Morgunblaðið - 07.05.1978, Qupperneq 16

48
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 7. MAÍ 1978
Rauð ógnaröld í Afríku í skjóli Sovét og Kúbu
„Sjálfsákvörðunarréttur
hottintotta
er vatn á okkar myllu"
Norman Kirkham ásamt skæruliðum FNLA. Myndin er tekin í þorpinu
Kúhumenn hafa farið herskildi um á undanförnum mánuðum.
Vígaslód Kúbumann
70 þúsun
þúsundir unglinga á s
Væt’t áaetlað eru um þessar
mundir upp undir 50 þúsund
kúhanskir hermenn, auk fjölda
óhreyttra iiðsmanna, á erlendri
íírund í þremur heimshornum, þar
af um 10 |>úsund samanlajit í 19
Afríkuríkjum, en þar að auki í
SuðUr-Jemen, Guyana ojí á
Jamaiea.
Kn hvað er kúbanskur her að
þenja sijr út oj; suður um alla
hei mshyjíjíðina? Nærtækasta
skýrinj; er sú að Kúbanir eij;a
Sovétmönnum skuld að jyalda, auk
þess sem þeir telja síjí eij;a skyldur
að rækja við byltinj;una ok heims-
kommúnismann. Kúbönsk æska er
vel að sér í kommúniskum kenni-
setninj;um oj; byltinj;arfræðum, en
hinir baráttuj;löðu skæruliðar,
sem á sínum tíma börðust j;ej;n
Batista eru nú orðnir ráðsettir,
kerfismenn, með Afríkuumsvifum
hefur fenj;i/.t kærkomið tækifæri
til að veita ævintýraþrá upprenn-
andi byltinj;aræsku nokkra útrás í
því að frelsa undirokaða frændur
í j;ömlu álfunni.
..Sij;urslóð bvltinj;arinnar í hin-
um vestræna heimi lij;);ur um
frelsishreyfinj;arnar í
nýlendunum ..." saj;ði Jósep
Stalín árið 1921.
Tilj;anj;ur Sovétríkjanna með
hernaðaríhlutuninni í Afríku er
einfaldur oj; fer vart á milli mála.
Auk þess að rækta huj;sjónina um
heimsyfirráð eða alla vej;a sem
víðtækust áhrif — er Sovétstjórn-
in að tryKjya sér lykilaðstöðu bæði
á austur- oj; vesturströnd álfunn-
ar, þannij; að hún j;eti stjórnað oj;
jafnvel lokað olíuflutninj;aleiðum
erkióvinarins, Vesturveldanna, ef
til styrjaldarátaka kemur. Það
kemur sér vel fyrir Sovétríkin,
sem telja það sínu upphafna
forystuhlutverki ekki samboðið að
standa í skítverkum, að beita
Kúbumönnum fyrir sij;. Kúbu-
rnenn eru ötulir oj; þrautskipu-
lajtðir bardaj;amenn, oj; her þeirra
er að mörj;u leyti þjálli og
heppilej;ri til að kljást við frum-
stæða ættbálka í Afríku en Rauði
herinn, sem talinn er vera betur að
sér í meðferð háþróaðra vopna oj;
vélrænum vinnubröj;ðum en frum-
skójjaklifri.
Þá er það að sjálfsöj;ðu ávinn-
inj;ur fyrir Sovétríkin að láta á
..Sjálfsákvörðunarréttur fyrir
hottintotta. frumskój;alýð. nej;ra.
indverja oj; marj;a aðra er vatn
á okkar myllu." saj;ði Búkarín
fyrir rúmum fimmtiu árum.
það reyna hvernij; hernaðarlej;
skipulaKninj; þeirra Kefst þeKar til
kastanna kemur, ok ekki sízt er
þetta kærkomið tækifæri til að
koma í Iók einhverju af hinum
KÍfurleKu vopnabirKÖum, sem
safnazt hafa upp í Sovétríkjunum
á undanförnum árum. Annars
veKar er um að ræða ný vopn, sem
Sovétmönnum er í mun að reyna
með endurbætur fyrir auKum, en
hins veKar Kömul vopn ok úrelt,
sem þeir þurfa með einhverju móti
að losna við, því að seint K*tu
skriffinnskumeistararnir í Moskvu
komið sér saman um að afskrifa
slíkar eÍKnir með því einfaldleKa
að eyðileKKja þær eða bræða upp.
