhendingu
til dísilstööva fyrirtækisins.
Byggðalínurnar og spennistöðvar
þeirra eru byggðar fyrir reikning
ríkissjóðs, en kostnaöur við byggingu
þeirra hefur fariö fram úr áætlun
sökum verðbólgu og skuldar nú
ríkissjóöur RARÍK hundruð milljóna af
þeim sökum.
Kostnaðartölur fjárlaga og lánsfjár-
áætlun ríkissjóös um framkvæmdir
RARÍK 1978 eru miðaöar við verðlag
í maí 1977 og því úreltar. Fá þarf
mikið fé til viðbótar eða skera niður
framkvæmdir aö öðrum kosti.
í Ijósi framangreindra vandamála
ákvað stjórn RARÍK nýlega að stofna
ekki til nýrra greiðsluskuldbindinga að
svo stöddu meðan fjárhagsvandi
stofnunarinnar væri óleystur.
Hinn 8. þ.m. lagði iðnaðarráðuneytiö
fyrir stjórn Rafmagnsveitnanna að
panta nú þegar allt efni til áætlaðra
framkvæmda við svokallaöa Vestur-
línu. Stjórnin samþykkti af því tilefni á
fundi sínum hinn 13. mars s.l., að á
meðan ekki væri fengin lausn á
fjárhagsvanda stofnunarinnar teldi hún
ekki fært að stofna til frekari greiðslu-
skuldbindinga en þegar hefði verið
gert og gæti hún því ekki orðiö við
þessum fyrirmælum.
Hér er ekki um þaö að ræða, að
stjórn RARÍK sé út af fyrir sig andvíg
framkvæmdum við Vesturlínu, heldur
hitt, að þegar fyrirtækið er í greiðslu-
þrotum, þá getur það ekki bætt á sig
nýjum fjárskuldbindingum.
Iðnaðarráðherra sendi þá Raf-
magnsveitustjóra ríkisins bréf, þar
sem hann fyrirskipaði honum aö panta
samdægurs allt efni í Vesturlínu. Þeir
stjórnarmenn RARÍK, sem nú hafa
sagt sig úr stjórninni telja, að með
þessu sé iönaðarráðherra búinn að
taka að sér hlutverk stjórnarinnar og
hún sé því orðin bæði óþörf og
gagnslaus.
Ljóst er að á næstunni þarf að gera
ráðstafanir sem duga til frambúðar
varðandi fjárhag RARÍK. Taka þarf
fjárfestingarstefnuna til endur-
skoðunar, þannig að þær framkvæmd-
ir fyrirtækisins, sem ekki réttlætast af
fjárhagslegri arðsemi, verði greiddar
af ríkissjóði eða Byggðasjóöi. Hægt er
að reikna út áhrif allra meiri háttar
Framhald á bls. 19.
Xlfrlýsing iðnaðarráðuneytisins:
Skylda ráðherra
að framfylgja
ákvörðun Alþingis
!tER Á eftir fer fréttatilkynning
'ðnaðarráðuneytisins um fjárhags-
v®nda RARIK og afsögn þriggja
pjörnarmanna vegna ágreinings viö
a«herra um lagninu vesturlínu.
. Áö undanförnu hefur af hálfu
1 naðarráðuneytis verið unnið aö því
ö finna lausn á fjárhagsvandamálum
afmagnsveitna ríkisins. Fyrir um viku
r,'kisstjórnin þeim Helga Bergs,
^ankastjóra, Gísla Blöndal, hagsýslu-
lora 0g pálj Flygenring, ráðuneytis-
ís°ra’ 30 9era till°9ur 1,1 •ausnar. og
amr*mi við greinargerð þeirra gerði
ríl?a*arráðherra ákveðnar tillögur á
'sstjórnarfundi, þriðjudaginn 21.
_m- um leiðir til afó leysa þennan
vanda í heild.
