Morgunblaðið - 12.11.1978, Qupperneq 1

Sunnudagur
12. nóvember
jwgAtnMafeift
Bls. 49—80
REINER KUNZE:
Sex ára
Hann er að stinga tindáta með nálum. Hann rekur
þær í magann á þeim, þangað til oddurinn kemur út um
bakið. Hann rekur þær í bakið á þeim, þar til oddarnir
koma út um brjóstið.
Þeir detta.
„Af hverju ertu að gera þetta við þessa tindáta?"
„Af því að við eigum þá ekki.“
Sjö ára
Hann er með skammbyssur í báðum höndum;
leik-vélbyssa hangir um brjóst hans.
„Og hvað segir mamma þín um þessar byssur?"
„Hún keypti þær handa mér.“
„Til hvers?"
„Gegn vondu körlunum."
„Og hver er góður?"
„Lenín."
„Lenín. Hver er hann?“
Hann verður þungt hugsi, en veit ekki hvernig hann á
að svara.
„Veistu ekki hver Lenín er?“
„Skipstjórinn."
Níu ára
Presturi Segjum sem svo, að frændi þinn frá Ameríku
komi í heimsókn ...
Fyrsti nemandii Ómögulegt. Hann mundi strax verða
skotinn af skriðdrekunum okkar. (Hann
hermir eftir hermanni með vélbyssu). Arr-
rat-tat-tat! (Hinir nemendurnir hlæja).
Presturi En hvers vegna?
Fyrsti nemandit Ameríkanar eru óvinir okkar.
Presturi En hvað um Angelu Davis? Gerðuð þið ekki
veggblöð um Angelu Davis?
Fyrsti nemandii Hún er ekki Ameríkani. Hún er
kommúnisti.
Annar nemandit Vitleysa. Hún er svertingi.
Ellefu ára
„Eg hef verið kosinn í hópráðið," segir drengurinn,
um leið og hann stingur gaflinum í skinkusneiðina.
Maðurinn, sem pantaði matinn fyrir hann þegir. „Ég
ber ábyrgð á þjálfuninni til varnar sósíalismanum,"
segir drengurinn.
„Á hverju?“
„Þjálfuninni til varnar sósíalismanum." Hann er að
sjúga makkarónu af neðri vörinni.
„Og hvað áttu að gera?“
„Ég undirbý heræfingar og svoleiðis."
Tólf ára
„Ég var rétt í þessu að missa af því að geta tekið þátt
í skammbyssu-æfingu, þú veist aðal-æfingunni, á
æfingavellinum. Það er hægt að taka sporvagninn
þangað, sagði foringinn. Hann kom inn í miðjan
rússneskutímann; dyrnar opnuðust allt í einu og hann
spurði, hverjir vildu skjóta með skammbyssu ... Ég
rétti fyrstur upp höndina, en vandinn er sá, að ég hef of
mörg viðbrögð ... Þú verður að halda niðri í þér
andanum í fimmtán sekúndur og halda skammbyssunni
í holu, handleggirnir eru teygðir, og þá geta þeir alveg
séð, hve mörg viðbrögð maður hefur. Og veistu, hvað
þetta er þungt? Eitt kíló og þrjú hundruð grömm ...
Einn strákurinn lenti illa í því, get ég sagt þér.
Viðbrögð hans voru mjög fá, sem er mjög sjaldgæft, en
veistu hvað? Hendurnar á honum voru of litlar,
fingurnir náðu ekki um gikkinn."
Um höfundinn
Reiner Kunze, skáld, sótti um brottfararleyfi fró
Austur-Þýskalandí, Þegar hann gat ekki lengur
búið vift bá ábján, sem hann, kona hans og dóttir á
menntaskólaaldri urftu að pola vegna afskipta
stjórnvalda. Honum og öllum öftrum til undrunar
fákk hann leyfift strax og yfirgaf heimaland sitt
vorift 1977.
1976 gaf Kunze út litla bók um lífift í
Austur-Þýskalandi. Bókin var gefin út í Vest-
ur-Þýskaiandi. Hún fjallar fyrst og fremst um
mótun æskunnar í skólum Austur-Þýskalands. Hún
heitir á Þýsku Die Wunderbaren Jahre efta Árin
dásamlegu og er nafnift sótt t orft Truman Capote í
bókinni The Grass Harp:
„Ég var ellefu ára, síftan varft ág sextán, pótt
enginn heiftur fálli mér í skaut, voru Þetta árin
dásamlegu..
Bókin Die Wunderbaren Jahre varft metsölubók
í Vestur-Þýskalandi. Hún er mjög óvenjuleg
metsölubók. Efni hennar er látlaust og textinn
lætur ekki mikift yfir sár, hann er knappur og
sögurnar of stuttar til aft vera smásögur, Þær
líkjast um of skýrslum til að geta kallast prósaljóö.
