Morgunblaðið - 23.04.1978, Blaðsíða 4

36
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 23. APRÍL 1978
DOMSMAL
Umsjón: ÁSDÍS
RAFNAR
17. júlí 1971 um kl. 10 að
kvöldi varð A fyrir slysi er hann
var að lagfæra dráttarvél er
stóð á hlaðinu við bæinn D.
Eigandi dráttarvélarinnar var B
bóndi á bænum D.
í skýrslu fyrir lögreglunni í
viðkomandi sýslu skýrði B. m.a.
á þennan hátt frá tildrögum
slyssins: „Dráttarvélin mín
hafði verið mjög erfið í gang
undanfarið og fór ég því heim til
A og bað hann að gera við vélina
fyrir mig, en hann er mjög
lagtækur og hafði oft gert við
vélar fyrir mig áður... A sneri
sér strax að því að gera við
vélina, en hún stóð á veginum
heima við hús. Er hann var
u.þ.b. að ljúka verkinu ætlaði ég
að fara inn í bæ til að athuga
með kaffi, en stoppaði sem
snöggvast á stéttinni til að
athuga með drifskaft, sem þar
var. Er ég sneri mér frá
dráttarvélinni vár hún komin í
gang og A stóð til hliðar við
hana eins og hann væri að
hlusta í henni ganginn. Það
næsta sem ég verð var við er að
vélin er komin af stað; leit ég þá
við og sé að A liggur á jörðinni
og dregst með vélinni. Virtist
mér eins og hann hefði fest
hægri fót í henni. Ég geri mér
ekki fulla grein fyrir hvað skeði
en ég hljóp fram með vélinni
sem fór í sveig til hægri og
stöðvaðist við vegg mjólkur-
hússins. Er ég kom að var A
laus við vélina og lá hægra
megin við/ eða framan við
afturhjólið. Strax var hringt á
lækni og sjúkrabíl, því ég gerði
mér grein fyrir því að hér var
um töluvert slys að ræða...“. í
utanréttarskýrslu skýrir A svo
frá m.a. „... Var ég að athuga
ganginn í mótornum. B sneri sér
nú frá dráttarvélinni og ætlaði
inn í hús og rétt í því að hann
hefur snúið sér frá vélinni
hrekkur hún í gír. Varð ég fyrir
dráttarvélinni og dróst með
henni nokkra metra þar til hún
stoppaði á
mjólkurhúsveggnum... Ekki
geri ég mér nánari grein fyrir
tildrögum slyssins né heldur af
hverju vélin hrökk i gír. E.t.v.
hefur orðið einhver bilun í
girkassa eða slit í honum
orsakað þetta...“.
A og B bar saman um að
veður hafi verið kyrrt og þurrt
þetta kvöld og að hlaðið sem
dráttarvélin stóð á sem er
malarborið væri hallalaust. B
kvaðst ekki vita til þess að vélin
hefði áður hrokkið í gír. Að
beiðni A voru matsmenn dóm-
kvaddir til að gefa álit sitt um
ástand dráttarvélarinnar og
orsakir slyssins.
í maí 1972 höfðaði A mál fyrir
bæjarþingi Reykjavíkur á hend-
ur B sem skráðum eiganda
ökutækisins og ábyrgðaraðila
þess skv. 67. gr. 1. mgr. og 69.
gr. 1. mgr. umferðarlaga nr.
40/1969. Ennfremur gegn því
vátryggingarfélagi sem dráttar-
vélin var tryggð hjá lögboðinni
ábyrgðartryggingu. A krafðist
bóta af þeim óskipt fyrir tíma-
bundna örorku og varanlega
örorku skv. örorkumati, enn-
fremur útlagðs kostnaðar vegna
slyssins og miskabóta vegna
þjáninga og röskunar á stöðu og
högum. Stefndu kröfðust sýknu.
Sókn og vörn um
fébótaábyrgðina
eina saman
Við munnlegan málfiutning
málsins lýstu lögmenn aðila því
yfir og ráðstöfuðu sakarefninu á
þann hátt að þeir væru sammála
um að æskja þess að málið væri
fyrst einungis flutt munnlega
um ábyrgðarþátt þess en aðrir
þættir málsins hvíli á meðan.
Rökstuðningur stefnanda A
fyrir óskiptri bótaábyrgð
stefndu var m.a. á þá leið að B
hefði ekki gætt ákvæða 7. mgr.