^lið er til meðferðar í ríkisstjórn-
v Varöandi pöntun efnis í stofnlínu til
r^f*fiar^a (Vesturlínu) taldi iönaðar-
þe-herra Það skyldu sína að framfylgja
frarr'■ al<.V°röun AIÞingis, sem kemur
laJT 1 fiárlögum og lánsfjáráætlun, að
j |r Ur verði fyrsti kafli þessarar línu nú
Jl' Þess að það mætti verða, var
aö a^v®milegt að draga ekki lengur
ar Panta efni til þessarar framkvæmd-
’b°9 hefur það nú verið gert.
e9ar stjónrarformaður og tveir
stjórnarmenn Rafmagnsveitna ríkisins
afhentu iönaðarráðherra í morgun, 22.
mars, lausnarbeiðni sína, tjáði ráð-
herra þeim, að honum þætti miður að
þeir skyldu velja þennan kost og
þakkaði þeim störf þeirra í þágu
Rafmagnsveitna ríkisins.
Iðnaðarráðherra mun þegar eftir
páska skipa nýja stjórnarmenn.
(Frá iðnaðarráöuneytinu)
Páskagleði
á Skaganum
Akranesi, 22. marz
ÞAÐ ER mikið um að vera hjá
handknattleiksmönnum Akraness
þessa dagana. Mánudaginn 27.
marz halda þeir svokallaða páska-
gleði í íþróttahúsinu. Þar verður
margt til skemmtunar t.d. dans-
stúdíó, ferðakynning Urvals með
tveimur bingóum og Hala og
Ladda.
Forsala aðgöngumiða hefst á
annan í páskum milli 11 og 12.
— Júlíus.
Aðalfundur Verzlunarbankans:
Aukning innlána
fór yfir milljarð
Pétur O. Nikulásson kjörinn formaður bankaráðs
eöa 40.5%. Reksturskostnaöur
Aukning innlána hjá Verzlunar-
banka íslands fór í fyrsta sinn yfir
milljarð á sl. ári og nam 1.124,4
milljónum króna, sem var 33,6%
aukning. Útlánaaukningin á árinu
varð 23,3%. Staða bankans gagn-
vart Seðlabankanum batnaði í
heild um 436,4 milljónir króna og
lausafjárstaðan batnaði um 238,3
milljónir króna og var jákvæð um
199,3 milljónir í árslok 1977.
Niðurstöðutala í rekstursreikningi
Verzlunarbankans er 852,9 milljón-
ir. Aðalfundur Verzlunarbankans
samþykkti að greiða hluthöfum
13% arð. Þorvaldur Guðmundsson
gaf ekki kost á sér til endurkjörs
sem formaður bankaráðsins og var
Pétur O. Nikulásson kjörinn í hans
stað.
Aðalfundur Verzlunarbankans var
haldinn að Hótel Sögu á laugardag-
inn. Fundarstjóri var kjörinn Sveinn
Björnsson, stórkaupmaður, en
fundarritarar voru Gunnlaugur J.
Briem og Magnús E. Finnsson.
í ræðu formanns bankaráðsins,
Þorvalds Guðmundssonar, kom
m.a. fram, að aukning innlána hjá
Verzlunarbankanum fór á s.l. ári í
fyrsta sinn yfir milljarð og nam
1124,4 millj. kr. eða 33.6% aukning
og voru innlánin í árslok 4476,3
millj. kr.
Aukning spariinnlána hjá
Verzlunarbankanum varð 795,5
millj. kr. eða 29.1%. Aukning var
mest í vaxtaaukainnlánum eða
78,7%. Þau voru í árslok 15,6% af
spariinnlánum en í upphafi ársins
11,3%. Aukning veltiinnlána varð
veruleg á árinu eða 328,8 millj. kr.,
sem er 53,5% aukning. Með fjölgun
útibúa hefur hlutur þeirra oröið
meiri í innlánum og var í lok s.l. árs
24% á móti 22.5% árið áður.
