Morgunblaðið - 01.03.1979, Qupperneq 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 1. MARZ 1979

Flugvél flugsveítarforingjans í VE-44, Cdr. Vincent, lenti kl. 11, sunnudaginn 25. febrúar. Á myndinni má vel greina flest loftnetin fyrir SRS kerfið.
Mynd. Baldur Sveinsson.
Nokkrir punktar
um kafbátaleit
Tilefni þessarar greinar er aö nú
er aö sinni aö ijúka endurnýjun
þeirri á flugvélakosti varnarliösins,
sem hófst 21. marz 1979. Þann
dag lentu tvær fyrstu McDonnell
Douglas F-4E Phantom-þoturnar á
Keflavíkurflugvelli. Á næstu þrem
mánuðum bættust tíu í hópinn og
síðan sú þrettánda og síöasta
þann 14. des. s.l. Þann 23.
september 1978 lenti síöan fyrsta
Boeing E-3A Sentry könnunarþot-
an á Keflavíkurflugvelli og sú síöari
fjórum dögum síöar.
Dagana 23. til 28. febrúar 1979
komu síöan á Keflav. flv. níu
Lockheed P-3C Orion kafbáta-
leitarflugvélar af nýjustu og full-
komnustu gerö, sem nefnd hefur
veriö „Update ll“ eöa „Önnur
endurbót“.
Allar þessar vélar leysa af hólmi
þaö fullkomnasta sem völ er á. Aö
vísu eru Phantom-þoturnar alls
ekki fullkomnustu orrustuþotur
sem til eru í bandar. flughernum en
þær eru aö sögn þeirra sem þær
nota, nógu fullkomnar til aö mæta
hvaöa hættu sem reikna mætti
meö nú. Hins vegar eru tvær síðari
geröirnar á allan hátt fullkomnustu
tæki sem völ er á í heiminum, til að
gegna því hlutverki sem þær eru
hannaðar fyrir.
Viö skulum nú líta aöeins yfir
þróun kafbátaleitar úr flugvéium á
síöustu árum. í fyrstu var ekki
mögulegt aö finna kafbáta úr
flugvélum nema þegar þeir komu
upp á yfirboröið. Því voru hjálpar-
tækin fyrst og fremst góö sjón og
síðar ratsjá. Þegar leið aö lokum
síöari heimsstyrjaldarinnar komu
fram tæki sem gátu greint reyk frá
dísilvélum í mikilli fjarlægö, og var
þaö nefnt „sniffer" eöa þefari. Á
svipuðum tíma komu fram baujur
sem hægt var aö varpa niöur úr
flugvélum og sendu þær hljóö-
bylgjur niöur í djúpin, svipað og
fiskileitartæki. Sendu baujurnar
síöan meö radiosambandi,
upplýsingar um það sem þar
fannst, aftur til flugvélarinnar. Hins
vegar var þaö ekki fyrr en tiltölu-
lega nýlega aö nákvæm
staösetning þessara merkja varö
nokkuö örugg. 1942 koma fyrst
fram segulmælingatæki, sem eru
þaö næm aö þau geta mælt þær
breytingar sem veröa á segulsviði
jarðar er málmhlutur fer um þaö,
eins og t.d. kafbátur í kafi.
Lockheed fyrirtækið í Kaliforníu
var meö brautryöjendum í hönnun
skipa- og kafbátaeftirlitsflugvéla.
Seint í síðari heimsstyrjöldinni
smíöuöu þessar verksmiöjur flug-
vél sem átti eftir aö vera í fremsta
flokki slíkra véla allt fram á sjöunda
tug aldarinnar. Þessi flugvél hét
P2V Neptune. Fyrsta flugvélin af
þessari gerö er ekki mjög lík þeim
Neptune-vélum sem hér sveimuðu
viö landiö á árunum frá 1955 fram
til um 1965. Hún var kubbsleg og
klossuð aö sjá og ekki búin neinum
þeim tækjum sem síðar uröu til og
gerbreyttu útliti tegundarinnar. (sjá
mynd.)
Of langt mál yröi aö telja upp
allar þær tegundir og endurbætur
sem komiö hafa fram á þeim tíma
sem þróun kafbátaeftirlitsflugs
hefur staöiö yfir. Mun ég láta
nægja aö sýna nokkrar tegundir
slíkra flugvéla meö myndum.
Hins vegar er þaö aö segja af
notkun varnarliðsins á Keflavíkur-
flugvelli á þessum flugvélategund-
um, aö þar hafa jafnan veriö
staösettar fullkomnustu geröir
slíkra flugvéla sem völ var á á
hverjum tíma. Skal nú aöeins fariö
yfir þá sögu. Lesandinn veröur aö
umbera þaö meö mér aö allar
flugvéiategundir eru auökenndar
meö allskyns númerum og bók-
stöfum. Fyrstu geröir Neptune-véla
voru P2V-1 og -2. Lítið varö þeirra
vart hér, en til eru myndir af P2V-3
vélum frá flugsveitinni VP-8 á
Keflavíkurflugvelli. Þessi gerö
Neptune véla var búin fallbyssum
og vélbyssum í samræmi við aö
hlutverk hennar var fyrst og fremst
fólgiö í eftirliti meö skipum og
kafbátum á yfirboröinu. Djúpleitar-
tæki voru þá ekki verulega komin
til sögunnar. Um miöjan sjötta
áratuginn kemur fram endurþætt
•A
■;?e
LO
P-3C VP-56. Þessi mynd er tekin sumariö 1976, og er væntanlega af einu Orion vélinni sem boriö
hefur kjaft. Mynd VP-56.
P-2E eða P2V-5 eins og gerðin var nefnd fram til 1962. Þessi vél er
fré VP-44, sem nú er staðsett é Keflavíkurflugvelli.
Fyrsta Neptune-vélin, XP2V-1. Eins og sjá má vantar flest þau P2V—3 Neptune frá flugsveitinni Vp—8 á Keflavíkurflugvelli um miðjan 6. áratuginn. Mynd. Ólafur
leitartæki sem síðar komu til sögunnar. Mynd US, Navy. Guðjónsson.