Morgunblaðið - 20.08.1978, Blaðsíða 1

Morgunblaðið - 20.08.1978, Blaðsíða 1
Sunnudagur 20. ágúst 1978 Bls. 29—60 Séð heim að Svínaíelli. ' Ljósm. Mbl.. Þórleifur ólafsson. „Verðum minna vör við umferð- ina eftir að hringvegurinn kom" ÞAÐ VAR brakandi hnúka- Þeyr, sem stóö af Öræfa- jökli Þegar ég kom að Svínafelli í Öræfum, einn fagran dag í júlímánuði s.l. Bæjarhúsin voru böðuð sól- skini, og begar Þannig viðrar efast fáir um aö bæjarstæði Svínafellsbæja sé eitt hiö fegursta á öllu landinu. Lækirnir renna í fossum niður háa hlíðina fyrir ofan bæina og á milli er fallegt kjarr. Þar fyrir ofan taka við grasi grónar brekkur, síöan koma kletta- belti og jökulhúfan enn ofar. Þegar ég kom í hiaöiö á yzta bænum, þar sem þau Þorsteinn Jóhannsson kenn- ari, bóndi, vegaverkstjóri o.fl. og kona hans Sigrún Sólveig dóttir Guölaugs og tengdasonur, Ingvar Krist- insson, stofnaö nýbýli að Svínavelli. „Þegar viö ræöum um búskap, er kannski ekki rétt aö segja aö ég búi einn hér ásamt konu minni, því viö rekum búiö sem fjölskyldu- og félagsbú,” segir Þor- steinn. „Aöallega erum viö meö sauðfé, en nú á seinni árum, eftir aö samgongur bötnuöu, höfum viö einnig fariö út í mjólkurframleiöslu og ennfremur höfum viö gert tilraunir meö kartöflurækt, sem kom mjög vel út í fyrrahaust. í sumar spratt hins vegar hægt framan af, en þó held ég aö sprettan hafi veriö með því betra sem geröist á landinu. Kartöflu- garðarnir eru á framræstu landi hér fyrir neöan þjóö- veginn og vonum viö að framtíð geti veriö í þessari ræktun okkar.“ Þó snjólétt sé í Öræfasveit, þá er þaö ekki svo aö fé geti gengið lengur úti en annars- staðar á landinu. Er það fyrst og fremst vegna þess, aö sauöfjárhagar eru mjög tak- markaðir og er nú reynt að létta á högunum meö því aö hafa féö á ræktuöu landi vor og haust.“ „Þegar ég fluttist aö Svína- felli, var aöeins búiö aö brúa eina á í Öræfum, þaö var Kvtá,“ segir Þorsteinn, en hann fór fljótlega aö hafa afskipti af vegamálum Öræf- inga og gerir enn, sem vegaverkstjóri. „Brúin yfir — Hafa bættar samgöng- ur í báöar áttir haft einhver áhrif á íbúatölu sveitarinnar? „Bættar samgöngur höföu ekki áhrif á íbúatöluna hér og tel ég þaö hafa stafað af því, aö viö höföum lengi búiö viö góöar flugsamgöngur og komumst beint í þéttbýliö þegar viö þurftum á aö halda. Ég hygg aö í sveitinni búi nú um 130 íbúar og hefur ekkert býli fariö í eyöi á undanförnum árum. Land- námsjöröin Sandfell fór í eyöi áriö 1945. Þar var lengi prestsetur og síöasti prestur- inn, sem bjó þar, flutti á brott 1931. Því er ekki aö neita aö umferö hér í gegn hefur aukizt gífurlega á síöustu árum. Umferðin jókst ekki allt í einu þegar brýrnar á Skeiðarársandi voru opnaö- ar, heldur var hér mikil umferö áöur aö sumarlagi. Fólk var fariö aö koma hingaö mikiö austan frá til aö skoða þjóðgarðinn í Skafta- felli, þá varö fólk aö aka sömu leið til baka, en nú byggist umferðin á hring- akstri. Þá er þaö staöreynd, aö viö urðum meira vör viö umferðina áöur en hringveg- urinn var opnaður. Þjónustu- miöstööin í Skaftafelli var ekki opnuð fyrr en um leið og hringvegurinn. Áöur vorum viö í meiri snertingu viö fólkiö. Þegar eitthvaö bjátaöi á, leitaði fólk hingaö heim á bæina til aö fá aðstoð." Gamli bærinn á Svínafelli stendur enn, alveg fast upp- undir hlíöinni. Hann var byggöur skömmu eftir alda- mót og ar búiö í honum fram til 1960. Nú er hann hinsveg- ar aöeins notaöur sem geymsla. „Því er ekki að neita, að ég saknaði þess í aöra röndina aö yfirgefa gamla bæinn og fara í nýja húsið,“ segir Þorsteinn en bætir strax við, „en maður var líka fljótur aö venjast þægindunum í nýja húsinu.