Morgunblaðið - 01.03.1979, Blaðsíða 25

24
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 1. MARZ 1979
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 1. MARZ 1979
25
SMfóðnstltffifeife
Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Fréttastjóri
Auglýsingastjóri
Ritstjórn og afgreiösla
Auglýsingar
hf. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guðmundsson.
Björn Jóhannsson.
Baldvin Jónsson
Aóalstræti 6, sími 10100.
AðalstrsBti 6, sími 22480.
Áskriftargjald 3000.00 kr. á mánuði innanlands.
I lausasölu 150 kr. eintakið.
Þingrof og
nýjar kosningar
Vilmundur Gylfason hefur lagt fram tillögu til þings-
ályktunar um efnahagsmálafrumvarp forsætisráðherra.
Tillagan hefur vakið athygli vegna þess, að hún afhjúpar það
regindjúp, sem er milli þríflokkanna í afstöðu þeirra til
efnahagsmálanna.
Fyrr á þessu þingi sagði Bragi Sigurjónsson af sér embætti
forseta efri deildar til þess að undirstrika ágreining sinn við
ríkisstjórnina í efnahagsmálum. Hann hefur lýst andstöðu
sinni við efnisatriði þingsályktunartillögunnar af auðsæjum
ástæðum og þar með enn á ný undirstrikað kröfu sína um það,
að ríkisstjórnin marki stefnu til langs tíma í efnahagsmálum,
en skjóti sér ekki undan vandanum með yfirborðslegum
bráðabirgðaráðstöfunum.
Eins og Geir Hallgrímsson lagði áherzlu á í ræðu sinni á
Alþingi sl. þriðjudag, felur tillaga Vilmundar í sér vantraust
á stjórnarsamvinnuna. Hún er í raun yfirlýsing um, að
þríflokkana skortir þrek til þess að fullnægja þeirri skyldu
sinni að horfast í augu við erfiðleikana og marka ábyrga
stefnu í efnahagsmálum út frá þeim staðreyndum. Þess vegna
er ekki annar kostur fyrir hendi en að rjúfa þing og efna til
nýrra kosninga.
Tillaga Vilmundar Gylfasonar hafði líka annan tilgang. Á
fundi Alþýðuflokksfélags Reykjavíkur greiddi hann atkvæði
með því fyrir skömmu, að þingmenn Alþýðuflokksins skyldu
leggja frumvarp forsætisráðherra fram fyrir 1. marz. Það er
þess vegna rétt hjá Matthíasi Bjarnasyni, að með tillögunni
voru kratarnir að fá sér einn frestinn enn, enn eitt tækifærið
til þess að skjótast fyrir horn og fela sig með því að drepa
málinu á dreif.
Forsætisráðherra segir að vísu, að þríflokkarnir muni ná
samkomulagi. Og hann er býsna drjúgur yfir, að það muni
takast. En slíkt samkomulag yrði aldrei nein lausn til
frambúðar. Til þess eru ágreiningsmálin of mörg um
grundvallaratriði, enda svo komið, að hjaðningavígin hafa
borizt inn í verkalýðshreyfinguna. Karl Steinar Guðnason
kallar Eðvarð Sigurðsson og félaga hans „forstokkað
afturhald“, sem vilji „óbreytt ástand í efnahagsmálum þannig
að allt vaði á súðum og verðbólgan verði 40—50%.“ í staðinn
brigzlar Þjóðviljinn krötum um óheillindi og segir augljóst,
að þeir séu „algerlega einangraðir í miðstjórn Alþýðusam-
bandsins eftir hið óvænta upphlaup sitt“. Ekki þarf frekar
vitnanna við, hvernig komið er „samráðinu við verkalýðs-
hreyfinguna", sem svo mikið hefur verið gumað af. Svo
lágkúruleg sem þau samráð voru í upphafi og yfirborðsleg á
alla lund, stendur nú ekki annað eftir en rjúkandi rústir.
