Morgunblaðið - 17.08.1978, Blaðsíða 26

26
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 17. ÁGÚST 1978
Séra Stefán Eggerts-
son prófastur á
Þingeyri — Minning
Fæddur 16. september 1919.
Dáinn 10. ágúst 1978.
Með séra Stefáni á Þingeyri
Eggertssyni er genginn lands-
kunnur merkisklerkur, sem fyrir
gáfna sakir og einbeitni brá
stórum svip yfir umhverfi sitt,
hvar sem hann fór. Er mikill skaði
að missa slíkan mann fyrir aldur
fram. Það hefur orðið héraðsbrest-
ur á Vestfjörðum við fráfall hans.
Séra Stefáns verður sárt saknað af
þeim mörgu, sem höfðu þá
hamingju að kynnast honum.
Séra Stefán fæddist á Akureyri
hinn 16. september 1919. Voru
foreldrar hans Eggert heildsali á
Akureyri Stefánsson, prests á
Þóroddsstað Jónssonar prests
Sveinssonar læknis Pálssonar í
Vík í Mýrdal, og kona hans Yrsa
Jóhannesdóttir Hansens kaup-
manns í Reykjavík.
Séra Stefán lauk stúdentsprófi á
Akureyri 1940 og embættisprófi í
guðfræði frá Háskóla íslands vorið
1944. Var hann vígður til prests
hinn 18. júní sama árs, á söguleg-
ustu helgi íslandsbyggðar. Vígslan
fór fram í Dómkirkjunni og vígði
biskup Islands, herra Sigurgeir
Sigurðsson, hvorki meira né
minna en níu kandidata þennan
fagra morgun. Þetta var stærsti
hópur, sem í einu hafði verið
vígður til prestsþjónustu í lútersk-
um sið. Þessir hlutu vígslu, auk
séra Stefáns: Yngvi Þ. Árnason,
Trausti Pétursson, Sveinbjörn
Sveinbjörnsson, Sigmar Torfason,
Jón Árni Sigurðsson, Guðmundur
Guðmundsson, Sigurður Guð-
mundsson og Róbert Jack. Héldu
þessir prestar góðum vinskap æ
síðan.
Að loknu háskólanámi hér
heima lagði séra Stefán stund á
helgisiðafræði og kennimannlega
guðfræði við King‘s College í
Lundúnum. Hann var enda vel að
sér í þessum greinum. Fáir prestar
hafa rækt embætti sitt allt af
meiri natni en séra Stefán og var
hann smekkmaður mikill um
sérhvað er laut að kirkjulegum
athöfnum. í Lundúnum,
Cambridge, Kaupmannahöfn og
Uppsölum kynnti séra Stefán sér
byggingu og búnað kirkna. Hann
hafði næmt auga fyrir samræmi
og fegurð í byggingastíl, og beitti
sér fyrir því að Þingeyrarkirkja
var máluð innan og utan eftir
nákvæmri fyrirsögn hans. Þykir
hún með fegurstu kirkjum lands-
ins. Þá dvaldi séra Stefán við nám
í Bandaríkjunum 1962 og kynnti
sér kirkjulega samfélagsaðstoð.
Hann var ákaflega vakandi fyrir
því að söfnuðurinn, kirkjan, léti
hvers konar þjóðþrifamál sterk-
lega til sín taka, og skirrðist aldrei
við að láta í ljósi álit sitt á því,
sem honum þótti betur mega fara.
Mun síst að taka ofdjúpt í árinni,
þótt sagt sé, að hann hafi með
skapstyrk sínum markað skýr spor
á fjölmörgum sviðum. Vér hefðum
þurft að njóta hans lengur.
Árið 1966 hélt séra Stefán til
Svíþjóðar, þar sem hann lagði m.a.
stund á nám í enskukennslu.
Séra Stefán var vígður til
Staðarhraunsprestakalls. Þar
þjónaði hann í sex ár og sat í Vogi.