25. gr. umferðarlaga þar sem
segi að þegar ökumaður yfirgefi
vélknúið ökutæki þá skuli hann
stöðva vél þess og ganga svo
tryggilega frá þvi að það geti
ekki runnið sjálfkrafa. Dráttar-
vélin hafi verið af árgerð 1951
og megi nærri geta hversu slitin
hún hafi verið og mjög líklegt
væri að einhvers konar bilun
hafi orðið í gírkassa vélarinnar
sem hafi valdið því að hún ók af
stað á A. Samkvæmt 1. mgr. 67.
gr. umferðarlaga beri sla öku-
tækis. Ekkert hafi komið fram
sem bent gæti til þess að A ætti
sjálfur einhvern þátt í orsök
slyssins. Hann hafi hegðað sér
dráttarvélarinnar, og að hreyf-
illinn hafi verið settur í gang
eftir að hann skipti um platínur.
Því áliti matsmannanna að
hann hafi staðið klofvega yfir
slátturvélargreiðunni í umrætt
sinn hafi ekki verið hnekkt.
Eftir frásögn A hafi hann í
upphafi viðgerðar farið upp í
dráttarvélina til að reyna að
setja hreyfil hennar í gang en
það hafi ekki tekist og hann
kvaðst ekki muna hvernig hann
hafi gengið frá dráttarvélinni
áður en hann sté niður úr henni
né hvort stöðuhemill hafi vérið
á henni eða hvort hún hafi verið
í gír. Ekkert hafi komið fram
um að fyrirstaða hafi verið sett
við hjól dráttarvélarinnar eða
hún skorðuð á annan hátt.
Upplýst væri að A væri vanur
að gera við vélar, þ. á m.
dráttarvélar og að hann hefði
Slys, er dráttarvél rann
stjórnlaus á viðgerðarmann
Dómur Hæstaréttar 24. febrúar sl.: Um fébótaábyrgd
að öllu leyti eðlilega við þá
smávægilegu viðgerð sem hann
hafi ætlað að framkvæma með
B. B hafi verið viðstaddur og til
taks við stjórnun dráttarvélar-
innar ef á þyrfti að halda þar til
að hann hefði vikið sér frá
vélinni nokkur skref í sama
mund og vélin ók á A. Vélin
hefði verið í notkun sem vélknú-
ið ökutæki er slysið varð. Sá
búnaður að öryggishlíf vantaði á
sláttuvélargreiðuna er stakkst í
fót A hefði verið óforsvarnan-
legur og á ábyrgð hins skráða
eiganda ökutækisins.
Sýknukröfuna studdu stefndu
þeim rökum m.a. að A hefði ekki
tekist að sanna að annar beri
ábyrgð á völdum slyssins en
hann sjálfur. Hann hefði ekki
getað gert grein fyrir því,
hvernig slysið varð. Enginn
sjónarvottur hafi verið að því og
hann því einn til frásagnar og
hafði aðeins komið með tilgátur
um orsökina. Hann tali um
bilun vegna slits, en matsmenn
hefðu hnekkt því áliti. A hefði
verið í þeirri aðstöðu er hann
varð fyrir slysinu, þar sem hann
var að framkvæma á eigin
spýtur viðgerð á dráttarvélinni
að hann öðlist ekki bótarétt á
hendur stefndu nema hann færi
lögfullar sönnur að því að
ábyrgðarskilyrðum sé fullnægt
skv. almennu skaðabótaregl-
unni, en þær sönnur bresti.
Eitthvað hefði orsakað að drátt-
arvélin fór á hreyfingu og ekki
sé öðrum í því efni til að dreifa
en A. Þeir sem vélknúin ökutæki
þekkja vita að ef vélin er ræst
meðan tengt sé í gír, þá hrökkvi
tækið úr stað og getur hæglega
runnið sem um akstur væri að
ræða unz það verður stöðvað eða
fyrirstaða stöðvar það. A hefði
borið að sjá til þess að vélin
væri ekki gírtengd er hann ræsti
hana, að handhemill væri
spenntur og fyrirstaða væri
fyrir hjólum ef hugsanlega gat
verið þörf á því áður en hann
ræsti vélina. Vanræksla A í
þessu efni sem líklegast væri að
hann hefði gert sig sekan um
hafi verið stórkostlega gáleysis-
leg. A hafi verið að rækja starf
sem hann hafi tekið að sér að
annast vegna þekkingar sinnar
og reynslu á því sviði. A hefði
slasast vegna mistaka sinna við
framkvæmd viðgerðar, en ekki
vegna notkunar dráttarvélar-
innar í merkingu 1. mg.r 67. gr.
