Morgunblaðið - 14.02.1979, Blaðsíða 23

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 14. FEBRÚAR 1979
23
Minning:
Séra Þorgeir Jónsson
fyrrum prófastur
Fæddur 28. júní 1893.
Dáinn 14. janúar 1979
Sumarið 1932 dvaldist ég í Þing-
eyjarsýslu sem kóngsins lausa-
maður, lengst af á Sandi í Aðaldal,
var nýkominn frá námi við
Kennaraháskólann í Kaupmanna-
höfn, en hafði sumarið áður kynnt
mér störf lýðháskóla í Svíþjóð,
einkum skólanna í Sigtúnum, á
Tárna og í Nesi. Þegar leið að
hausti kom boð til mín að Sandi
frá símstöðinni á Laxamýri þess
efnis, að Reykjavík vildi við mig
tala. Þegar þangað kom, var í
símanum gamall kennari minn og
góðkunningi, Aðalsteinn Sig-
mundsson. Einhvern veginn hafði
Aðalsteinn komizt að því, að ég
væri á lausum kjala, en séra
Þorgeir Jónsson, sem þá var ný-
ráðinn skólastjóri Reykjaskóla í
Hrútafirði og á höttunum eftir
kennara, og afhenti Aðalsteinn
séra Þorgeiri símtólið, eftir að við
höfðum heilsast, og féll allt í ljúfa
löð milli okkar með ráðningu.
Fáum dögum síðar skrifaði séra
Þorgeir mér svo langt bréf, þar
sem hann sagði allt af létta um
skóla þann, er ég var nú ráðinn til,
hverjir væru í skólanefnd og
hvenær hann ætti að hefjast. Skal
ekki fjölyrt þar um frekar. Við
séra Þorgeir störfuðum saman á
Reykjum tvo næstu vetur. Var
samstarf okkar hið bezta. Séra
Þorgeir var góður kennari og
háttvís stjórnari. Þriðji kennarinn
var séra Jóhann Briem á Melstað.
Hann var hið mesta ljúfmenni,
gamansamur og söngvinn, enda
kenndi hann söng. Fékk hann mig
til að semja texta við sönglög þau,
sem hann lét nemendur syngja.
Ekki voru kennarar fleiri, en
allhandgenginn skólanum var
héraðslæknirinn á Hvammstanga,
Torfi Bjarnason frá Asgarði. Hann
var kvæntur frú Sigríði Auðuns,
mikilli ágætiskonu. Má svo að orði
kveða, að hjá þeim héraðslæknis-
hjónunum væri annað heimili
okkar séra Þorgeirs, báða veturna
sem við vorum á Reykjum. Þeir
Torfi læknir og séra Þorgeir voru
skólabræður, og naut ég þess í
ríkum mæii.
Fátt var nemenda í Reykjaskóla
á vetrum þessi tvö ár. Hygg ég, að
fátækt hafi valdið, því að kreppan
var þá í algleymingi. En skóla-
nefndin reyndi að bæta það upp
með íþrótta- og handavinnunám-
skeiðum á vorin. Ég kenndi sund,
en kennarar í öðrum íþróttum og
handavinnu voru fengnir að. Ann-
að vorið sem ég kenndi á Reykjum
— ég held, að það hafi verið hið
síðara — var þar handavinnu-
kennari ungfrú Sigurlína Guðný
Sigurjónsdóttir frá Stóru-Brekku í
Fljótum, falleg stúlka og vel að sér
í sinni grein. Við höfðum áður
hitzt í lýðháskólanum að Nesi
sumarið 1931. En hennar er hér
getið sérstaklega af því, að á
Reykjum kynntust þau séra Þor-
geir fyrst. En síðar varð Sigurlína
fyrri kona hans.
Þorgeir Jónsson fæddist að
Hringveri í Viðvíkursveit 28. júní
1893. Foreldrar hans voru Jón
Jónsson bóndi í Langhúsum og
kona hans, Guðrún Stefánsdóttir.
Hann varð stúdent frá M.R. (utan
skóla) 1921 og kandídat í guðfræði
frá Háskóla íslands 1925. Að
guðfræðinámi loknu átti séra Þor-
geir þess kost að verða prestur
sambandssafnaðarins á Gimli í
Nýja íslandi í Manitoba. En þegar
til kastanna kom, neitaði þáver-
andi biskup honum um vígslu.
Hljóta þar að hafa ráðið trúar-
skoðanir safnaðarins þar, sem
voru únitarar, enda kom það síðar
á daginn, að sami biskup vígði séra
Þorgeir til íslenzks safnaðar og
verður ekki vitað, að þeim bæri
neitt á milli í trúmálum.