Útlán
Útlán Verzlunarbankans námu í
lok s.l. árs 3256,1 millj. kr. og varð
aukning þeirra 615,4 millj. kr. eða
23,3% en gert samkomulag við
Seðlabankann var 20% aukning.
Með tilliti til meiri innlánsaukningar
en áætlað haföi verið og bættri
lausafjárstöðu á árinu um 238 millj.
kr. verður að telja þessa útlána-
aukningu innan eðlilegra marka.
Útlán í formi víxla eru enn sem
fyrr höfuölánaformið. Víxlaeign
bankans í lok s.l. árs var 61.2% af
útlánum hans en var árið áður
64,6%. Á sama hátt lækkaði hlutur
annarra útlánaforma nema útlán
með vaxtaauka sem hækkuðu úr
5% heildarlána í upphafi s.l. árs í
11,9% í lok þessa.
Staðan gagnvart
Seðlabankanum
Innstæöur bankans í Seölabank-
anum námu í árslok 1093,4 millj. kr.
Þar af var bundin innstæða 925,6
millj. kr., hafði á árinu hækkað um
201,1 millj. kr. eða 27,8%. Innstæða
á viðskiptareikningi var 167,8 millj.
kr. Lán bankans hjá Seðlabankan-
um lækkuðu á árinu um 67,5 millj.
kr. og voru í lok þess eingöngu
endurkajjpalán að upphæð 31,9
millj. kr. i heild batnaði staða
bankans gagnvart Seðlabankanum
Þorvaldur Guðmundsson flytur
ræðu sína á aöalfundi
Verzlunarbankans.
um 436,4 millj. kr. Lausafjárstaðan
batnaði um 238,3 millj. kr., var
jákvæð um 199,3 millj. kr. í árslok.
Bindifénu ver Seðlabankinn til
rekstrar- og birgðalána atvinnuveg-
anna í gegnum viðskiptabankana.
Með þessum hætti er mikið fé flutt
milli lánastofnana og þeim, sem
njóta, auðveldað að gegna hlutverki
sínu, en býöur jafnframt upp á rýmri
stöðu til annarra lána í samkeppn-
inni við þá, sem aðeins eru veitend-
ur en ekki þiggjendur í þessu kerfi.
Verzlunarlánasjóður
Útlán Verzlunarlánasjóðs námu í
lok s.l. árs 596,7 millj. kr. og höfðu
hækkað á árinu um 187,3 millj. kr.
eöa 45,8%.
Eins og kunnugt er vinnur
Verzlunarlánasjóður að langmestu
leyti með lánsfé, aðallega frá
Lífeyrissjóöi verzlunarmanna og
fengust frá honum 150 millj. kr. á s.l.
ári. Frá Framkvæmdasjóði fengust
að láni á s.l. ári 50 millj. kr. Lán veitt
á s.l. ári voru að einum fjórða hluta
til 12 ára með 5,5% vöxtum að
viðbættri hækkun byggingarvísitölu
á lánstímanum. Þrír fjórðu hlutar
hvers láns eru lánaðir til tíu ára og
bera hæstu lögleyfða vexti, sem
voru í árslok 23% á ári.
Jöfnunarhlutabréf
og aukning hlutafjár
Fundurinn samþykkti að tvöfalda
hlutafé bankans með útgáfu jöfnun-
arhlutabréfa þannig að það hækk-
aöi úr 100 millj. kr. í 200 millj. kr.
í upphafi næsta árs. Einnig sam-
þykkti fundurinn tillögu bankaráös-
ins um aukningu hlutafjár í 500 millj.
kr. með innborgunum á árunum
1979—1981, 100 millj. kr. hvert
áranna.
Höskuldur Ólafsson, bankastjóri,
las og skýrði relkninga bankans.