Hinn 29. maí gekk hann að eiga
Guðrúnu Sigurðardóttur, dóttur
Sigurðar bónda í Vogi Einarsson-
ar. Eignuðust þau tvö börn,
Sigrúnu, meinatækni í Reykjavík,
gifta Guðjóni Scheving Tryggva-
syni, verkfræðingi og Eggert,
símritara á Isafirði. Reyndist frú
Guðrún manni sínum sannkölluð
stoð og stytta, og voru þau hjón
svo samhent um alla hluti, að
einsdæmi má telja. Fylgdi frú
Guðrún manni sínum fast eftir í
margvíslegum umsvifum hans og
er ekki ofsagt, að það hafi verið
séra Stefáni mikil hamingja að
eiga slíka hægri hönd. Heimili
þeirra ber vott miklum myndar-
skap og snyrtimennsku. Þau komu
að prestsetrinu á Þingeyri heldur
lösnu, en unnu að því stöðugt þau
28 ár, sém séra Stefán sat á
Þingeyri, að bæta húsið og fegra.
Nú skartar þar fallegt hús í
gróskumiklum og velgirtum garði,
prýði Þingeyrar.
Dýrafjörður hefur verið talinn
prúðastur Vestfjarða. Þar verða
sumarkvöld kyrr með stórum
sólarlögum. Sjónfríð gleður augað
inni í fjarðarbotni, þar sem
jökulbungan forklárast í sérstakri
birtu og stendur í gullbjarma með
miklu geislamagni; út með firði
stendur Mýrafell á höfði í rjóma-
lygnunni. Hér undi séra Stefán
hag sínum vel, en þótti vetur
nokkuð þungir, þegar ár færðust
yfir. Söfnuður hans á bak að sjá
hollum velgerðarmanni og grunar
mig, að hér eigi við hið forn-
kveðna, að enginn veit hvað átt
hefur fyrr en misst hefur.
Mig brestur þekkingu til þess að
skrifa glöggt um afköst séra
Stefáns á sviði skógræktar, slysa-
varna, talstöðvarmála og flug-
mála. En það munu þeir bera, sem
gjörst mega vita, að afrek hans á
hverju einu þessara sviða mættu
nægja til þess að halda á lofti
nafni hans um langan aldur. Hann
bar ákaft fyrir brjósti landvernd
alla og uppgræðslu og skógrækt.
Honum sveið sárt sú gereyðing,
sem virðist blasa við sums staðar
á landinu innan fárra ára. Sýndist
honum ekki leika á tveim tungum
hlutur hins lagðsíða rofabarðsbúa
í þeirri framvindu. Séra Stefán var
lengst af formaður Skógræktarfé-
lags Vestur-ísafjarðarsýslu. í
slysavörnum lyfti séra Stefán
grettistaki. Hann var foramður
Slysavarnadeildarinnar Varnar á
Þingeyri um árabil. Nú síðast
réðist deildin í það stórvirki að
flytja frá Mjólká og til Þingeyrar
hús allmikið fyrir starfsemi sína.
Má lesa um það mál allt í
Árbókum Slysavarnarfélags ís-
lands. Prófastshjónin á Þingeyri,
þau séra Stefán og frú Guðrún,
ráku lengi einstæða öryggisþjón-
ustu við skip, báta, bíla og
flugvélar um Þingeyri Radio. Fyrir
þetta langa og fórnfúsa starf var
séra Stefán gerður að heiðursfé-
laga Slysavarnarfélags íslands á
hátíðafundi þess 1978. Er mál
allra, að fáir hafi fremur verð-
skuldað slíkan heiður en séra
Stefán. Margir kunna að segja frá
því í þakklæti, hversu þau hjón
reyndust þeim frábærilega vel á
neyðarstund. Mætti í því sam-
bandi nefna björgun skips við
Færeyjar fyrir nokkrum árum, en
þá varð séra Stefán fyrstur til þess
að heyra neyðarkall þess um nótt.