Ríkisstjórnin hefur nú fengið starfsfrið í hálft ár. Það er
meira en nógur tími til þess að hún fái að sanna sig. Þennan
tíma hefur hún notað illa og fallið á prófinu. Ef slóðin er
rakin, ber mest á sýndarmennsku og bráðabirgaráðstöfunum,
nýjum álögum og skerðingu kaupgjalds, én atvinnureksturinn
er rekinn með halla. Gífurlegar hækkanir á vörum og
þjónustu eru að skella á og atvinnuleysisvofan komin í
gættina.
Þetta er ekki fögur lýsing, en rétt. Samt segir forsætisráð-
herra, að ekkert liggi á, og samráðherrar hans láta fara vel
um sig í dúnmjúkum stólunum. En þótt rólegheitin og linkan
einkenni stjórnarbúðirnar, verður þess æ víðar vart meðal
fólksins í landinu, að það er orðiö þreytt á úrræðaleysinu. Það
treystir ekki þessari ríkisstjórn. Það vill fá að kveða upp
nýjan dóm yfir stjórnmálaflokkunum. Þess vegna á krafan
um þingrof og nýjar kosningar hljómgrunn og verður ekki
umflúin til lengdar.
Glatt á hialla á öskudag
Grímuball í Leikskólanum við Álfaskeið í Hafnarfirði. Eins og sjá má una börnin sér vel í hinum ýmsu búningum, sem þau hafa valið sér og án efa hefur
vcrið glatt á hjalla og ýmislegt gert sér til dundurs. Ljósm: Emilía.
Á ferli á öskudag. Telpan sú Iitast um
eftir manni til að losa sig við ösku-
poka og ýmsir sjálfsagt ekki farið
varhluta af því, hvaða dagur var í
gær. Ljósm: F.milía.
Grímuböll og kröfuganga
ÞAÐ HEFUR ekki farið fram hjá
neinum, að öskudagur var í gær, því
mikið var um dýrðir hjá börnum, jafnt
yngri sem eldri í Reykjavík og
nágrannabæjum, þar sem allir áttu frí
frá skólum. Grímuböll voru í leikskól-
um og börnin skemmtu sér við ýmsa
hluti.
Nokkur dagheimili í Reykjavík
tóku sig til og fóru í kröfugöngu frá
Hlemmi í heimsókn i Tjarnarborg
ásamt starfsmönnum heimilanna þar
sem þeim var sýnt bíó. Börn og
fullorðnir voru grímuklædd og sum
hver anzi skraiftleg. Spilverk fór fyrir
göngunni og mátti sjá á kröfuspjöldum
barnanna, sem þau sjálf áttu hug-
myndina að, að þeim fannst margt
mega betur fara í hinum ýmsu málum
varðandi börn og samskiptin við full-
orðna fólkið. Svo sem: „Við erum smá
en ekki fá“, „Meiri útiskemmtanir fyrir
börn“, „Við viljum skemmtilegri barna-
tíma á ári barnsins" og „Við viljum
stuðla að því, að umferðarslysum
fækki". Auk þeirra voru margir á ferli
með börn sín í hinum ýmsu búningum
dagsins.
Kröfuganga
dagheimila
barna
í Reykjavík á
leið frá
Austurvelli.
Spilverkið
gekk fyrir og
einhverjir
hafa
áreiðanlega
sætt
lagi og nælt
öskupokaí
bak lögrelgu-.
þjónsins, sem
gengur milli
þeirra.Ljósm.:
RAX
Við göngum svo léttar (léttir) í lundu. Broshýrt ungviði með mömmu á leið í Austurstræti í öskudagsbúningum
sínum í gær þrátt fyrir kuldann. Ljóms.: Emilía.
Rjóð í vöngum og kátínan leynir sér ekki meðal barnanna í Suðurborg, Skála, Heiðargerði, Skipasundi og
Auðarstræti, sem voru meðal þeirra, sem þátt töku í kröfugöngunni í Reykjavík í gær. Eins og sjá má á
kröfuspjöldunum vilja börnin leggja sitt af niörkum til góðra hluta í þjóðfélaginu. Ljósm.: RAX.
LúnirSpánverjar
að kjörborðinu
Undanfarnar vikur hafa að
meðaltali verið haldnir
900 kosningafundir á
Spáni dag hvern. Þrátt
fyrir þennan fundafjölda
eru flestir sammála um, að það
sem einkenni kosningabaráttuna
fyrir þingkosningarnar í dag, sé
pólitísk þreyta almennings.
