Morgunblaðið - 13.10.1978, Blaðsíða 23

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 13. OKTÓBER 1978
23
hún hrærðist í á hverjum tíma.
Það var sannarlega gaman að
ræða við hana Unu um það sem
var. Hún vissi skil á svo afar
mörgu, mönnum og málefnum frá
liðinni tíð. Við höfðum oft um
sameiginlegt að ræða, Guðmundur
faðir hennar var leikbróðir og
félagi Guðmundar Gíslasonar afa
rníns er þá átti heima í Garðbæ
Klemensar Þórðarsonar í Stapa-
koti Jóhanns Kr. Jónssonar í
Narfakoti og Snorra Pálssonar í
Innri-Njarðvík. Þeir voru allir
þekktir Njarðvíkingar á sinni tíð
og vegna æskuvinskapar þeirra
með Guðmundi föður sínum þótti
Unu mikil ánægja að minnast
þeirra.
Það var æði margt og mikið sem
hún Una Guðmundsdóttir sagði og
gerði á sinni löngu ævi, öðrum til
gagns og blessunar. Hún byrjaði
ung að kenna börnunum í sínu
byggðarlagi allt það besta er hún
vissi og kunni þeim til góðs. Og
áfram hélt sú leið til hinna
fullorðnu. Þeir eru orðnir æði
margir er sótt hafa haiia Unu
heim, skrifað henni bréf, talað við
hana í síma, flestir þeirra hafa átt
svipuðum erindum að gegna, leita
hennar aðstoðar til hins betra, fá
snertingu við hennar gáfu og
góðleika, þeir eru margir sem
þakka í dag fyrir að hafa kynnst
þessari sérstæðu sómakonu. Er sá
mikli andans maður og frændi
Unu Grétar Fells nefndi Völvu
Suðurnesja og bókin hennar vitnar
svo vel um.
Eg vil þakka henni Unu af
hjarta allar okkar samverustund-
ir, þann fróðleik og þá ánægjulegu
viðkynningu er ég fékk að njóta á
þeim stundum. Eins vil ég þakka
fyrir vinskap við mína frændur og
mitt fjölskyldufólk er kynntist
henni. Nú er sá heimur sem hún
Una þekkti betur en við hin orðinn
hennar heimur. Blessuð sé
minning vinkonu minnar hennar
Unu Guðmundsdóttur frá Sjólyst í
Garöi.
Guðmundur A. Finnbogason.
Una Guðmundsdóttir — Völva
Suðurnesja — er látin. Ég kynntist
henni betur en flestu öðru sam-
ferðafólki. Og ég skr.faði um hana
bók, sem heitir Völva Suðurnesja.
Þegar ég nunnist Unu nú við
brottför hennar, verður mér fyrst
fyrir að grípa til þess, er ég segi
um hana í upphafi bókarinnar:
— Húsið hennar* stendur á
sjávarbakkanTim og þangað heyr-
ist, þegar báran svakar að fyrir
neðan.
Það heitir Sjólyst, en hví skyldi
það ekki vera kallað Unuhús og
kennt við konuna sem hefur átt
þarna heima í árátugi — hana
Unu — þessa fágætu konu, sem
einn af andans mönnum hefur
kallað „völvuna á Suðurnesjum",
— annar hefur nefnt hana konuna
á klettinum, — táknrænni merk-
ingu, — þessa skyggnu spákonu,
sem margir vita um að býr yfir
leyndardómsfullum hæfileikum,
góðum gáfum og þó öllu fremur
prúðu hjarta.
Hún er menntuð kona, hefur
lesið mikið og á gott og fallegt
bókasafn. I því eru úrvalsbækur.
Hún hefur starfað mikið meðal
barna og kennt þeim undirstöðu
hinnar bóklegu menntar. Auk þess
hefur hún unnið mikið að félags-
málum og starfað með ungmenn-
am á fundum og skemmtunum.
