Morgunblaðið - 16.09.1978, Page 14

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 16. SEPTEMBER 1978
„Er nú aðalbóndinn hér”
BúAardalur kemur við söku í Laxdælu, því að þar fyrir utan réð Höskuldur skipi sínu til hlunns og t jaldaði þar búðir. Síðan liðu aldir og frægð Búðardals var ekki söm fyrr en hið
magnaða da’gurljóð „Heim í Búðardal" varð á hvers manns vörum. Búðardalur hefur verið í örum vexti hin síðustu ár og er þar nú blómleg þjónustustarfsemi af öllu tagi við
sveitirnar í kring.
Á ferð um Dali
DALASÝSLA er án efa ein söguríkasta sýsla landsins. bar verður
varla tyllt niður tá svo ekki beri maður niður á stað sem á sér sögu, oft
langt aftur í tíma. Hvarvetna blasa forn höfuðból viði hér námu
höfðingjar land til forna, hér var vettvangur Laxdæiu, Njála teygir
hingað arma, Sturlungar áttu hér ból, hér fæddist Snorri. Segja má að
Dalasýsla hafi verið svið örlagaatburða um aldir. Ekki er f jarri því að
Dalasýsla eigi ein allra héraða nær því óslitna skráða sögu frá
landnámstíð. Gögn af þessu tagi geymdust meðal annars að Skarði og
Staðarfelli og af öiiu sýnt að Dalamenn hafa verið hneigðir til bóka og
bréfagerðar og ýmis merk handrit eru kennd við bæi í héraðinu.
Hvað sem þessari miklu sögufrægð líður virðast nú flestir á einu
máli um að landslag í héraðinu sé ekki svipmikið í samanburði við
ýmsa aðra staði á landi hér. Þó eru þar blágrýtisfjöll er bera
norðlenzkan eða vestfirskan svip. Dalirnir eru fæstv stórskornir en
mjög grösugur og hlýlegir.
í gömlum sögum kemur og fram að í Dalasýslu varð sjaldan
fólksfellir og fénaðar þegar veðurfar tók að harðna. ís og eldur
herjuðu ekki á þessa sýslu í líkingu við það sem gerðist víða annars
staðar. Dalamenn hafa umfram allt verið bændur enda kemur það af
sjálfu sér vegna aðstæðna. Og fyrir og um aldamótin síðustu voru
Dalamenn allmiklir túnræktarmenn undir forystu Torfa í ólafsdal og
Björns sýslumanns Bjarnasonar. Síðar dró úr þessum framkvæmdum
og um hríð var ekki frítt við að Dalasýsla stæði ýmsum öðrum
héruðum að baki í landbúnaði. Um og upp úr 1950 tók svo að færast
f jörkippur í að nýju og myndarskapur er til mikils sóma og hvert sem
litið er blasa við mikil og víðfeðm tún og reisuleg íbúðar- og gripahús.
En ekki er nóg með að fornir sögustaðir séu sómi Dalasýslu. Með
hverri kynslóð bætast við nýir slíkiri frammi á Ljárskógafjalli er
fæðingarstaður Jóhannesar út Kötlum, Ljárskógasel, að vísu í eyði en
hver veit nema þeir tímar komi að einhvern tíma verði byggt þar að
nýju. í Saurbænum eru Hvítidalur og Bessatunga sem leiða hugann að
Stefáni skáldi og svona mætti áfram telja. Hjarðarholt í Laxárdal
hefur af fleiru að státa en sögualdarfrægð, þar hafa setið höfðingjar
flestar stundir. Gunnar prestur Pálsson bróðir Bjarna landlæknis sat
þar á síðari hluta 18. aldar. í Hjarðarholti var unglingaskóli um hríð á
fyrsta hluta þessarar aldar og stóð fyrir því hinn nafntogaði
menningarfrömuður og prestur sr. ólafur ólafsson.
Svona mætti áfram þræða hvern
stíg í Dalasýslu og jafnan kæmi
nýtt í hugann. En á dögunum
drápum við niður fæti í Asgarði í
Hvammssveit. Þar býr Asgeir
Bjarnason, fyrrverandi þingmaður
og forseti Sameinaðs þings. Ás-
garður hefur löngum haft orð fyrir
gestrisni og annan höfðingsskap
Bjarna Jenssonar, föður Ásgeirs.
Hann bjó í Ásgarði í meira en
hálfa öld við mikil umsvif og
fræga reisn sem ekki hefur dregið
úr hjá syni hans og sonarsyni.
Ásgeir Bjarnason tók við búi föður
síns að honum látnum fyrir
rösklega þrjátíu árum. Hann var
síðan kjörinn á þing fyrir Fram-
sóknarflokkinn 1949 sem þingm.
Dalamanna og síðar Vesturlands.
Nú hefur hann hætt þingmennsku
og hyggur gott til þess að fást við
búskapinn ásamt Bjarna syni
sínum sem „er nú aðalbóndinn
hér“ eins og Ásgeir orðar það.
— Eg hef hugsað mér að vera
fjósamaður hjá Bjarna syni mín-
um í vetur, segir Ásgeir og brosir
við. Ingibjörg Sigurðardóttir kona
Ásgeirs er ekki sein á sér að bera
kaffi fyrir gesti og reyndar líður
ekki á löngu unz gestir eru setztir
að matarborði. Gestum er hér
tekið af sama myndarskap og
hlýleik og jafnan fyrr og síðar.
— Það er gott að fá tóm til þess
aftur að sinna búskapnum, heldur
Ásgeir áfram. — Eg get ekki
neitað því að ég hef verið stundum
eins og hálfgerður gestur hér á
heimilinu langtímum saman. Ég
hef yndi af búskap, og því hefur
mér fundizt ég fara á mis við
ýmislegt með því að ég hef ekki
getað sinnt honum. Ég hef verið
heppinn með það fólk sem hefur
ráðizt hingað til starfa í fjarverum
mínum og ég hef líka verið
heppinn að hafa á lífsleiðinni átt
eiginkonur — sem báðar hafa
verið búkonur eins og þær gerast
beztar. Það hefur ekki verið lítill
styrkur.
— Þó býst ég nú ekki við að
verða mosavaxinn hér í bili, því að
enn kalla mig ýmis störf héðan og
ég held líka að viðbrigðin yrðu
einum of snögg ef svo væri ekki.
Ég hef enn á hendi ýmsar skyldur
varðandi forsetastöðuna í þinginu
og verður svo unz nýtt þing kemur
saman. Ég er í ýmsum trúnaðar-
störfum og er því töluvert á
faraldsfæti.
— Mér finnst ég hafa upplifað
þrjú ævintýri í lífinu, segir hann
Iljarðarholt í Laxárdal. „Mér segja menn að Vilmundi Gylfasyni svipi um margt til langafa síns, sr. Ólafs í
Hjarðarholti, sagði Ásgeir Bjarnason. Hjarðarholt er með túnmestu jörðum í Dölum. Þar býr nú Baldur
Þórðarson með fjölskyldu sinni.
Veiðihúsið í Laxárdal. þar sem áður var Þrándarkot. Þessi bygging þótti mörgum hið mesta fljótræði
þegar húsið var reist. Síðan hefur verið byggt við það og nú koma greifar og geimfarar að veiða í Laxá og
fá bamdur af ánni töluverðar tekjur.