Morgunblaðið - 11.03.1979, Page 7

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 11. MARZ 1979
7
Á föstunni heldur kirkj-
an okkur fyrir sjónum
hann, sem þyngstan aga
þoldi, en er okkur þó
framar öllum öörum ímynd
hins frjálsa manns.
Heilbrigöum manni er
þrá eftir frjálsræði, frelsi í
blóð borin, en getur agi
veriö samfara frelsi í lífi
þínu sem einstaklings eöa
þegns þjóöfélagsins, sam-
félagsins sem þú lifir í?
Ekki ætti okkur íslend-
ingum aö vera úr minni
horfið, hvers viröi þjóö^
frelsi okkar er. Þeir sem
haröast böröust fyrir lausn
undan erlendu ánauöaroki
heföu heilshugar getaö
gert bæn hins glæsilega
baráttumanns fyrir þjóö-
frelsi vestan hafs, Patrick
Henrys, aö bæn sinni:
„Geföu mér frelsi, eöa
láttu mig aö öörum kosti
deyja“.
Drengileg bæn og djörf:
Frelsi eöa dauöann! En oft
fá menn þetta tvennt í
senn: Frelsið og dauðann.
Menn berjast fyrir frelsi,
en fara svo meö þaö,
þegar þaö er fengið, að
verður þeirra banamein.
Hvaö um heimilin, heim-
ili, sem hafa búiö viö böl
fátæktar en efnaleg vel-
megun veitir síöan óvænt
frelsi? Þau dæmi þekkjum
viö mörg í þjóðfélagi okk-
ar. Hvílíkt tækifæri opnast
ekki til hamingjuríkara lífs
þegar fjötur fátæktarinnar
fellur, en hvernig nota
menn tækifærin, sem fjár-
hagslegt frelsi veitir eftir
fátæktarárin? Misjafnlega.
Stundum meö hófsemd og
viti, en stundum svo að
ásannast spakmæli okkar
heiönu forfeðra: „Margur
verður af aurum api“.
Efnalegri hagsæld fylgir
ekki ævinlega aukin heim-
ilishamingja. Heimilis-
menningin hækkar ekki
um hársbreidd þótt heim-
ilinu bætist margskonar
glingur. Þó er hitt margfalt
verra, þegar lífshættir
breytast til skaösamlegrar
óreglu og frelsið, sem
mænt var eftir á fátæktar-
árunum, veröur bölvun
þess, sem hlýtur.
Siðferðishættir hafa á
síöari tímum stefnt hröð-
um skrefum að meira og
meira frjálsræöi. Þaö út af
fyrir sig er ekki nýlynda,
aö unglingum þyki for-
eldraagi eöa trúarleg og
þjóöfélagsleg siöaboö
skeröa frelsi, sem þeir
vilja njóta. Vissulega voru
þeir tímar aö óeölilegir
fjötrar geröu marga aö
siðferðilegum örkumla-
mönnum og hræsnurum.
Hinum ungu er lokkandi
aö horfa álengdar á freyð-
andi Ijúffengt vín í bikar
lífsnautnar, sem þeim er
ekki ætlaö að snerta, —
ekki enn. „Geföu mér
frelsi, eöa láttu mig aö
öörum kosti deyja“ — En
gætum aö, siglir ekki
dauðinn óhugnanlega oft í
kjölfar frelsisins? Það er
ekki öllum gefiö aö „ganga
hægt um gleöinnar dyr“,
og því verður frelsiö
hefndargjöf þegar menn
eiga ekki annaö æöra
markmiö frelsishungri sínu
en þaö aö svala stundar-
geöþótta eöa stundar-
girnd. Dæmin eru nærtæk
og dæmin eru mörg.
Ég trúi ekki ööru en aö
hverjum sæmilegum ís-
lendingi hafi brunniö í sefa
blygöun vegna þjóðarinn-
ar og sorg, þegar fregnir
bárust af íslenzku vesa-
lingunum í Kaupmanna-
höfn. Vitanlega neytti
þetta fólk „frjálsræöis“ til
að raka saman of fjár á því
aö eyðileggja óteljandi
unglinga og ýta þeim ofan
í fen mestu spillingar, aö
ekki sé talað um sorgir og
tár foreldra og vina. Innan
skamms er þetta ógæfu-
sama fólk komið á mark-
aöinn hér og leynist innan
um æskulýö Reykjavíkur
meö iðju sína. A þaö aö
hafa frelsi til þess?
Ef viö — og þar á ég
engan veginn viö hina
ungu eina — kunnum ekki
aö fórna frelsinu á altari
hærri hugsjóna, færir
frelsið eitt engum manni
hamingju.