í Kanada var séra Þorgeir fjög-
ur ár, og heyrði ég hann oft
minnast þess tíma með ánægju.
En ekki festi hann þar yndi og
kom heim alþingishátíðarárið
1930. Var hann við skrifstofustörf
í Reykjavík 1930—32,'en síðan
skólastjóri Reykjaskóla til 1934,
sem áður er að vikið, og starfaði í
Landsbankanum í janúar—nóvem-
ber 1935. Hinn 19. nóvember var
hann settur prestur í Nespresta-
kalli í Norðfirði og skipaður 14.
ágúst árið eftir. Var nú ekkert því
til fyrirstöðu, að hann fengi vígslu,
eins og fyrr segir, og yrði prestur
þjóðkrikjunnar. Séra Þorgeir var
alltaf frjálslyndur, ekki sízt meðan
hann var skólastjóri á Reykjum.
Um það get ég vel borið, því að oft
bárust trúmál þar í tal, bæði yfir
borðum og endra nær.
Eitt sinn kom ég til séra Þor-
geirs og Sigurlínu frúar hans,
þegar þau voru flutt til Neskaup-
staðar, um eða rétt eftir 1940. Mér
er sú koma minnisstæð, því að
heimili þeirra var bæði fagurt og
aðlaðandi og þau fram úr skarandi
gestrisin og alúðleg. Komst ég þá
að raun um, að húsmóðirin var
ekki síður vel að sér í matreiðslu
en hún áður fyrr var fær í hann-
yrðum, enda hafði hún stundað
erlendis aðra þætti húshalds síðan
þá. Áttu og mæta vel við hana
orðin, sem Bjarni Thorarensen lét
falla um Rannveigu Filippusdótt-
ur:
Kurteisin kom að innan,
— sú kurteisin sanna! —
siðdekri öllu æðri
af öðrum sem lærist.
Hinn 17. nóvember 1948 andað-
ist frú Sigurlína löngu fyrir aldur
fram, rúmlega fertug, frá þrem
ungum börnum þeirra eftir langa
og þjáningarfulla legu. Var sá
missir mikill fyrir séra Þorgeir og
börnin. Stóð hann nú uppi einn
síns liðs.
Varð það séra Þorgeir til happs,
að hann fékk ágæta ráðskonu,
ungfrú Jónínu Elínu Guðmunds-
dóttur, bakara í Reykjavík, Guð-
mundssonar. Urðu börnin fljótlega
mjög hænd að henni. Gengu þau í
hjónaband 5. júlí 1953. Ekkert
Afmœlis- og
minningargreinar
ATHYGLI skal vakin á því, að afmælis- og
minningargreinar verða að berast blaðinu með
góðum fyrirvara. Þannig verður grein, sem birtast
á í miðvikudagsblaði, að berast í síðasta lagi fyrir
hádegi á mánudag og hliðstætt með greinar aðra
daga. Greinar mega ekki vera í sendibréfsformi eða
bundnu máli. Þær þurfa að vera vélritaðar og með
góðu línubili.
Friáls verzlun 40 ára
barn eignuðust þau, en þeim, sem
til þekktu, kemur saman um, að
hún hafi reynzt stjúpbörnum sín-
um fram úr skarandi vel, enda
frábær húsmóðir. Lifir hún mann
sinn.
Eystra gegndi séra Þorgeir
mörgum trúnaðarstörfum, auk
prestsembættisins, var t.d. pró-
fastur í Suður-Múlaprófastsdæmi
1955—60, sáttasemjari í vinnudeil-
um á Austurlandi 1945—60, skóla-
stjóri Gagnfræðaskóla Neskaup-
staðar 1936—37, kennari við
Barnaskóla Neskaupstaðar um
skeið, endurskoðandi Landsbanka-
útibúsins á Eskifirði 1943—60 og í
stjórn Prestafélags Austurlands.
Sýna þessi störf öll, sem honum
var trúað til, hvers trausts hann
naut til ólíkustu trúnaðarstarfa,
enda var hann fjölhæfum gáfum
gæddur. Hitt var þó ef til vill
meira um vert, að hann var dreng-
ur hinn bezti.
