Morgunblaðið - 23.04.1978, Blaðsíða 14

46
MORGUNBLAÐIÐ^ SUNNUDAGUR 23. APRÍL 1978
Eyjólfur Guðmundsson:
wm
Fréttabréf
frá
Noregi
Smb i i uu i j jy U4i,-
Skíðamenn á leið til Galdhöppingen, sem er hæsta fjall Noregs, 2468 metrar.
Blikur á lofti í
efnahagsmálum
Sú efnahagskreppa, sem
herjað hefur mörg lönd
Evrópu og Ameríku, hefir
einnig gert vart við sig í
Noregi. Það sem nú er sérstak-
lega áberandi, er að mörg
meðalstór og stór fyrirtæki
hafa átt í rekstrarerfiðleikum.
Hafa sum þeirra orðið að
segja um hluta af starfsfólki
sínu og draga saman rekstur
sinn, eða hætta rekstri. Þegar
minnst er á meðalstór fyrir-
tæki, er átt við atvinnurekend-
ur sem hafa 50—500 manns í
þjónustu sinni, en stór með
yfir 500 manns.
Um þessar mundir eru rúm-
lega 20 þúsund manns á
atvinnuleysisskrá hér í landi,
en það er nokkru fleira en á
sama tíma í fyrra.
Fyrirtæki þau sem verst er
ástatt fyrir, eru í stál og
járniðnaðinum, og fyrirtæki
sem annast skipasmíðar.
Einnig fyrirtæki í timburiðn-
aðinum, sömuleiðis framleið-
endur sjónvarpa og útvarps-
tækja, og vopnasmiðjan
Kongsberg Vopenfabrikk, sem
átt hefur í tímabilsbundnum
erfiðleikum. Meðal þeirra fyr-
irtækja sem hætta rekstri, eru
koparnámurnar við Röros,
sem reyndar eru elsta iðnaðar-
fyrirtæki í landinu, og hafa
verið í rekstri í 333 ár.
Svo virðist, að Norðmenn
hafi staðið sig miður vel, hvað
snertir samkeppni á erlendum
mörkuðum, og það sé megin-
ástæðan fyrir að dregið hefur
úr útflutningi. Þeir sem reka
útflutningsfyrirtæki telja að
kaupgjald sé alltof hátt, og því
séu Norðmenn ekki samkeppn-
isfærir á erlendum mörkuðum.
Enn fremur að ríkisvaldið
leggi óeðlilega háa skatta á
fyrirtækin, og hafa atvinnu-
rekendur kvartað yfir þessu,
en talsmenn ríkisrekstrar,
meðal norskra stjórnvalda,
hafa daufheyrst við.
Nú, eftir að dregið hefur úr
útflutningi, en innflutningur
aukist, grípa stjórnvöld til
ýmissa sparnaðarráðstafana
sem draga eiga úr neyzlu
almennings, og jafnframt
stuðla að því að fólk leggi sem
mest fé inn á banka og aðrar
lánastofnanir. Bæði innláns-
og útlánsvextir hafa verið
hækkaðir og eru innlánsvextir
nú 4—6%, en útlánsvextir til
húsbygginga allt að 10%. I
heild verður nú erfiðara að fá
lán en áður og lánstími, t.d. til
bifreiðakaupa verður styttri.
Staðreynd er að tekjur
norska ríkisins af olíunni á
Norðursjónum hafa orðið
minni en áætlað var í upphafi,
og það samfara minnkandi
útflutningi, eru meginástæð-
urnar fyrir sparnaðarráðstöf-
ununi stjórnarinnar.
Herflutningarnir
til Líbanons
Nú um páskana fóru Sam-
einuðu þjóðirnar þess á leit við
Norðmenn að þeir sendu frið-
argæslusveitir til Libanons.
Svo sem kunnugt er hafa
Norðmenn brugðist vel við og
nú þegar sent 750 hermenn til
gæslustarfa þar eystra. Gert
er ráð fyrir að alls verði um
1000 — 1200 manns sendir frá
Noregi.
Hér er eingöngu um að ræða
sjálfboðaliða, sem hlotið hafa
góða herþjálfun. Laun þeirra
munu vera sem svarar rúmum
250 þús. ísl. kr. á mánuði, og
matur, húsnæði og fatnaður
til starfsins, ókeypis. Augljóst
er því að ungir og hraustir
menn hafi áhuga á þessu
starfi, þótt það sé ekki með
öllu áhættulaust. Aðaláhætt-
an er fólgin í jarðsprengjum,
en sem kunnugt er hefir a.m.k.
einn hermaður í gæslusveit
Svía, látið lífið af þeim sökum.
í liði Norðmanna eru nú
sérþjálfaðir menn, hvað snert-
ir meðferð sprengjuefna, og í
sjónvarpsviðtali við einn
þeirra kom fram, að hann
taldi Svíana ekki hafa sýnt
nægilega varkárni.