Og bifreiðarstjórar hugsa alla ævi
sína hlýtt til prófastshjónanna á
Þingeyri, er þeir minnast erfið-
leika á heiðum uppi, og hversu
hjálp barst fyrir árvekni þessara
góðu hjóna. Munu engir vita hve
snjóþungir fjallvegir geta orðið á
Vestfjörðum, nema þeir sem reynt
hafa. Þá er ótalið það afreksverk
séra Stefáns, sem líklega má telja
hvað glæsilegast, en það er bygg-
ing flugvallarins í landi Sanda við
Dýrafjörð. Þarna skartar nú 1100
metra löng flugbraut, þar sem
aðbúnaður allur er til fyrirmyndar
og mun þetta minnsti alvöruflug-
völlur á norðurhveli heims. Hafa
sérfræðingar í flugmálum lokið
miklu lofsorði á þetta mannvirki,
sem telja má verk séra Stefáns. Án
árvekni hans, þrautseigju, þolin-
mæði og málafylgju, væri sam-
göngumálum Dýrfirðinga
skemmra á veg komið. Nú fljúga
Flugleiðir Fokker-Friendship-vél-
um sínum tvisvar til þrisvar í viku
á Þingeyri. Sagan af þessum máli
öllu verður óefað síðar skráð. Hún
er merkileg, ef ekki einstæð, og
allt er þetta að þakka mjög
sjaldgæfri einbeitni og fórnfýsi
séra Stefáns prófasts á Þingeyri.
Sjálfur bið ég forláts á því að ég
skuli dirfast að drepa á þessa
merku málaflokka af lítilli þekk-
ingu. Get ég þó ekki látið það hjá
líða, en vænti þess, að aðrir mér
kunnugri muni segja gjör.
Eg tel það lán mitt, að hafa
byrjað prestskap í námunda við
séra Stefán prófast Eggertsson.
Hann var ákaflega ráðhollur yngri
starfsbróður og gott til hans að
leita í hvívetna. Eru mér minnis-
stæð löng og innvirðuleg símtöl
okkar á síðkvöldum, einnig tíðar
komur okkar hjónanna til
Þingeyrar á sumrum, þar sem við
mættum einstakri gestrisni og
hlýhug prófastshjónanna. Mér er
því mikil eftirsjá að séra Stefáni
og hefði viljað njóta samvista við
hann miklu lengur. Hann var trúr
sonur þeirrar kirkju, sem hann
helgaði líf sitt, trúði fast á lífið
eilífa í Kristi og beitti orku sinni
óhikað í þágu málstaðar Guðs hins
góða.
Séra Stefán var maður ólyginn
og opinspjallur, hreinn og beinn.
Ræður hans í mannfagnaði voru
margar afburðasnjallar, andríkið
óvanalegt þegar best lét og fjörið
líkt og í ólmum gæðingi. Þá
ærsluðust spaugsyrðin eins og
fjarðafok og flugeldar orðaleikja
leiftruðu í öllum regnbogans
litum; kátlegar hugdettur og orð í
óvæntum samböndum komu flatt
upp á áheyrandann og kveiktu
þetta heilsusamlega fyrirbæri,
sem vér köllum hlátur. Og stund-
um var í senn leikið á strengi
gamans og alvöru af miklum
fimleik.
Prófastur varð séra Stefán í
Vestur-ísafjarðarsýslu árið 1966
og þangað til árið 1971, er bæði
Isafjarðarprófastsdæmin voru
sameinuð. Hann varð prófastur
Isafjarðarprófastsdæmis árið
1977, er séra Sigurður Kristjáns-
son á Isafirði lét af störfum.