“ Þorsteinn tók við vega- verkstjórn árið 1947, sama árið og hann flutti á Svínafell. Þá var enginn vegur í Öræfa- sveit uppbyggður, nema hvað vegir höfðu verið hlaðn- ir upp á nokkrum stöðum, þar sem þeir lágu yfir mýr- lendi, og brýr voru ekki komnar þá eins og fyrr getur. „Verulegur skriður á vega- málin hér kom ekki fyrr en 1965, en það ár voru reistar 4 brýr og nýr vegur lagður að þeim. Áður var aðeins búiö að brúa Kvíá 1945 og 48, Skaftafellsá og Virkisá 1958, síöan kom Fjallsárbrú 1962 og 4 brýr 1965. Jökulsá á Breiðamerkursandi var síöan brúuö 1967, Hrútá 1968 og síöasta brúin kom á litla á viö Hnappavelli 1969. Ann- ars er umdæmi mitt frá Jökulsá á Breiöamerkur- sandi að Aurá við Núpsstað.“ — Hvernig hefur nýi veg- urinn yfir Skeiðarársand reynzt? „Hann hefur reynzt vel að öðru leyti en því, að slitlagið, sem sett var á veginn í upphafi, er að mestu leiti fokið burt og nú þarf nauð- synlega að endurnýja það.“ Auk þess að sjá um vegina, eru Þorsteinn, synir hans og Jón mágur hans með 300 fjár á fóðrum og töluverða mjólkurfram- leiðslu, en þegar vegavinnu- verki lýkur á haustin fer Þorsteinn til kennslu, en hann hefur kennt að Hofi í Öræfum frá 1943. Hann er þarna einn kennari, en nem- endur s.l. vetur voru 11 talsins. „Börnunum er ekið í og úr skólanum á degi hverjum og þannig hefur það verið síöan samgöngur bötnuðu. Börnin koma í skólann austan frá Hnappavöllum og vestan frá Skaftafelli.“ Þegar viö spurðum Þor- stein hvort hann hefði gengið menntaveginn á sínum tíma, svaraöi hann því neitandi. Rætt við Þorstein Jóhannsson bónda, kennara og vegavinnuverkstjóra íSvínafeiii Pálsdóttir búa, tók heimiiis- hundurinn á móti mér meö fjörlegu gelti. Sennilega var hann ekki of hrifinn af svona gesti. Þorsteinn bóndi var heima og bauð hann strax til stofu og við tókum tal saman. Þaö kom í Ijós aö Þorsteinn er fæddur á Hnappavöllum, utar í Öræfa- sveitinni, en fyrir rösklega 30 árum flutti hann aö Svínafelli, þangað sótti hann kvonfang sitt Sigrúnu Pálsdóttur, sem þar er fædd og uppalin. Forfeöur Sigrúnar höfðu búiö í Svínafelli í marga ættliöi. — á þessu fræga býli Svína- fells-Flosa. í dag er fjórbýlt á Svínafelli, því auk Þorsteins búa þar á fremri bæjunum Magnús Lárusson og Guð- laugur Gunnarsson. Þá hafa Þorsteinn Jóhannsson Kvíá var byggö 1945 en það gróf undan henni og varð aö endurbyggja hana 1948. Síö- an kom Fjallsárbrú 1962 og viö þaö uröu nokkur þátta- skil í flutningamálum sveitar- innar, því þá var hægt aö komast á vörubílum aö Jök- ulsá á Breiöamerkursandi beggja megin og á þessum árum var flotferja sett á Jökulsá og var hún þar allt þangaö til stóra brúin kom 1967. Aðdrættir voru allir erfiöir á þessum tímum. Þaö var þó byrjaö aö fljúga meö slátur- afuröir héöan 1948 og var gert allt þar til brýrnar á Skeiðarársandi komu. Enn er slátrað á Fagurhólsmýri, og afuröirnar eru fluttar á brott meö vörubílum.“ Gamli bærinn, „Ég er aö mestu leyti sjálf- menntaður og að miklu leyti hef ég sótt mína þekkingu í bréfaskóla. Ég hef alla tíö kunnaö vel við kennarastarf- ið, þó því sé ekki að neita, að stundum hefur reynt á þolrifin.“ — En nú eru þau börn, sem ganga í skólann hjá þér, á öllum aldri er ekki erfitt að sameina kennsluna þannig að öllum henti? „Börn, sem koma í skólann til mín, eru á aldrinum 7—12 ára og eru þau í einum bekk. Oft kemur fyrir aö 1—2 árganga vantar inn í en ég læt alveg vera hversu erfitt það er aö fella kennsluna þannig saman aö öllum henti,“ sagði Þorsteinn að lokum. Þ.Ó.

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.