VanKaveltur af þessu taKÍ leiða
að sjálfsöKðu ekki til neinnar
alKÍldrar niðurstöðu, en þær upp-
lýsinKar, sem nú lÍKJCa f.vrir um
umsvif kommúnistaríkjanna í Af-
ríku leiða óhjákvæmileKa til þeirr-
ar ályktunar, að þar er mikið lagt
undir ok hátt stefnt, ok að þar er
ekki um neina slökunarstefnu eða
mannréttindahjal að ræða.
..Það er skylda hvers einasta
hyltinKarsinna að útbreiða bylt-
inKuna." sagði Fidel Castro árið
19G0.
F^áum sÖKum hefur farið af
KanKÍ mála í AnKÓlu síðan
MPLA-hrevfinKÍn náði þar undir-
tökum með aðstoð byltinKar-
bræðra frá Kúbu. Helzt er að
minnt sé á þessa fyrrverandi
nýlendu PortÚKala þeKar AKostino
Neto þjóðarleiðtöKÍ breKður sér í
vináttuheimsóknir til Moskvu ok
Havanna til skiptis, en slíkar
heimsóknir hafa verið alltíðar
síðan borKarastyrjöldinni í land-
inu lauk. Neto tók að sér þjóðhöfð-
inKjahlutverkið í umboði
Brezhnevs ok Castro-bræðra. Öðru
hverju berast þó óljósar freKnir af
umbrotum í landinu, aðalleKa þá
af skæruhernaði Unita-hreyfinK-
arinnar, sem var einn helzti
andstæðinKur MPLA á - sínum
tíma, ok ræður enn yfir stórum
svæðum í suðurhluta landsins, en
ef marka má eitthvað af þessum
freKnum, sem bæði eru stopular ok
væKast saKt óáreiðanleKar, þá gera
þessi átök vart talizt skipulagður
hernaður. Samt sem áður bera þau
því vitni að enn er ólga í landinu
og að þar má búast við því að upp
úr sjóði fyrir alvöru fyrr eða síðar.
Það hefur stundum verið sagt að
Angóla sé skóladæmi um það
hvernig nýlenduveldi eigi ekki að
skilja við þegar þau láta undan
sjálfstæðiskröfum nýlenduþjóð-
anna, sem í fæstum tilvikum eru
heilsteyptar þjóðir, samkvæmt
þeim skilningi sem við legjyum
venjulega í það hugtak. Afrika er
ættbákaálfa, þar sem mörg lönd
eru byggð af mörgum þjóðum, eða
tiltölulega einangruðum hópum,
sem lengst af hafa átt mjög
takmörkuð samskipti, tala oft alls
óskyld mál 'og eiga sér gerólíka
menningu. Slíkt land er Angóla og
það var ekki fyrr en hin portú-
galska herraþjóð lét þar af völd-
um, að raunveruleg yfirráð í
landinu urðu bitbein hinna ýmsu
þjóðernishreyfinga. Ekki er lengra
um liðið en svo að flestum ætti að
vera það í fersku minni hvernig
silkihúfustjórnin í Angóla komst á
Annar hver Kþíópi er undir
fimmtán ára aldri og í skólum
landsins er liigð sérstiik áherzla á
byltingarfra-ði.
Barnamorðin í
Addis Abeba
— þar sem blóð flýtur um götur og torg
Fyrir skiimmu hirtist í ýmsum erlendum hliiðum frásiign af óhugnanlegum atburðum í höfuðborg
Eþíópíu. Addis Abeha. þar sem Mengistu Haile Mariam ofursti hefur haft alræðisvald undanfarna 15
mánuði með tilstyrk 17 þúsund kúbanskra hermanna og um það bil 1500 sovézkra hernaðarráðgjafa.
eftir því sem næst verður komizt. Af augljósum ástæðum birtist þessi grein undir dulnefni — Ilans Eerik
— en af ýmsu má ráða að hiifundurinn sé trúboði ellegar þá að hann sé í nánum tengslum við einhverja
þeirra hjálparstofnana. sem herforingjastjórnin lætur enn afskiptalausar að starfi í landinu.