Aukaþjónustu gegndi hann í
Hrafnseyrarprestakalli frá 1.
september 1961 og allar götur
síðan, svo og í Holtsprestakalli að
hluta um eins árs skeið. Hann var
sýslunefndarmaður Vestur-Isfirð-
inga um árabil, í skólanefnd og
fræðsluráði, svo og í stjórn
Prestafélags Vestfjarða, nú síðast
formaður. Eigum vér starfsbræður
hans á bak að sjá sérstaklega
svipmiklum félaga, sem kryddaði
samverustundirnar á Presta-
félagsfundum og héraðsfundum
með ógleymanlegum persónuleika
sínum. Það er mikið skarð fyrir
skildi í fámennum. hópi vorum
Vestfjarðapresta, og mun vand-
fyllt.
Einstæður merkismaður er
kvaddur. Sterklegra verka hans
sér víða stað á þeim reit, sem hann
helgaði krafta sína. Hann var góð
gjöf Guðs þeim til handa, sem
fengu að njóta samvista við hann.
Við hjónin sendum frú Guðrúnu og
börnum hennar innilegar sam-
úðarkveðjur og blessum minningu
góðs drengs.
Gunnar Bjiirnsson,
Bolungarvík.
Bekkjarbræðurnir hrynja niður
hver af. öðrum og ekkjunum
fjölgar að sama skapi með ári
hverju. Mannfallið í þessari
glaðværu sveit norðanstúdenta frá
1940 virðist með svipaðri tíðni og
gerist í loftárásum á ófriðartím-
um. Það lætur nærri, að fjórð-
ungur árgangsins sé látinn um
aldur fram. Maðurinn með ljáinn
virðist leika þar lausum hala og
sveifla orfinu án afláts í sama
skárann. Hvað veldur? Skyldi
orsakanna vera að leita í alltof
snöggri lífsvenjubreytingu þeirra,
sem þreyja langskólanám? Þjóðin
er öll komin af harðgerum, rólynd-
um og vanaföstum bændum og
búaliði í ótal kynliði og stofninn
margsíaður gegnum hörmungar
aldanna. Það kann líka að ráða
nokkru um að tilheyra fyrstu og
annarri kynslóðinni, sem hazlar
sér völl á mölinni eins og allflest
bekkjarsystkini mín. Sá síðasti í
okkar hóp, sém kvaddi þennan
heim var valmennið séra Stefán
Eggertsson pófastur á Þingeyri við
Dýrafjörð. Hann lézt 10. þessa
mánaðar á Landspítalanum af
völdum krabbameins og fer útför
hans fram í dag frá Fossvogskap-
ellu. ^
Séra Stefán var innfæddur
Akureyringur. Hann skorti eitt ár
og ’rúman mánuð í sextugt. For-
eldrar hans voru Eggert heildsali
Stefánsson og kona hans Irsa
Hansen. Að föðurkyni var séra
Stefán kominn af rammíslenzkum
bænda- og sveitaprestsættum. Þá
má og geta, að hann var einn af
mörgum afspringum Skúla fógeta
og þeirra læknanna og tengdafeðg-
anna Bjarna landsfysikuss og
Sveins Pálssonar. Sonur Sveins
var séra Jón á Mælifelli, er átti
séra Stefán á Þóroddsstað fyrir
son, sem var afi séra Stefáns á
Þingeyri, en langamma þess ný-
látna var Hólmfríður dóttir séra
Jóns Þorsteinssonar, ættföðurins
mikla í Reykjahlíð. í móðurætt
átti séra Stefán til dansk-reyk-
vískra að telja. Þaðan mun þessum
alúðlega og notalega klerki sjálf-
sagt hafa komið glatt lundarfar,
Kvcðja frá Slysavarnafélagi
íslands.
Einn mætasti liðsmaður
slysavarnastarfsins á íslandi er
horfinn úr röðum okkar — séra
Stefán Eggertsson, prófastur á
Þingeyri við Dýrafjörð, er látinn
tæplega 59 ára gamall.