Þær hafa veríft kallaftar „skyndimyndir af
sósíalrealisma“.
Enginn getur verift í vafa um, aft sögurnar eru
byggftar á reynslu dóttur Kunze og Þær lýsa
reynslu hennar af skólakerfinu í Austur-Þýskalandi.
í bókinni er hvergi pólitískur boftskapur. Þar er
hvergi vikift gagnrýnisorfti aft marxisma efta
kommúnisma. Deilt er á prússneskt ofríki
austur-Þýskra stjórnvalda og lýst Þeim agaða
hernaðaranda, sem Þau leggja áherslu á vift
uppeldi æskunnar.
XXX
Þau sýnishorn úr bókinni „Árin dásamlegu" sem
hár eru birt eru Þýdd úr ensku. Bókin er nýkomin út
á Því máli undir heitinu The Lovely Years hjá
fyrirtækinu Sidgwick & Jackson í London.
Skipun um
aö skjóta
„Ég ætla að fara til pabba, segir
hann, og tekur mótorhjólið og ég velti
því fyrir mér, hvers vegna hann komi ekki
til baka, hvar getur hann verið, ég verð
eirðarlausari eftir því sem lengra líður og svo koma
þeir og segja mér að fara til P. Hann ætlaði að fara yfir
landamærin og þeir náðu honum. Svo að ég tók næstu
lest til P, hann hefur þegar játað, sögðu þeir, og þegar
ég réð ekki lengur við mig og tárin brutust fram í
augun, sögðu þeir: Engar áhyggjur, kona góð, Gerhard
þinn er á lífi, hann hefur fengið nóg að borða og er
sofandi. Hefði þetta gerst á meðan hann gegndi
herþjónustu hefði það verið miklu verra. Hann var rétt
að ljúka lokaprófi og átti að fara til herskráningar á
mánudag ... Og þá gerðist það eftir hádegi á mánudag,
að heimaliðið nær í mig og segir mér að fara til P á
þriðjudag. Ég baka köku, fer í búðir og svo þegar ég
kem til P segja þeir: Sagði ekki heimaliðið þér neitt um
að hann hengdi sig. í nærbuxunum. Og þeir höfðu
afhent honum blað og spurt hvort hann vildi ekki skrifa
mér nokkrar línur, en hann neitaði. Hvernig gat hann
gert mér þetta. Og ég fékk ekki að sjá hann, aðeins í
stutta stund, fyrir útförina í fangelsinu. Eina, sem þeir
geta látið mig hafa, er öskukerið."
Útlit manns
Kennarii Þú kemur alltaf í skólann í svo skítugum
peysum.
Skólastúlkai Fyrirgefðu, en mér finnst þetta móðgun
við móður mína.
Kennarii Ég á ekki við það, að peysurnar séu óþvegnar,
en þú klæðir þig svo drungalegum litum. .
Skólastúlkai Af því ég er ljóshærð.
Kennarii Ég vil, að nemendurnir í mínum bekk séu
klæddir ljósum litum. Auk þess er hárið á þér
hirðulaust.
Skólastúlkai Ég greiði mér nokkrum sinnum á dag.
Kennarii En skiptingin er ekki bein:
Stadvr: Menntaskólinn í G.
T'imi: 233 árum eftir fráfall Friðriks Vilhjálms fyrsta
Prússakonungs.
Röö og regla
Strákarnir og stelpurnar, sem höfðu sest á.
hornbekkinn í mannauðu járnbrautarstöðinni, voru að
koma af poptónleikum. Samræður þeirra fjöruðu brátt
út. Eitt af öðru hölluðu þau höfði sínu að öxl þess, sem
næstur sat. Fyrsta lestin átti ekki að fara fyrr en 4.46
um morguninn.
Tveir brautarlögreglumenn og Elsass-hundur á
undan þeim komu í dyragættina, gengu í áttina að
bekknum og kipptu í þá, sem sváfu. „Annaðhvort sitjið
þið bein eða farið út úr stöðinni. Hér verður allt að vera
í röð og reglu".
„Hvað áttu við með röð og reglu?" spurði einn
strákanna, eftir að hafa sest upp. „Eins og þið sjáið,
fundum við öll höfuð okkar aftur á eigin öxlum“.
„Ef þú ætlar að vera með einhvern derring við mig,
sting ég þér inn, vinur.
Skilurðu það?“ Lögreglu-
mennirnir héldu áfram
eftirlitsferð sinni.
Unga fólkið hallaði sér
á hina hliðina.