Niðurstöðutala í rekstursreikningi
bankans er 852.9 millj. kr. á móti
606.9 millj. kr. árið á undan og hefur
þannig hækkað um 246 millj. kr.
bankans á árinu varð alls 297.6
millj. kr. á móti 194.5 millj. kr. fyrra
ár og er hækkunin milli ára 53%.
Laun hækkuðu um 74.8 millj. kr
eða 62.4%, en annar kostnaður um
28.3 millj. kr. eða 38.0%. Á árinu var
samið um verulegar launahækkanir
og eru það þær sem valda hvaö
mestu um þá gífurlegu hækkun,
sem varö á árinu á reksturskostnað-
inum, en hækkun annarra rekstrar-
gjalda varð mun hóflegri.
Vaxtagjöld urðu alls 529.6 millj.
kr. Afskriftir að upphæð tæpar 5.5
millj. kr. sundurliðast þannig að af
skrifstofuáhöldum og húsbúnaði eru
afskrifaðar 4.5 millj. kr., af stofn-
kostnaöi 400 þús. kr. og af sjóðmis-
mun og útlánum rúmlega 500 þús.
kr.
Til varasjóðs er varið 9.6 millj. kr.
og óráðstafað er um 10.5 millj. kr.
Vaxtatekjur bankans eru alls 732
millj. kr. og hafa hækkað frá fyrra
ári um 36.2% en aðrar tekjur, sem
eru ýmis konar þóknun og umboðs-
störf nema 120.2 millj. kr. og höfðu
þær aukist um 74.5% frá fyrra ári.
Eigið fé bankans er í árslok alls
396.1 millj. kr. Innborgað hlutafé
nemur 80.6 millj. kr., varasjóður er
160 millj. kr. og höfuðstóll 145 millj.
kr.
Rekstur stofnlánadeildar bank-
ans, Verzlunartánasjóðs, skilaði á
árinu tekjuafgangi að upphæð 13.5
millj. kr. sem er 32.3% hærri en árið
áður. Nemur varasjóður Verzlunar-
lánasjóðs í árslok 42.1 millj. kr. og
er ásamt stofnframlagi bankans
8.7% af útlánum.
Úr bankaráðinu áttu að þessu
sinni að ganga þeir Þorvaldur
Guðmundsson, forstjóri, formaður,
.Pétur O. Nikulásson, stórkaupmað-
ur,- varaformaður og Vilhjálmur H.
Vilhjálmsson, stórkaupmaður. Pétur
O. Nikulásson var kjörinn formaður
bankaráðsins og með honum þeir
Þorvaldur Guðmundsson, forstjóri,
og Sverrir Norland, verkfræðingur.
Þeir voru allir kjörnir til tveggja ára.
Fyrir eiga sæti í bankaráðinu Leifur
ísleifsson, kaupmaður og Guð-
mundur H. Garðarsson, alþingis-
maður.
Þorvaldur Guömundsson, for-
stjóri, sem átt hefir sæti í stjórn
bankans frá upphafi og gegnt þar
formennsku um árabil haföi iýst því
yfir fyrir fundinn að hann gæfi ekki
kost á sér til endurkjörs sem
formaður. Hins vegar varð hann við
óskum margra hluthafa að starfa
áfram í bankaráðinu.
Vilhjálmur H. Vilhjálmsson, stór-
kaupmaður, gaf ekki kost á sér til
endurkjörs.
Varamenn í bankaráðinu eru þeir
Hreinn Sumarliðason, kaupmaður,
Hannes Þ. Sigurðsson, deildarstjóri,
Jónas Eggertsson, bóksali, Sigurð-
ur Gunnarsson, forstjóri og Víglund-
ur Þorsteinsson, framkvæmdastjóri.
Endurskoðendur voru kjörnir þeir
Hilmar Fenger, framkvæmdastjóri
og Kristmann Magnússon, kaup-
maður og til vara Jóhann J.
Ólafsson, stórkaupmaöur og Magn-
ús E. Finnsson, framkvæmdastjóri.