Það er alkunna, að í Garðinum
er tápmikið dugnaðarfólk. Og
unglingarnir alast þar upp við
mikil umsvif í atvinnu. Þar hafa
alizt upp fílefldir sægarpar og
aflamenn. Þeir minnast þess nú
margir, sem eru á miðjum aldri og
yngri, þegar þeir, meðal æsku
Garðverja sátu undir stjórn Unu
og leiðsögn hennar á fundum og í
félagsmálum.
Einn þjóðkunnur afreksmaður
úr Garðinum, Eggert Gíslason
aflakóngur, sagði við þann, er
þetta rftar:
— Þegar Una kom á fundina
inn í ærslafjörugan hópinn og fór
að tala við okkur eða segja okkur
sögur, þá varð allt svo stillt og
hljótt, — svo mikil þögn, að það
hefði mátt heyra saumnál detta
milli þess er hún talaði. Það fylgdi
henni einhver hlýr og góður andi,
sem hafði þessi áhrif á okkurr Við
minnumst hennar sem merkilegr-
ar og góðrar konu.
Herbergin hennar eru ekki stór,
en maður finnur ekki fyrir neinum
veggjum, — þar er ekkert, sem
þrengir að, hér færist allt út og
víðernin blasa við. Það er ekki
einungis, að fyrir hennar sjónum
eru ekki veggir, gesturinn hrífst
með henni út fyrir hin venjulegu
takmörk. Hún er hrein í máli og
létt í tali og það er auðvelt að
setjast eins og lítill drengur við
fótskör hennar og fara að spyrja
um heiminn og hlusta á skilning
hennar á því, sem við köllum sál,
— hvernig hún rekur athafnir og
afléiðingar í lífi fólksins, —
verkstjóri yfir þeim, sem unnu
með henni á hverri nóttu að
ræstingu og neyslulega í höndum
þeirra gagnmerku mannkosta
systra, Steinunnar og Margrétar
Valdemarsdætra, sem um skeið
ráku gisti- og veitingahúsið
Skjaldbreið og voru við það
kenndar. Gat þeim málum ekki
verið betur komið í höndum
neinna annarra, að öðrum ólöstuð-
um. Nú eru þessar þrjár konur
gengnar fyrir ætternisstapann.
Var mikil vinátta með þeim og
varð hver maður ríkari að, er fékk
að kynnast þeim.
Kristín var hin dæmigerða
íslenska alþýðukona síns tíma.
Hún gekk ekki menntaveginn, en
var mjög vel gefin. Hún var ekki
margmál, en það sem hún sgaði
var kjarngott og vel meint.
Það var ekki lítill stuðningur
fyrir mann, sem aldrei hafði áður
fengist við skrifstofustörf, en var
fyrirvaralítið ráðinn til virðuleg-
ustu skrifstofu landsins, að eiga
Kirstínu að bakhjarli við að halda
skrifstofunni hreinni og öllu svo
sem vera bar. Það var auðfundið
hve vel hún vildi skila sínu verki.
Var það einnig vel metið af þeim,
sem hún vann fyrir.
Nú er þessi sérstæða og æðru-
lausa alþýðukona að kveðja í dag
og fylgja henni góðar bænir allra
vina hennar og vandamanna.
Sérstakur söknuður verður alltaf
að henni kveðinn hjá Önnu, dóttur
hennar, Halldóru og Hallgrími,
barnabörnum hennar og barna-
barnabörnunum fjórum. Mér eru
efst í huga þakkir fyrir ævarandi
vináttu og velvilja sem hún sýndi
mér og öllum sem kynntust henni.
Gunnlaugur Þórðarson
hvernig hún sér örlagaþræðina
rakna og fléttast, — hvernig hún
er í sambandi við hin góðu öflin.