Frelsi í ástamálum er
grein sjálfsagöra mann-
réttinda. Yfirdrepskapur
og hræsni í þeim efnum
óviröa manninn. Meöan
fjötrar foreldravaldsins
lágu þyngst á kynslóöun-
um og helgustu tilfinningar
ungs fólks voru aö engu
haföar héldu foreldrar sig
vera aö tryggja lán barna
sinna, en voru aö búa
þeim ævilangt böl. Nú
fáum viö naumast skilið,
hve lengi menn þoldu
fjötra foreldravaldsins og
kirkjunnar í sifjamálum, og
þó enn síöur hitt, hve lengi
grimmdarfullur óhugnaður
Stóradóms, skilgetins af-
kvæmis hins lúterska rétt-
trúnaöar, fékk að halda
gildi hér á landi. En allt
bíöur síns tíma. Átökum
þeirra Magnúsar dóm-
stjóra Stephensens.ann-
arsvegar og Bjarna amt-
manns Thorarensens og
ísleifs Einarssonar hins-
vegar um refsingar ekki
sízt í sifjamálum lauk með
vaxandi skilningi á sjálf-
sögöum réttindum manna.
Frelsi fékkst úr gömlum
ónáttúrulegum fjötrum til
meira frjálsræðis, meiri
hreinskilni, sem stefndi aö
minni yfirdrepskap og
meiri hamingju í ástamál-
um. Nýir tímar, nýir menn
heimtuðu meira frelsi, —
frelsið eöa dauöann! En
oft var reyndin sú, að þeir
fengu ekki annaö af þessu
tvennu, frelsið eða dauð-
ann, heldur hvorttveggja.
„Skuggsýnt er, Lofn, í
skógarlundum þínum“
(Guöm., Guöm.).
Meö frelsi í sifjamálum
kunna aö sjálfsögöu ekki
allir aö fara, þaö er jafn-
sjálfsagt fyrir þaö. Eg held
aö einhver hætta fylgi
flestu því, sem er verulega
verömætt. Ég fæ ekki
skilið aö nokkurt vit væri í
aö fleygja fyrir borö öllu
því, sem einhverjum er
ekki áhættulaust. Illa væri
fyrir menningunni séö
meö því.
Mér hefur dvalizt viö
þaö, hvernig hægt er aö
fara meö frelsið, og hvern-
ig blessun þess getur snú-
izt í böl í heimilislífi og
viðkvæmustu einkamálum
manna, — en hvaö er aö
segja um frelsiskröfur
þegnanna í lýðræðisríkj-
um nútímans, sjálfsagöar
frelsiskröfur og þær skyld-
ur, sem lýðfrelsið bindur
þeim?
Því máli veröa engin skil
gerö í því litla rúmi, sem
ég á eftir fyrir þessa
sunnudagsgrein. Því verö
ég aö geyma mér nokkrar
hugleiöingar um þaö efni
til næsta sunnudags. Sú
óvissa virðist framundan
um stjórnvöld þessa
lands, að væntanlega er
mörgum ofarlega í huga
þjóöfrelsi þegnanna, rétt-
indi og skyldur.
Frelsið —
eða dauðann
Hvað er stjórnun?
Stjórnunarfélag íslanda gengst
fyrir námskeiði í STJÓRNUN I
dagana 13.—15. mars n.k. Nám-
skeiöiö verður haldið að Skip-
holti 70 og stendur yfir kl.
15—18:45 dag hvern.
Fjallað verður um:
— Stjórnskipulag fyrirtækja
— Stjórnunaraðferðir
— Setningu starfsmarkmiða
Námskeiöið er ætlaö þeim sem
vilja kynnast nútíma stjórnunar-
háttum og stjórnskipulagningu
fyrirtækja.
Leiðbeinendur veröa rekstrar-
hagfræöingarnir Hans Kr. Árna-
son og Stefán Friðfinnsson.
Nánari upplýsingar og skráning
pátttakenda hjá Stjórnunar-
fólagi íslands, Skipholti 37, sími
82930.
anna
125 P
Allt þetta
fyrir
aðeins kr.
2.150.000
□ Hámarkshraöi 155 km. □ Bensíneyðsla um 10 lítrar
per 100 km. □ Kraftbremsur meö diskum á öllum
hjólum. □ Radial dekk. □ Tvöföld framljós meö
stillingu. □ Læst benzínlok. □ Bakkljós. □ Rautt Ijós í
öllum hurðum. □ Teppalagöur. □ Loftræstikerfi.
□ Öryggisgler. □ 2ja hraöa miöstöö. □ 2ja hraöa
rúöuþurrkur. □ Rafmagnsrúðusprauta. □ Hanzkahólf
og hilla. □ Kveikjari. □ Litaöur baksýnisspegill.
□ Verkfærataska. □ Gljábrennt lakk. □ Ljós í far-
angursgeymslu. □ 2ja hólfa karborator.
□ Synkromeseraður gírkassi. □ Hituö afturrúða.
□ Hallanleg sætisbök. □ Höfuðpúöar o.fl.
FIAT EINKAUMBOO A (SLANDI
Davíd Sigurðsson hf.
SiÐUMULA 35. sfmi 85855