Enginn vafi er á því, að ef
séra Stefán hefði verið kominn
á legg, þegar Slysavarnafélag
Islands var stofnað fyrir rúm-
lega hálfri öld, hefði hann verið
meðal hvatamanna að stofnun
þess og síðan meðal stofnenda
— slíkur var áhugi hans á
starfsemi þess.
Ég held, að mér sé óhætt að
segja, að séra Stefán hafi litið
á starf sitt í þágu svd. Varnar
á Þingeyri og SVFÍ í heild sem
köllun, sem gekk næst þeirri,
sem hann helgaði sig, þegar
hann gekk í þjónustu Þjóðkirkj-
unnar fyrir 34 árum. Enda má
á margan hátt líkja starfinu í
þágu slysavarnanna við hlut-
verk hirðisins og séra Stefán var
sannarlega hinn góði hirðir.
í nærfellt aldarfjórðung sótti
séra Stefán hvert landsþing
SVFI og hygg ég, að allir geti
tekið undir það með mér, að
rödd hans þar hafi alltaf verið
rödd skynsemi og góðvildar.
Hann vildi veg félagsins sem
mestan til þess að það gæti
þjónað sem best þeim, sem lentu
í háska, og firrt þá voða, ef þess
var kostur.
Séra Stefán var líka sannar-
lega vökumaður í þess orðs
bestu merkingu, því að það vita
allir, sem kunnugir eru sjósókn
á Vestfjörðum — og raunar
víðar — að þótt enginn annar
gæti vakað við talstöðina, þá
brást aldrei að séra Stefán
heyrði til þeirra, sem koma
þurftu einhverjum boðum til
lands. Það mun gleggsta dæmið
um þetta, þegar bv. Egill rauði
strandaði við Færeyjar fyrir
einum tveim tugum ára, því að
þá var það séra Stefán, sem
heyrði neyðarkallið fyrstur — á
heimili sínu vestur við Dýra-
fjörð.
Það var því mjög að verðleik-
um, að hann var heiðraður fyrir
störf sín í þágu SVFÍ, og þar
með landsmanna allra, á síðasta
landsþingi félagsins. Þann litla
þakklætisvott verðskuldaði
hann margfaldlega.
Þegar hann er nú kvaddur
hinstu kveðju, vil ég færa
honum þakkir fyrir ómetanlegt
starf í þágu hugsjónar tugþús-
unda Islendinga. Ég þakka
honum einnig vinsemd og stuðn-
ing við mig í starfi mínu í þágu
SVFÍ. Það gerði hann á margan
hátt léttara og gleðilegra með
hugheilum áhuga sínum. Ást-
vinum hans öllum sendi ég
mínar innilegustu samúðar-
kveðjur.
Gunnar Friðriksson.
sælkeraeðlið og hæfileikinn til að
njóta góðrar máltíðar.
Einhvernveginn fannst mér allt-
af, að tæknin hlyti að vera þessum
fróma guðsmanni hugleiknari en
theológían og trúin. I menntaskóla
mátti halda að Stefán færi í
eitthvað allt annað en guðfræði.
Þangað virtist jafn hjartahreinn
og eðlisgóður maður og Stefán
ekkert erindi eiga. Þar sýndist
miklu fremur þörf fyrir þá, sem
þurftu á mannbætandi endurhæf-
ingu að halda, betrumbótum og
göfgi til boðunar fagnaðarerindis-
ins og siðvæðingar annarra. En
þetta var í byrjun hildarleiksins
mikla, heimsstyrjaldarinnar síð-
ari, og fárra kosta völ hér heima
til framhaldsnáms. Kannski var
guðfræði séra Stefáni ættlæg og
ekki efast ég um, að hann hafi
verið góður hirðir.