Una Guðmundsdóttir er skyggn
kona. Hún sendir einnig frá sér
kraft til sjúkra og sorgmæddra og
kveðst öðlast lífsfyllingu við slík
tækifæri. —
Foreldrar Unu voru Guðríður
Þórðardóttir frá Syðri-Hömrum í
Rangárvallasýslu, en faðirinn hét
Guðmundur Jónsson frá Brunna-
stöðum á Vatnsleysuströnd. Var
Una yngst af sjö börnum þeirra
hjóna. Er Una var tæplega átta
vikna gömul lézt móðir hennar, og
faðir hennar drukknaði, er hún var
á fimmta ári. Miðaldra kona,
Sigurlaug Sveinbjarnardóttir, ætt-
uð frá Hjallanesi í Rangárvalla-
sýslu, tók að sér forstöðu heimilis-
ins eftir lát Guðmundar. Hún var
góð kona og dugleg og vildi í
hvivetna láta gott af sér leiða. Þær
Una og Sigurlaug voru síðan
saman alla tíð, þar til Sigurlaug
lézt 1927, 82 ára að aldri. Una fékk
hið bezta uppeldi hjá þessari konu.
Una giftist ekki, en gekk í
móðurstað Stefaníu Guðríðar
Kristvinsdóttur, hugþekkrar
stúlku og var einkar kært með
þeim. En Stefanía lézt áðeins 27
ára að aldri.
Una var fædd að Skúlahúsum í
Garði og ól allan aldur sinn í
Garðinum, lengst af í Sjólyst.
Af störfum Unu í héraði sínu má
nefna: Hún var bókavörður í
Garðinum í 15 ár, hafði lengi
smábarnaskóla, var gæzlumaður
ungtempiara og sinnti öðrum
félagsmálum.
Hún hafði undrahæfileika, en
var hógvær og hafði sig lítt í
frammi. Hins vegar sótti fólk til
hennar sér til hugarhægðar og
fróþleiks. Hún var ekki hærri í
lofti en tólf ára telpa, en þar sem
hún var meðal fólks, reis persóna
hennar yfir aðra. Hún fór sálför-
um, jafnvel til fjarlægra landa.
Þetta er sannað með því að lýsing
á því, sem hún sá og skynjaði, t.d. í
Þýzkalandi eða Ameríku, bar
nákvæmlega saman við lýsingu
viðkomandi á atburðum. Hún sá í.
gegnum síma. Ég sannprófaði það.
Ég var í Reykjavík og hringdi til
hennar í Sjólyst í Garði. Ég lauk
erindi því, er ég átti við hana, og
sagði svo: — Jæja, veiztu nú, hvar
ég er. — Ég var ekki heima hjá
mér. Hún tók að lýsa herberginu,
sem ég var í, borði, bókahillu við
þennan vegg, þarna var þessi
mynd, allt stóð heima. Márgt
fleira sannprófaði ég af atvikum í
lífi hennar.
Til hennar sótti fólk hvaðanæva.
Skáld, predikarar og klerkar
settust við kné hennar. Og í
viðræðum við alla var hún andleg-
ur veitandi. Það er gaman að geta
við brottförina kvatt þessa konu
með þökkum fyrir samfylgdina
þennan spöl, óskað henni blessun-
ar pg góðrar ferðar.
Gunnar M. Magnúss.
Á NÆSTU dögum mun strengjasveit Hjálpræðishersins í
Álaborg í Danmörku heimsækja Reykjavík. Þessi 26
manna sveit mun koma fram á samkomum á ýmsum
stöðum hér í borginni, en auk þess heimsækir
strengjasveitin Akureyri og Húsavík, sem er vinarbær
Álaborgar.
Hér í Reykjavík hefst þessi heimsókn þegar á morgun,
laugardag, með hljómleikum í Neskirkju. Því næst heldur
hljómsveitin til Ákureyrar og Húsavíkur. Hún verður
aftur hér í Reykjavík miðvikudaginn 18. þ.m. og verður þá
enn samkoma í Neskirkju. Síðan verða svo nokkrar
samkomur í sal Hersins, Fíladelfíu og lokasamkoma í
Fríkirkjunni laugardag 21. okt. Kapt. Daníel Óskarsson,
íslenskur Hjálpræðisherforingi, verður með hópnum sem
túlkur og fararstjóri. (Úr fréttatilk.)