Ilans Eerik telur sig hafa iiruggar heimildir fyrir því að á degi hverjum verði í Addis Abeba að jafnaði
100 óhreyttir borgarar. flest biirn og ungmenni. fórnarliimb morðsveita herforingjastjórnarinnar. I Addis
Abeba býr um ein milljón manna. en í landinu iillu um 27 milljónir. Meðalaldur í landinu er lágur. og
er talið að um helmingur Eþíópfumanna sé undir fimmtán ára aldri. Ilerforingjastjórnin hefur skipt Addis
Abeba í 300 umdæmi. sem hvert um sig hefur eigið fangelsi þar sem herviirður með óskorað aftökuumboð
ræður ríltjum.
Sem dæmi um ástandið í borg-
inni nefnir greinarhöfundur að
hann hafi fyrir skömmu spurzt
fyrir um líðan kunninjya síns, sem
er trúarlegur leiðbeinandi við
stærstu moskur.a í borginpi. Hann
fékk það svar að ein morðsveitin
hefði knúið dyra nokkrum dögum
áður og spurt um 14 ára son
múhameðstrúarmannsins. Án út-
skýringa tóku hermennirnir
drenginn og höfðu hann á brott
með sér. Að fjórum stundum
liðnum komu þeir með hann aftur.
Hann var þá liðið lík, ömurlega
utleikið. Brunablettir voru á víö og
dreif og augun höfðu verið stungin
úr drengnum. Við nánari athugun
kom í ljós að brunablettirnir voru
eftir raflost.
Fjölskyldan fékk ströng fyrir-
mæli um að láta líkið liggja þar
sem hermennirnir höfðu fleygt því
á gangstéttina fyrir framan heim-
ilið, vegfarendum til upplýsingar
og viðvörunar. Þegar líkið hafði
legið á stéttinni klukkustundum
saman birtist stormsveitin á ný,
hirti það og flutti í fjöldagröf.
Nokkrpm dögum síðar komu
hermennirnir aftur og höfðu þá á
brott mé sér annan son. Þegar
síðast fréttist var sá enn á lífi í
einu hinna 300 hverfafangelsa,
sem starfrækt eru í borginni.
Margar áreiðanlegar heimildir
eru um börn, sem sótt eru með
valdi inn á heimili sín og flutt á
brott. Algent er að eftir nokkra
daga séu þau látin yfirgefa fang-
elsið í fylgd morðsveitar og látin
vísa veginn heim til sín. Þegar
þangað kemur er foreldrunum
skipað að vísa á hvílu barnsins og
því skipað að legjyast þar fvrir.
Síðan er barnið skotið í rúmi sínu
að foreldrunum ásjáandi. í flest-
um tilfellum eru aðfarirnar þó
ekki svo hrikalegar, heldur eru
fangarnir látnir fara úr fangelsinu
í dögun, og síðan skotnir fyrir utan
heimili sín án þess að fjölskyldan
sé kvödd á vettvang. Venjulega er
svo miði festur við líkið — með
nagla, sem í það er rekinn — og
þar er tilgrein ástæðan fyrir
morðinu.
Bænagjörðin
endaði með
blóðbaði
Fyrir nokkrum vikum nam
aftökusveit staðar fyrir utan litla
mosku, sem stendur við aðalmark-
aðstorgið í Addis Abeba norðan-
vert. Gamall maður lauk upp
dyrunum og spurði þann hermann-
inn, sem næstur stóð, hvort
söfnuðurinn mætti halda heim á
leið þar eða kvöldbænum væri
lokið. Hermaðurinn sló hann
umsvifalaust niður, tók síðan
vélbyssu sína og lét skothríðina
dynja inn í moskuna af handahófi.
Að minnsta kosti 25 manns létu
strax lífið. Næst sneru hermenn-