Kosningarnar eru hinar þriðju
sem fram fara í landinu á 26
mánuðum og ástandið í landinu
hefur á þessum tíma verið allt
annað en friðsamlegt. Átök hafa
ekki einungis verið á stjórnmála-
sviðinu heldur einnig í efnahags-
lífinu. Þó er ástæðan fyrir því, að
sú spurning virðist nú æ áleitnari
meðal almennings, hvort lýðræði
sé þá eftir allt saman kannski ekki
svo miklu eftirsóknarverðara en
einræðið, sennilega fýrst og fremst
sú, að ofbeldis- og hryðjuverk hafa
öðru fremur sett svip sinn á
þjóðlífið. Þessi pólitíska þreyta og
óvissuástandið endurspeglast í
skoðanakönnunum fyrir kosning-
arnar, en fram á síðustu stundu
virtist þriðji hver kjósandi óráð-
inn í því hvaða flokki hann ætlaði
að greiða atkvæði sitt. Samkvæmt
skoðanakönnunum voru 10 af
hundraði staðráðnir í því að fara
ekki á kjörstað, en ætla má að það
hlutfall verði allmiklu hærra þeg-
ar á hólminn er komið.
Ef marka má skoðanakannanir
fær Miðflokkasamband Suarez
forsætisráðherra flest þingsæti í
neðri deild Cortes, enda þótt útlit
sé fyrir að Sósíalistaflokkurinn
kræki sér í aðeins fleiri atkvæði en
Miðflokkasambandið. í kosningum
í júní í fyrra hlaut Miðflokkasam-
bandið 34% atkvæða og sósíalista-
flokkurinn 29%, en síðan er smá-
flokkur til vinstri, sem í fyrra fékk
4% genginn í lið með sósíalistum.
Um 100 flokkar og kosninga-
bandalög bjóða fram í spönsku
þingkosningunum, fæstir eygja
von um að fá fulltrúa á þingi. Hin
raunverulega barátta stendur
milli Miðflokkasambandsins og
Sósíalistaflokksins, sem sam-
kvæmt niðurstöðum skoðanakann-
ana geta búizt við að hljóta liðlega
20% atkvæða hvor flokkur.
Kommúnistum er spáð 5% og
Lýðræðissambandinu 4%. Eklci
verður hjá því komizt að taka
þessa spádóma varlega þegar haft
er í huga að í kosningunum 1977
tóku 42% allra þeirra, sem greiddu
Suarez atkvæði sitt, ekki afstöðu
fyrr en á síðustu stundu. Með
tilliti til þess að þriðjungur kjós-
enda hafði þegar síðast fréttist
ekki ákveðið hvaða flokk skyldi
kjósa í þessum kosningum er
ástæða til að ætla að nú sem fyrr
njóti Suarez góðs af þessari ein-
földu röksemdafærslu hinna
óákveðnu, sem iðulega hefur ráðið
úrslitum í kosningum á Spáni og
annars staðar: Við vitum hvað við
höfum en ekki hvað við fáum.
En hvaða kostir eru fyrir hendi
eftir kosningar? Felipe Gonzales,
leiðtogi sósíalista, hefur lýst því
yfir að flokkur sinn mundi ekki
ganga til stjórnarsamstarfs við
Miðflokkasambandið, nema
neyðarástand ríki í þjóðmálum.
Þetta er að vísu teygjanlegt hug-
tak, en víst má telja að Sósíalista-
flokkurinn sé ekki áfjáður í
stjórnaraðild. Margt bendir einnig
til þess að sósíalistar hafi ekki
einu sinni áhuga á að taka við.
stjórnartaumunum með meiri-
hlutastuðning að baki, því að
innan flokksins ríkir mikill
ágreiningur, og raunar má segja
að flokkurinn sé þríklofinn. Tierno
Galvan, formaður Sósíalista-
flokksins, hefur lýst því yfir að
hann telji skynsamlegast að
Suarez verði áfram forsætisráð-
herra, studdur hinum hófsamari
armi Lýðræðissambandsins, en sá
flokkur er til hægri við miðju.
