Morgunblaðið - 01.03.1979, Side 27

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 1. MARZ 1979
27
Lárus Jónsson:
Lárus Jónsson (S) sagði að sú
lánsfjáráætlun tií opinberra
framkvæmda, sem nú sæi fyrst
dagsins ljós, tveimur mánuðum
á eftir fjárlagagerð, hefði aldrei
verið rædd í fjárveitinganefnd
Alþingis, sem þó ætti um hana
að fjalla. Hins vegar hefði hún
verið tíunduð ýmsum aðilum
utan þings. Þetta væru lítt við-
unandi vinnubrögð, sem og það,
að ákvarðanir varðandi lántök-
ur lægju ekki fyrir, þegar fjár-
lög eru rædd og afgreidd. Við-
varandi ósamkomulag í ríkis-
stjórn um hvaðeina, sem að
efnahagsmálum lyti, leiddi til
vinnubragða af þessu tagi.
Lárus sagði magnminnkun op-
inberra framkvæmda milli ár-
Erlent sparifé
rétthærra inn-
lendu hér á landi
anna 1977 og 1978 hafa verið 14%
og nú væri stefnt í 5% magn-
minnkun að auki. Þetta væri e.t.v.
nauðsynlegt, r.iiðað við ríkjandi
aðstæður, en bitnaði einkum á
framkvæmdum á fræðslu- og
félagsmálasviði, s.s. skólum, eða
atvinnusviði, s.s. höfnum, og
þyngst á strjálli byggð. I tíð fyrri
stjórnar hefði Lúðvík Jósepsson
talið samdrátt af þessu tagi
dæmigerðan fyrir hægri flokka!
Á þá að bjóða Alþýðubandalagið
velkomið í þann hóp nú? Sighvat-
ur Björgvinsson, formaður þingfl.
Alþýðuflokksins, sagði samdrátt
af þessu tagi bitna á þeim liðum
einum, sem sýndu almenningi
eitthvað áþreifanlegt fyrir skatt-
peninga. Nú styðja báðir þessir
flokkar samdrátt af þessu tagi.
Samdráttur kann að vera nauð-
synlegur, sagði Lárus, en hefði
ekki verið karlmannlegra, í ljósi
fyrri staðhæfinga þessara flokka,
að ráðast ekki eingöngu á hinn
lægsta garð í útgjöldum ríkisins.
I lánsfjáráætlun er gert ráð
fyrir að fara inn á nýja braut,
sem ég tel eðlilega, miðað við
aðstæður, að taka erlend lán til
að fjármagna skipasmíði innan-
lands. Þetta kemur í kjölfar
ákvarðana um að taka erlend lán
til endurlána út á framleiðslu ísl.
atvinnuvega. Sem sagt erlend
lántaka til að fjármagna íslenzk-
an atvinnurekstur. Eins og búið
heftir verið að íslenzkri lánsfjár-
myndun, og sparifjáreigendum,
er þetta sjálfsagt nauðsynlegt.
En mér er spurn: kom ekki til
greina að bjóða íslenzkum spar-
endum fjármagns sömu kjör og
þeim erlendu til að fjármagna
innlendan atvinnurekstur, þ.e.
gengistryggingu. Eiga erlendir
sparifjáreigendur að hafa hér á
landi fríðindi umfram innlenda á
þessum vettvangi?
Sem dæmi um hringlandahátt í
stjórnarherbúðum nefndi Lárus,
að til ágætrar framkvæmdar,
Þjóðarbókhlöðu, hefði verið ráð-
stafað 200 m.kr. í fyrstu drögum
að fjárlögum. Stjórnarflokkarnir
hefðu skorið þessa fjárveitingu
niður í 75 m.kr. við endanlega
afgreiðslu fjárlaga. Nú, er láns-
fjáráætlun sæi loks dagsins ljós,
væri búið að hækka þessa fjárút-
vegun í 200 m.kr. á nýjan leik.
Verra væri þó hitt, að varðandi
fjármögnun nauðsynlegra fram-
kvæmda, eins t.d. hitaveitna,
væri gert ráð fyrir óraunhæfu
framlagi aðþrengdra sveitarfé-
laga, sem síðan kæmi fram í
verulegri vanáætlun nauðsynlegs
fjármagns. En það væri einmitt á
sviði innlendrar orkunýtingar,
sem lánsfjáröflun erlendis væri
réttlætanlegust, m.a. vegna þess,
að hún leiðir í senn til gjaldeyris-
sparnaðar út á við og sparnaðar í
rekstri heimila inn á við.
Fjármálarádherra:
Heildarlánsfjárþörfin
51 milljarður króna
Erlendar lántökur 28 milljarðar króna
Tómas Árnason, fjármála-
ráðherra, gerði grein fyrir
fjárfestingar- og lánsfjáráætl-
un 1979 og frumvarpi til laga
um heimild til lántöku,
ábyrgðarheimildar, og um
aðrar ráðstafanir vegna áætl-
unarinnar á fundi neðri deild-
ar Alþingis í gær. Samkvæmt
áætluninni er gert ráð fyrir
5% samdrætti í opinberum
framkvæmdum 1979, til við-
bótar 14% samdrætti 1978, og
að heildarfjárfestingin í land-
inu verði um 25% af þjóðar-
framleiðslu 1979 (30% 1976).