Ég þakka séra Þorgeiri lær-
dómsríka samvinnu á Reykjum,
svo og skemmtileg kynni. Mér datt
í hug, að hann væri á réttri hillu
sem skólamaður. Hann var ágætur
kennari í stærðfræði, íslenzku og
ensku. En hitt var ekki minna um
vert að þjóna Guðs kristni í
landinu en menntagyðjunni
Mínervu, sem hann tók ástfóstri
við á Reykjum. Hann sameinaði
tvö hlutverk, sem eru flestum
viðfangsefnum æðri, hlutverk hins
frjálslynda sannleiksleitanda og
hlutverk friðflytjanda, fræðara og
uppalanda.
bóroddur Guðmundsson
frá Sandi
FRJÁLS verzlun er fjörutíu ára á
þessu ári, en blaðið kom fyrsta
sinni út í janúarmánuði 1939, þá
málgagn Verzlunarmannafélags
Reykjavíkur. en í félaginu voru
þá bæði launþegar og vinnuveit-
endur. Éinar Ásmundsson var
fyrsti ritstjóri blaðsins, en í
fyrstu ritnefnd voru þeir Adolf
Björnsson, Björn ólafsson, Pétur
Ólafsson, Pétur O. Johnson og
Vilhjálmur Þ. Gíslason.
Fyrstu 10 árin mæddi útgáfa
blaðsins mikið á þessum mönnum,
auk þess sem fleiri unnu fórnfúst
starf í þágu þess. Má þar nefna
menn eins og Hallgrím Benedikts-
son, Magnús Kjaran, Eggert
Kristjánsson, Egil Guttormsson
og Friðþjóf O. Johnson. Þegar svo
vinnuveitendur klufu sig úr félag-
inu og VR varð launþegafélag
eingöngu, tók Frjáls verzlun h.f.
við útgáfu blaðsins og urðu þá
Birgir Kjaran og Gunnar Magnús-
son helztu bakhjarlar þess. Á
ýmsu gekk á þessum árum í útgáfu
Frjálsrar verzlunar, enda blaðið
unnið eingöngu af áhugamönnum
fyrstu 30 árin. Var útgáfan oft og
tíðum erfið og um tíma féll hún
niður.
Árið 1967 hófst nýtt skeið í ævi
blaðsins, er Jóhann Briem og
fyrirtæki hans Frjálst framtak
h.f. tók við útgáfu blaðsins. Hefur
fyrirtækið gefið út blaðið síðan og
á blaðamannafundi, sem forráða-
menn þess héldu fyrir skömmu
kom fram, að upplag þess er nú á
bilinu 5.500 til 6.000 eintök. Hefur
blaðið á þessum árum breytzt
mjög, en það fjallar nú um við-
skipti og athafnalif á íslandi og
erlendis, bírtar hafa verið greinar
um stjórnun og fjallað um helztu
viðskiptalönd íslendinga. Frjáls
verzlun hefur skýrt frá starfi
fyrirtækja og stjórnenda og grein-
ir frá efnahag, stjórnmálum og
fleiri þáttum þjóðlífsins.
Núverandi ritstjóri Frjálsrar
verzlunar er Markús Örn Antons-
son og framkvæmdastjóri blaðsins
er Pétur J. Eiríksson. Blaðamenn
við blaðið eru Margrét Sigur-
steinsdóttir, Halldór Valdimars-
son og Tómas Þór Tómasson.
Ljósmyndari blaðsins er Loftur
Ásgeirsson. Meðal fastra dálka-
höfunda í blaðinu má nefna dr.
Guðmund Magnússon, prófessor,
sem ritað hefur í blaðið um árabil.
Á blaðamannafundinum gátu
forráðamenn blaðsins þess, að
Frjáls verzlun færi í dag til all-
flestra fyrirtækja og félagasam-
taka í landinu, þó kváðu þeir
blaðið meira lesið á höfuðborgar-
svæðinu og í kaupstöðum en í
dreifbýli. Auk Frjálsrar verzlunar
gefur Frjálst framtak h.f. út 5
önnur sérrit.
Starfsfólk Frjálsrar verzlunar, frá vinstri: Guðrún Brynjólfsdóttir.
Markús Örn Antonsson. ritstjóri. Linda Hreggviðsdóttir. Ingvar
Hallsteinsson, Jóhann Briem, forstjóri. Pétur J. Eiríksson. fram-
kvæmdastjóri, Margrét Sigursteinsdóttir og Loftur Ásgeirsson.
ljósmyndari.
oa°[Mxi 1CX)..
LJósniTunflRuiun
pnentaró: uenjulegan pappin
Ljdán bréfsef ni
einnig glcenun
SKRIFSTOFUVELAR H.F.
Simi 20560
HVERFtSGATA
33