Gert er ráð fyrir að það
kosti um 150 millj. n. kr. á ári
að hafa þetta lið staðsett í
Libanon, en telja má fullvíst
að Sameinuðu þjóðirnar greiði
meginhlutann af þeim kostn-
aði.
Fjallaferðir
um páskana
Það er mjög í tízku að
Norðmenn bregði sér á skíði
um páska, og þeir sem eiga
fjallakofa, leggja leið sína
þangað. Fjallahótel eru þá
yfirleitt troðfull, bæði af
Norðmönnum og útlendingum,
ekki minnst Svíum.
Verðrátta um páskana hér í
landi er yfirleitt mun betri en
það sem við Islendingar eigum
að venjast, en þetta hefur það
í för með sér að mikill fjöldi
fólks leitar inn á fjalllendið á
þessum tíma árs. Skíðaíþrótt-
in er, og hefur verið, þjóðar-
íþrótt Norðmanna, sem eign-
ast hafa marga heimsmeistara
í þeirri grein.
Þrátt fyrir sólskin og logn í
páskavikunni komu einnig
illviðrakaflar með 20 stiga
frosti og byl. Snjóflóð féllu á
nokkrum stöðum og létu þrjú
ungmenni lífið af þeim sökum,
en tvennt fraus í hel, eftir að
hafa grafið sig í fönn. Alls
munu um 20 manns hafa lent
í snjóflóðum, en sérþjálfaðir
menn og leitarhundar,
björguðu þeim sem bjargað
varð.
Yfirvöld og ýmsir aðilar svo
sem skátar hafa síðustu árin
brýnt fyrir fólki ýmsar varúð-
arráðstafanir í sambandi við
vetrarferðii- um hálendið.
Námskeið varðandi það hvern-
ig hægt sé að gera sér snjóhús
hafa verið haldin og reynt
hefur verið að leiðbeina fólki
varðandi snjóflóðahættu o.fl.
Þrátt fyrir þetta verða árlega
nokkur dauðsföll um páskana,
og ástæðurnar þá oft lélegur
klæðnaður, áfengisneyzla eða
kæruleysi.
Trií eða hjátrií
Harðar og grimmilegar rök-
ræður hafa átt sér stað, m.a.
í fjölmiðlunartækjum, varð-
andi það sem Norðmenn kalla
„djevelutdrivelse", en á ís-
lenzku hefur verið kallað „að
reka út djöful". Hér er um að
ræða ævaforna kenningu
varðandi það að illir andar,
eða djöflar, geti tekið sér
bólfestu í lifandi manneskju,
og orsakað það sem kallað er
af nútímafólki geðbilun. í
framhaldi af þessu, telja
ýmsir einkum guðfræðingar
og kirkjunnar menn, að hægt
sé að reka út hin illu öfl með
Guðsorði og fyrirbænum. Nú
undanfarið hafa sérstaklega
trúboðar, sem starfað hafa í
hinum vanþróuðu löndum,
komið fram sem talsmenn
þessarar skoðunar.
Síðustu misserin hafa guð-
fræðingar og fleiri g'ert til-
raunir með að hjálpa fólki,
sem þeir hafa álitið haldið
illum öndum. Þessu hefur ekki
alltaf verið tekið með þökkum,
og aðstandendur þeirra „illa
höldnu" hafa í sumum tilvik-
um brugðist reiðir við og lagt
hendur á „djöflarekstrar-
menn“!
Ráðamenn innan norsku
kirkjunnar og aðilar á sviði
geðlækninga hafa lítið fullyrt,
en bent á að harðar deilur um
þessi mál komi engum að
gagni, en góð samvinna bæði
klerka og lækna og annarra sé
það sem stefna beri að.
Inniheldur ask-
tréð motefni gegn
krabbameini?
Sem kunnugt er þá eru mörg
læknislyf unnin úr jurtum og
trjám, og kunnátta á því sviði
reyndar ævaforn. Hér íNoregi
var soð af skúfeltingu og eini
notað við magasári áður fyrr,
en margir af yngri kynslóðinni
telja slíkt kerlingabækur og
hindurvitni.
Nú síðustu missérin hafa
margir krabbameinssjúkling-
ar drukkið soð af asktré, og
telja að í því sé efni sem lækni
krabbamein og jafnvel fleiri
sjúkdóma. Hafa læknar nú
fengið áhuga á málinu og
standa nú rannsóknir og til-
raunir yfir, svo væntanlega
verður hægt að fá úr þessu
skorið.
Um lækningamátt asksins
verður ekkert fullyrt, en stað-
reynd er að asktré eru nú víða
laufskorin, og jafnvel upp-
höggin í smábita og soðin
síðan drukkið af þeim sem
telja sig þess þurfa. Svo langt
hefur gengið að askur sem
legið hefur á timburlager í
nokkur ár, hefur verið keyptur
á 10 kr. n. kílóið og notaður til
þe=sarar meðalagerðar.
Þyrilvængjur eru meðal þeirra hergagna sem Norðmenn hafa með sér til Líbanons.