Aldrei sá ég séra Stefán við
prestverk. Erfiðlega hefir mér
gengið að hugsa mér hann sann-
færðan, efalausan og grafalvarleg-
an í svartri hempu fyrir altari. En
þeim mun betur og skýrar get ég
séð þennan vélvædda og tækni-
elska klerk í huganum á skjanna-
hvítum tilraunakirtli í einhverri
nýtízkulegri raunvísindastofu- í
óða önn að blása heilögum anda í
tóman þrýstiloftskút og finna upp
dreifingaraðferð til úðunar yfir
syndumklyfjaða meðbræður. Þar
leyfði meðfædd réttlætiskennd
séra Stefáns engum að vera
útundan, frekar en vitamálastjóri
léti logann á fjarlægasta og
afskekktasta vitanum á aumasta
útskerinu slokkna vegna Kós-
angasskorts, ljósvita, sem getur
lýst vegvilltum sýn í gegnum
myrkur og mæðu. Þannig hefir
séra Stefán lýst leiðina með fleiru
en boðun guðsorðsins. Hann hefir
verið í fararbroddi og gegnt
formennsku slysavarnadeildarinn-
ar í sókn sinni, og lagt stund á
fjarskipti með morslyklum og
mögnuðum talstöðvum á prest-
setrinu mörgum nauðstöddum til
heilla og lífgjafar. Aldrei talaði
séra Stefán við Guð sinn með
aðstoð fjarskiptatækja, heldur
beint. Sóknarbörnin fengu brátt
áþreifanlega sönnun í verki fyrir
góðleik og gagnsemi guðsmanns-
ins, meira en orðin tóm, sem svo
margir safnaðarhirðarnir ástunda
einvörðungu. Þannig eignaðist
séra Stefán brátt sitt „séra
Guðmundarkyn" eða góðu hrútana
prestsins hjá Laxness í líki
viðgerða á útvarpstækjum þegar
hann hann sat uppi á Mýrum. Slík
veraldarnot af prestinum kunnu
Múramenn að meta að verðleikum.
sem og Dýrfirðingar ómetanlega
öryggisþjónustu hans við farþega-
flugið.
Svo er Guði fyrir að þakka, að
aldrei varð séra Stefán svo heilag-
ur, að hann hætti að vera
skemmtilegur. Hann átti til með
að halda tvær til þrjár eldfjörugar
ræður sama kvöldið á bekjarhóf-
um án þess að missa dampinn og
athygli viðstaddra. Honum datt
oft margt óvænt og skemmtilegt í
hug. Hann var flóðmælskur tæki-
færis-ræðumaður. Hann jók jafn-
an á gleði og fjör fagnaðarins án
þess að ganga sjálfur á fljótandi
eldsneyti Bakkusar. Þá var til siðs
að syngja við raust fyrir og eftir
þessar skemmtipredikanir séra
Stefáns gamalt uppáhaldslag
þessa prúða prófasts vesturkjálk-
ans,: „Three blind mice were
skating on the ice“. Við séra
Stefán kynntumst sem smástrákar
í æsku norður á Akureyri og lásum
saman ein tvö fög undir stúdents-
próf. Það voru skemmtilegar
stundir með Stefáni eins og sjálft
lesefnið var þurrt og hrútleiðin-
legt. Tíminn fór að mestu í að
lagfæra betrumbæta og stilla
sigurverkið í gamalli vekjara-
klukku, sem Stefán hafði tengt við
rofa, er kveikti á rafmagnsofni
tveim klukkustundum áður en við
mættum til lesturs á morgnana.
Föðurbróðir hans gamall ritstjóri,
Jón Gjallarhorns, útibússtjóri
áfengisverzlunarinnar hafði léð
Stefáni vistarveruna til einbeit-
ingar við lesturinn. Þessi andans
aflstöð okkar Stefáns var í æva-
gömlu verzlunarhúsi í miðbænum,
og var kallað Rotterdam vegna
stanzlauss rottugangs. Skerandi