Áætluð fjárfesting á árinu
1979 nemur 182 milljörðum
króna: atvinnuvegir 79 millj-
arðar, íbúðarbyggingar 44
milljarðar og opinberar fram-
kvæmdir 89 milljarðar. Aukn-
ing þjóðarframleiðslu 1979 er
áætluð 1,5%.
Erlendar lántökur eru áætlaðar
39 milljarðar króna, sagði ráð-
herra. Erlendar lánsfjárþarfir
ríkisins nema tæpum 12 milljörð-
Tómas Árnason,
fjármálaráðherra
um króna. Auk þess bætast við
þarfir Framkvæmdasjóðs og
Byggðasjóðs, samtals um 514
milljarður króna. Á árinu 1979
munu áætlaðar nettólántökur
nema 4% af útflutningstekjum.
Samkvæmt frumvarpi til láns-
fjárlaga, sem ráðherra nefndi svo,
er heildarlánsfjáröflun áætluð
rösklega 51 milljarður króna, þar
af innlend fjáröflun 23 milljarðar
og erlendar lántökur 28 milljarðar,
eða nokkru hærri en sú innlenda.
Á síðasta ári nam heildarlánsfjár-
öflun tæplega 41 milljarði og er
því um að ræða fjórðungsaukningu
að krónutölu.
Erlendar lántökur skv. A- og
B-hluta ríkissjóðs nema alls 9,3
milljörðum króna (4,9 í fyrra). I
fjárfestingar- og lánsfjáráætlun
ríkisstjórnarinnar fyrir 1979 nem-
ur erlend lánsfjáröflun A- og
B-hluta fjárlaga 10,5 milljörðum.
Siðan vék ráðherra að skyldu
lífeyrissjóða til að kaupa skulda-
bréf Byggingasjóðs ríkisins, láns-
fjáröflun til raforkuvera og hita-
veituframkvæmda, lánsfjárþörf
svéitarfélaga o.fl.
Erlend lántaka fjárfestingar-
sjóða eykst verulega. Erlend lán-
taka Framkvæmdasjóðs er áætluð
3950 m.kr., auk þess að byggða-
sjóður hefur milligöngu um láns-
fjárútvegun vegna byggðalína.
S j ávarútvegsráðherra:
Gildir þeir sjóðir sem
njóta útflutningsgjalda
KJARTAN Jóhannsson, sjávarút-
vegsráðherra, mælti í gær fyrir
frv. um timabundið oliuverð til
fiskiskipa, ásamt hliðarfrum-
varpi, sem er þáttur í því að mæta
þeim vanda, sem stórfelld hækk-
un olíuverðs veldur íslenzkum
sjávarútvegi. Frumvarpið gerir
ráð fyrir 2.5% álagi á fiskverð til
útgerðar eingöngu. Þegar fiski-
skip selur afla erlendis skal auk
frádráttartölu kjarasamninga og
stofnfjársjóðsgjalds draga 1.0%
olíugjald til útgerðar frá heildar-
verðmæti við ákvörðun aflaverð-
Frumvörp á Alþingi:
Olíugjald til að greiða olíu-
verðshækkun útgerðarinnar
LÖGÐ voru fram í fyrradag
tvö frumvörp til laga, annað um
tímabundið olíugjald til fiski-
skipa, er næmi 2,5% miðað við
fiskverð eins og það er ákveðið al
verðlagsráði sjávarútvegsins. Þá
segir í frumvarpinu, að selji
fiskiskip í erlendri höfn skuli
draga 1% olfugjald af heildarsölu-
verðmæti aflans. 2,5% koma ekki
til hlutaskipta eða aflaverðlauna.
Hitt frumvarpið er um breytingu
á lögum um útflutningsgjald af
sjávarafurðum, þar sem gjaldið
er lækkað um 1%, úr 6% í 5%.
Breytingar þessar eru gerðar til
þess að auðvelda útveginum að
standa undir þeim kostnaðarauka,
sem hann verður fyrir vegna olíu-
hækkunar, en í athugasemdum
segir að með öllu sé ljóst að
hækkun olíuverðs úr 57,50 krónum
á hvern lítra í 68,90 krónur sé
ofviða stórum hluta fiskiskipaflot-
ans og ekki sé fyrirsjáanlegt, hvort
þessi olíuhækkun er tímabundin
eða varanleg. Telja megi að olíu-
verðshækkunin valdi 2ja milljarða
króna útgjaldaaukningu fyrir út-
veginn á ári.
Jafnframt því sem útflutnings-
gjald er lækkað um eitt prósentu-
stig er tillögum í hina ýmsu sjóði
breytt innbyrðis.