Mikið er deilt um þá ákvörðun
Suarezar að boða til kosninga nú,
enda má með sanni segja að vart
hefði verið hægt að boða til þeirra
á óheppilegri tíma. En Suarez
teflir djarft. Honum hefði verið í
lófa lagið að sleppa þingkosning-
um að sinni, því að traustsyfirlýs-
ing þingsins hefði fleytt honum
yfir mestu erfiðleikana sem fram-
undan eru. Kommúnistar hefðu
glaðir ljáð honum stuðning á
þingi, en flokkur þeirra er eindreg-
ið á móti því að ganga til kosninga
nú. Suarez vill hins vegar ekki
binda hendur sínar með því að
þiggja slíkan stuðning án þess að
Suarez
tíklegastur
til að
mynda
nýja stjóm
andrúmsloft, sem Suarez vill ekki
að hafi áhrif á þingkosningar, og
því er honum í mun að halda þær á
undan.
Stjórnmálaástandið á Spáni hef-
ur öðru fremur einkennzt af því að
þjóðin er ekki vön því að búa við
lýðræði og hún þarf að fá tíma til
að semja sig að nýjum siðum.
Stjórnmálaflokkar í landinu eru
lausir í reipunum og það kemur æ
betur í ljós að þeim er öllum
nauðsyn að marka sér skýrari
stefnu en þeir hafa til þessa haft
enn sumir kljást enn við gamla
drauga, eins og til dæmis Moskvu-
valdið og Franco.Kommúnistar
leggja á það mikla áherzlu að þeir
séu óháðir kommúnistaflokkum
annarra landa og þá fýrst og
fremst þeim sovézka. Sú fræga
„Lasionaria", sem var í útlegð í
Moskvu í fjóra áratugi, og öðrum
fremur hefur verið tákn skugga-
legra tengsla, er ekki í framboði að
þessu sinni. Lýðræðissambandið
leggur alla áherzlu á að geta sér
orðstír sem frjálslyndur lýðræðis-
flokkur, en leiðtogi flokksins er
Iribarne Fraga, sem var ráðherra í
tíð Francos. Lýðræðissambandið
var stofnað eftir að hið hægri
sinnaða Þjóðarbandalag klofnaði í
nóvember síðastliðnum. Fraga de
Areilza, sem var utanríkisráð-
herra í stjórninni sem var við völd
fyrst eftir lát Francos. Þjóðar-
bandalagið fékk í síðustu kosning-
um 17 þingmenn í neðri deild
þingsins og má ætla að það haldi
nokkurn veginn hlut sínum nú og
bæti jafnvel við sig, þar sem
kjósendur lengst til hægri hafa nú
nýjan flokk að halla sér að, það er
að segja Lýðræðissinnaða hægri
flokkinn.
fyrst verði gengið til kosninga og í
kosningabaráttunni hefur hann
vandlega gætt þess að gefa ekki í
skyn hvort hann hyggist snúa sér
til hægri eða vinstri þegar til
stjórnarmyndunar kemur.
Byggðakosningarnar, sem fram
fara í landinu innan tíðar, eru án
efa ein helzta ástæðan fyrir því að
Suarez vill ganga til kosninga nú.
Fyrirsjáanlega munu kommúnist-
ar styrkja mjög stöðu sína í þeim
kosningum og þær verða vafalítið
tilefni mikilla flokkadrátta. Slíkir
flokkadrættir og illindi skapa |
Þegar á allt er litið má telja
sennilegast að Suarez — maður-
inn, sem er persónugervingur hins
unga lýðræðis á Spáni — verði
áfram forsætis.ráðherra landsins.
Sjálfur nýtur hann mikils trausts
meðal almennings, en Miðflokka-
sambandið er laust í reipunum og
engan veginn sterkur bakhjarl í
stjórnmálaátökum. Sambandið er
kosningabandalag margra og
sundurleitra flokka, og framtíð
þess veltur á því hvort Suarez
tekst að sameina hópana innan
þess um markvissa stefnu.
- Á.R.