Morgunblaðið - 20.08.1978, Blaðsíða 8

36
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 20. AGÚST 1978
Skeggræður um kjör
og eftirmann Páls páfa
Páfakjör hefur lengststadió i2 árog 9 mánuði
Stiklaó á stóru umnokkra kardináia sem þykja
koma tiigreina ípáfastói
FYRIRKOMULAG á páfakjöri hef-
ur tekið tiltölulega litlum breyting-
um í átta hundruö ár, enda þótt
nokkrir páfar hafi gert á smávœgi-
legar breytingar, er gerbi þessa
athöfn ögn meira í takt viö
nútímann hverju sinni. Reykurinn
er stígur uppfrá reykháfnum yfir
kapellunni þar sem kardinálarnir
eru samankomnir, eftir litbrigðum
hans hefur mátt dæma um hvort
kardinálarnir hafi komizt að sam-
komulagi um eftirmann Péturs
postula hér á jörðu. Og þrátt fyrir
tækni og framþróun likur til að
enn muni reykurinn líða uppfrá
Sistina-kapellunni þar sem
kardinálarnir sitja viðfresco-
mynd Michelangelo og reyna að
koma sér saman. En ýmislegt
bendir til að sögn fróðra manna
að páfakjörið nú taki ekki
óeðlilega langan tíma, og þvifær
óþreyjufull hjörð hins væntanlega
páfa sinn leiðtoga áður en langir
timar líða nema eitthvað sérstakt
komi uppá.
A I’éturstorgi
Löng, viöburðarík
og blóði drifin
saga páfakjörs
Óðum styttist í að kardinálasamkund-
an setjist á rökstólana þessa síðustu daga
hafa þeir streymt til Rómar. Þeir koma
ekki ríðandi á asna né gangandi, heldur
með farþegaþotum úr hinum ýmsu
hornum heims. Flestir eru klæddir
svörtum jakkafötum og gætu virzt vera
kaupsýslumenn við fyrstu sýn, því að
flestir þeirra bera enda stresstösku. Á
Rómarflugvelli stíga þeir inn í leigubíla
og lúxusfarkosti og bruna síðan til
Páfagarðs.
Þessi kardinálasamkunda á sér langa
og athyglisverða sögu sem ekki er úr vegi
að drepa á nokkrum orðum. Á stundum
hefur páfakjörið orðið vettvangur morðs
og mannrána og menn hafa nokkrum
sinnum verið nálægt því að sálast úr
næringarskorti.
Þessi samkunda — þ.e. í svipaðri mynd
og hún er nú — rekur sögu sína aftur til
ársins 1216. Þá hafði páfakosning dregizt
mjög á langinn. Óþolinmóður múgur
safnaðist að og gat ekki unað því hversu
lengi yrði að bíða unz kardinálarnir hefðu
komið sér saman. Þá var verið að kjósa
eftirmann Innocentiusar III. Fólk tók þá
til sinna ráða og kardinálarnir voru
læstir inni. Engu að síður tók kjörið
drjúgan tíma, og er þá vægilega til orða
tekið. Nánar tiltekið stóð samkundan yfir
í tvö ár, níu mánuði og tvo daga. Þá
loksins var kjörinn til páfa Tebaldi af
Piacenza og tók hann sér nafnið Gregor-
ius X. Ymislegt bar við þennan langa
tíma eins og geta má nærri. Einn morgun
er hin heilaga kardinálafylking var við
messugjörð ákvað Guy de Montfort að
hefna persónulegra harma sinna á
Hinriki prins af Cornwall. Rak hann
rýting í konungleg rifbeinin er prinsinn
kraup við gráturnar að þiggja sakra-
menti.
Síðla vetrar 1269 settust bændur um
höllina. Var svo komið að mönnum
blöskraði mjög og þótti sem úr væri
orðinn hinn mesti skrípaleikur. Bænd-
urnir reyndu að koma á matarskömmtun
og síðan lyftu þeir þakinu á höllinni. Ekki
er vafi á að nokkuð varð næðingssamara
í höllinni en. áður en þótt lygilegt sé leið
samt heilt ár unz Gregorius tíundi tók
loks við. Gregorius lét það verða sitt
fyrsta verk að breyta fyrirkomulagi á
páfakjöri, væntanlega vegna þungbærrar
reynslu sinnar. Hann takmarkaði mjög
starfsfólk sem mætti vera kardinálanum
til aðstoðar á meðan samkundan sæti.
Hann lagði bann við að kardinálarnir
fengju þóst eða yfirleitt að hafa nokkur
samskipti við umheiminn. Þremur dögum
eftir að hún hefði sezt á rökstólana átti
að fækka máltíðum niður í eina á dag og
liðu fimm dagar til viðbótar án þess
samkomulag næðist skyldu hinir heilögu
guðsmenn settir á vatn og brauð. Þrátt
fyrir þetta tók samt sex mánuði að kjósa
eftirmann Gregoriusar tíunda áratug
síðar. Samkundan var einnig haldinn 'í
Ursi — vinur peirra snauöu
Koening — vill brúa biliö við kommúnistaríki
kardinálar utan Italíu eru fleiri en
ítalskir kardinálar og þeir geta því ráöið
úrslitum svo fremi þeir leggja á það kapp.
Vangavelturnar um
eftirmann Páls
sjötta
—Pignedoli er talinn líklegastur en
fleiri koma til sterklega til álita.
Páfakjör hefur fullkomna sérstöðu
hvað það snertir að þar er enginn
kosningabarátta háð í hefðbundnum
skilningi. En óneitanlega hafa menn leyft
sér að hafa uppi vangaveltur og spádóma.
Það er ekki nema eðlilegt: tímar eru að
vísu breyttir og hraðfara þróun hefur
orðið; í flestum þjóðfélögum og deildar
meiningar eru um hvort kaþólska kirkjan
hafi fylgt þessari þróun, en engu að síður
Baggio — laöar ekki aö sér fólk.
Felici — segir brandara á latínu
Viterbo og bar til tíðinda að tveimur
kardinálum frá Orsini var rænt og
erkibiskupinn af Canterbury andaðist í
klefa sínum — líklega úr næringarskorti.
Annað páfakjör tók líka ótrúlegan tíma,
það hófst 1316 og því lauk ekki fyrr en
tveimur árum og fjórum mánuðum síðar.
Þá varð einn kardinálanna viti sínu fjær
í einangruninni, og lagði eld í höllina.
Áttu nú kardinálarnir fótum sínum fjör
að launa og urðu að ryðjast út um lítinn
glugga sem hafði verið notaður til að
koma til þeirra matföngum.
Hadrian sjötti, Hollendingur að upp-
runa var síðasti erlendi páfinn sem hefur
setið í páfastóli. Svo mikla gremju vakti
kjör hans meðal borgaranna að þeir
grýttu kardinálana þegar þeir komu út og
tilkynnt hafði verið um kjör Hadrians.
Síðan hafa allir páfar í Róm verið ítalskir
og það bendir margt til þess að erfiðlega
gangi að brjóta þá hefð. Þó hafa raddir
verið áleitnar nú í þá átt og kann það
meðfram að stafa af því að sú staða er
komin upp, sem ekki hefur verið áður, að