Samkvæmt heimildum, sem
Morgunblaðið hefur aflað sér, hafa
orðið talsverðar breytingar á
frumvarpinu frá þvi er það var
lagt. fram til umsagnar aðila og
þar til það var lagt fram á Alþingi
í gær. I upphaflegum frumvarps-
drögum var gert ráð fyrir 2%
olíugjaldi miðað við fiskverð og
jafnframt var þar gert ráð fyrir
1,3% olíugjaldi af heildarsöluverð-
mæti aflans, selji skip erlendis.
Þessar aðgerðir hafa íþyngjandi
áhrif á fiskvinnsluna, sem er
kaupandi þess hráefnis, sem um er
að ræða. Miðað við 2% olíugjald
eins og frumvarpsdrögin gerðu ráð
fyrir hefði útgjaldaaukning fisk-
vinnslunnar orðið 119 milljónir
króna, sem er mismunur á fisk-
verðshækkun um 1.534 milljónir
og 1% lækkun útflutningsgjalda,
sem nemur 1.415 milljónum króna.
Sé hins vegar gert ráð fyrir 2,5%
hækkun fiskverðs, eins og frum-
varpið gerir ráð fyrir, er útgjalda-
aukning fiskvinnslunnar vegna
þess 1.918 milljónir og þegar 1.415
milljónir hafa verið dregnar frá
vegna lækkunar útflutningsgjalda,
er útgjaldaaukning fiskvinnslunn-
ar 503 milljónir króna.
Þá skal þess getið að í rekstrar-
yfirliti fiskvinnslunnar, sem fylgir
frumvarpinu, eru heildartekjur
miðað við verðlag í febrúar og
kaupgengi dollars 322,50 krónur
f.o.b. 141.535.000.000 krónur. í
frumvarpinu er hins vegar gert
ráð fyrir að útflutningsverðmætið
sé f.o.b. 160.000.000.000 króna.
Samkvæmt áðurnefndu rekstrar-
yfirliti fiskvinnslunnar var tap
hennar miðað við febrúarmánuð
149 milljónir króna, en verður við
þessa breytingu samkvæmt
framanskráðu 149 + 503 eða 652
milljónir króna.
launa, aukaaflaverðlauna og hlut-
ar samkv. kjarasamningum.
Ráðherra gat þess, að samráð
hefði verið haft bæði við samtök
sjómanna og útvegsmanna. Sagði
hann sjómenn láta ótalið, að tíma-
bundið olíugjald af því tagi, sem
lagt er til í frv., verði lagt á. Hins
vegar andmæltu þeir ákvæðinu um
1% frádrátt af söluverðmæti við
landanir erlendis. Fulltrúar
Landssambands íslenzkra útvegs-
manna og samtök fiskvinnsluaðila
geta í meginatriðum fallist á
þessar tillögur, en benda á, að
æskilegt sé að frádráttur söluverð-
mætis erlendis verði meiri en 1%
til að samræmi sé í skiptakjörum
erlendis og við heimalöndun.
Jafnframt þessu er flutt annað
frv., sagði ráðherra, sem kveður á
um að lækkun útflutningsgjalda af
sjávarafurðum úr 6% í 5%, til þess
að gera fiskvinnslunni auðveldara
að rísa undir þeim kostnaðarauka,
sem olíugjaldið felur í sér. Þetta er
mögulegt vegna þess, sagði ráð-
herra, að sjóðir þeir, sem útflutn-
ingsgjalda njóta, eru nú vel stæðir
fjárhagslega, og því unnt að draga
úr tekjum þeirra án þess að komi
niður á verkefnum þeirra.
Sjóðir vel stæðir
Oddur ólafsson (S) sagði þing-
menn Sjálfstæðisflokks geta sætt
sig við þá lausn, sem hér væri lögð
til. Þetta er eðlileg aðferð, eins og
Kjartan Jóhannsson, sjávarút-
vegsráðherra.
nú stendur á. En rétt er að vekja
athygli á því, að nú er loks
viðurkennt, að þann veg hafi verið
skilið við sjóði sjávarútvegsins, að
þeir séu í stakk búhir til að taka á
sig svo geysileg útgjöld, sem í raun
felst í tekjuskerðingunni.
Hins vegar dró Oddur í efa, að
Aflatryggingarsjóði yrði gerlegt
að taka við þeim verkefnum, sem
honum væru ætluð í frv. forsætis-
ráðherra, eftir þessa tekjuskerð-
ingu. Eins væri rétt að vekja
athygli á því, að óhæfa væri að
skerða tekjustofn Fiskveiðasjóðs,
sem væri ekki megnugur að rísa
undir verkefnum sínum, sem m.a.
hefði leitt til lækkunar á lánum til
véla úr 50% í 30—40%, sem hefði
komið mjög illa við marga m.a. í
hans kjördæmi. Hins vegar væri
Tryggingarsjóður fær um að taka
á sig byrði, þó að tekjur hans
rýrnuðu. Fulltrúar Sjálfstæðis-
flokksins í sjávarútvegsnefnd e.d.,
Oddur Ólafsson, og Steinþór
Gestsson, skiluðu við aðra umræðu
þessara frumvarpa séráliti varð-
andi síðara frumvarpið, sem nánar
verður greint frá á þingsíðu blaðs-
ins síðar.