1. mgr. 67. gr.
umferðarlaga: „Nú hlýzt
slys eða tjón á mönnum
eða munum af skráning-
arskyldu, vélknúnu öku-
tæki í notkun, og er Þá
Þeim sem ábyrgö ber á
ökutækinu, skylt aö bæta
þaö fé, enda Þótt slysið
eöa tjóniö veröi eigi rakiö
til bilunar eöa galla í
tækinu eöa ógætni
ökumanns..
1. mgr. 69. gr. s.l.:
„Skráður eöa skráningar-
skyldur eigandi vélknú-
ins ökutækis ber ábyrgö
á Því og er fébótaskyldur
samkvæmt 67. gr. —“.
Vélknúið ökutæki: Sér-
hvert ökutæki meö aflvél
til aö knýja Það áfram,
akv. 2. gr. s.l.
umferðarlaga. Því ætti málsókn
á hendur tryggingarfélaginu sér
ekki lagastoð.
Orsök slyssins
leidd af líkum —
Stórkostlegt
gáleysi
í dómi undirréttar segir m.a.
að enginn sjónarvottur hafi
verið að slysinu og A því einn til
frásagnar um það. Honum hafi
ekki tekist að sýna fram á með
hvaða hætti slysið varð og því
verði að leiða orsök þess af
likum. I matsgerð sem ekki hafi
verið hnekkt segi að við athugun
á skiptibúnaði, skiptistöng og
skiptigöfflum hafi verið um
mjög óverulegt slit að ræða, og
ekkert óeðlilegt að finna við
skiptihjól á efra öxli. Matsmenn
telji nær engar líkur á að
dráttarvélin hafi, með hreyfil í
gangi af sjálfsdáðum farið í gír
og ennfremur að eins og lands-
lagi var háttað á slysstað væri
óhugsandi að vélin hafi af
sjálfsdáðum hreyfst úr stað.
Samkvæmt þessu væri ekki
öðrum líkum til að dreifa en að
dráttarvélin hafi farið af stað af
völdum A sjálfs.
A hefði verið að gera við
dráttarvélina er slysið varð og
hún því ekki í notkun sem
vélknúið ökutæki í skilningi 1.
mgr. 67. gr. sbr. 1. mgr. 69. gr.
umferðarlaga. Fébótareglur
þeirra laga ættu því ekki við i
máli þessu og bæri þegar af
þeirri ástæðu að sýkna trygg-
ingarfélagið.
A hafi viðurkennt að hann
hafi staðið einn við hægri hlið
unnið við akstur slíkra véla svo
árum skipti. Þegar allt þetta
væri virt verði að telja, að orsök
slyssins verði einungis rakin til
stórkostlegs gáleysis A sjáífs
við framkvæmd viðgeréar þeirr-
ar sem hann tók að sér í umrætt
sinn. Var B því sýknaður, en
málskostnaður felldur niður.
Vangá A
um að kenna
A áfrýjaði málinu til Hæsta-
réttar, og í dómi réttarins segir
m.a. að fallast verði á niður-
stöðu héraðsdóms, sem skipaður
var sérfróðum samdómendum,
að dráttarvélin hafi eigi farið á
hreyfingu vegna neins konar
bilunar í henni sjálfri, heldur
hafi hreyfing hennar stafað af
því, að áfrýjandi A hafi af vangá
komið við skiptistöngina og
dráttarvélin þess vegna farið í
gír. Sú niðurstaða hefði einnig
stoð í áliti hinna dómkvöddu
manna. Ekki þótti hin hlutlægá
ábyrgðarregla 67. gr. 1. mgr.,
sbr. 1. mgr. 69. gr. umferðarlaga
eiga við um slys A, er vann að
viðgerð vélarinnar. Ekki hafði
verið sýnt fram á það í málinu,
að slysið hafi hlotist af sak-
næmu atferli af hálfu B, Qg var
hinn áfrýjaði dómur staðfestur.
í héraði kvað upp dóminn
Björn Þ. Guðmundsson, borgar-
dómari ásamt meðdómendunum
Finnboga Eyjólfssyni bifvéla-
virkjameistara og Guðmundi
Björnssyni prófessor.
í Hæstarétti dæmdu dómar-
arnir Ármann Snævarr, Bene-
dikt Sigurjónsson, Björn Svein-
björnsson, Magnús Þ. Torfason
og Þór Vilhjálmsson.