Morgunblaðið - 11.03.1979, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 11. MARZ 1979
fHnrgaw Utgefandi hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthías Johannessen, Styrmir Gunnarsson.
Ritstjórnarfulltrúi Þorbjörn Guðmundsson.
Fréttastjóri Björn Jóhannsson.
Auglýsingastjóri Baldvin Jónsson
Ritstjórn og afgreiðsla Aðalstræti 6, sími 10100.
Auglýsingar Aöalstræti 6, sími 22480.
Askriftargjald 3000.00 kr. á mónuði innanlands.
1 lausasölu 150 kr. eintakið.
• •
011 pólitík Alþýðubanda-
lagsins grundvallast á
því, að flokkurinn sé mál-
svari verkalýðshreyfingar-
innar, eins konar pólitískur
armur hennar, sem fylgi
fram stefnu hennar og
óskum í einu og öllu. I
samræmi við þetta tók
Alþýðubandalagið á sl. vetri
upp harða baráttu fyrir því
að „samningarnir yrðu
settir í gildi“. I núverandi
ríkisstjórn hefur Alþýðu-
bandalagið haldið áfram að
leggja áherzlu á þetta atriði
og talsmenn þess láta í það
skína, að ekki sé hægt að
stjórna landinu án Alþýðu-
bandalagsins, þar sem
enginn annar flokkur sé fær
um að tryggja viðunandi
samstarf við verkalýðssam-
tökin.
Þessi röksemdafærsla
gefur tilefni til að vekja
athygli á því, að Alþýðu-
bandalagið hefur hvað eftir
annað skipað sér í sveit
svonefndra „kaupráns-
flokka", þegar það hefur átt
aðild að ríkisstjórn. Eins og
menn muna beitti Alþýðu-
bandalagið sér fyrir því
vorið 1974 að kaupgjalds-
vísitalan yrði tekin úr sam-
bandi. Þar var auðvitað um
„kauprán" að ræða á máli
Alþýðpbandalagsins. Enn
skýrara dæmi um það, að
Alþýðubandalagið er ekki
minni „kaupránsflokkur" en
hver annar, er þó þátttaka
flokksins í núverandi ríkis-
stjórn. Nýjasti „kaupráns-
ferill“ Alþýðubandalagsins
hófst um miðjan júnímánuð
á sl. ári, þegar flokkurinn
beitti sér fyrir því í borgar-
stjórn Reykjavíkur, að
samningarnir voru ekki
settir í gildi heldur var
„kaupráninu" haldið áfram,
þótt vísitöluskerðingin væri
minnkuð. Þar með var
„kaupránsferill" Alþýðu;
bandalagsins hafinn. í
byrjun septembermánaðar
átti Alþýðubandalagið aðild
að bráðabirgðalögum, sem
núverandi ríkisstjórn setti,
en með þeim voru
samningarnir ekki settir í
gildi, heldur var ákveðið
vísitöluþak sett á laun, sem
var í engu samræmi við þá
kjarasamninga, sem gerðir
voru í júní og október 1977.
Þetta var annar áfanginn á
„kaupránsferli" Alþýðu-
bandalagsins. Hinn 1.
desember tók Alþýðubanda-
lagið fyrst rækilega til
hendi í „kaupráns-
aðgerðum" og hafði beinlín-
is forystu um það að hafa
8% vísitöluhækkun launa af
launþegum. Það var fyrst og
fremst Alþýðubandalagið
sem sá um að knýja verka-
lýðsforingja til þess að sam-
þykkja þetta „kauprán".
Forystumenn Alþýðubanda-
lagsins lágu vikum saman í
verkalýðsforingjum
flokksins til þess að fá þá til
þess að samþykkja þetta
gífurlega „kauprán". Það
fékkst loks með því að ljúga
því að launþegum, að þeir
fengju þetta bætt með
„félagslegum umbótum" og
skattalækkunum. Hvorki
verkalýðsforingjar Alþýðu-
bandalagsins eða stjórn-
málaleiðtogar þess trúa því
sjálfir að svo sé. Það sama á
við þessi loforð eins og þau
fyrirheit sem forystumenn
Alþýðubandalagsins gáfu
sjómönnum við fiskverðs-
ákvörðun um síðustu
áramót er þeir lofuðu þeim
skattafríðindum, ef þeir
féllust á fiskverðið.
Sjómenn samþykktu fisk-
verðið á þeim forsendum, að
þeir fengju skattafríðindi,
sem enn hafa ekki séð
dagsins ljós og þeir munu
ekki fá.
Alþýðubandalagið hélt
áfram á „kaupránsbraut-
inni“ hinn 1. marz sl. með
nýjum hætti. Fyrir 1.
febrúar hafði Alþýðubanda-
lagið séð til þess, að ýmsar
verðhækkanir, sem höfðu
safnazt saman, yrðu ekki
samþykktar fyrir þau
mánaðamót til þess að þær
hefðu ekki áhrif til
hækkunar á kaupgjaldsvísi-
töluna 1. marz. Síðan
mjatla þeir þessum
verðhækkunum út smátt og
smátt. Þetta er ein af þeim
aðferðum, sem hægt er að
beita til þess að fremja
„kauprán" og ljóst er, að
Alþýðubandalagið er afar
fundvíst á aðferðir til þess.
Þessi „kaupránsslóði“
Alþýðubandalagsins er
orðinn býsna langur. Hann
sýnir, að Alþýðubandalagið
er ekki fremur til þess fallið
en aðrir stjórnmálaflokkar
að „vernda" „hagsmuni"
launþega. Hins vegar er það
út af fyrir sig gott, að
Alþýðubandalagið skyldi
komast í ríkisstjórn til þess
að launþegar fengju tæki-
færi til að kynnast „kaup-
ránsaðferðum" þess.
Haldi núverandi
stjórnarsamstarf áfram,
mun Alþýðubandalagið
vafalaust halda áfram að
stunda „kauprán“. Með
hverju slíku „kaupráni“
verður launþegum í landi
ljósara, að Alþýðubandalag-
ið er ekki meiri málsvari
þeirra en hver annar, enda
er ekki að sjá að í forystu
Alþýðubandalagsins nú sé
nokkur maður úr verkalýðs-
stétt. Enginn slíkur er í
ráðherraembættum fyrir
Alþýðubandalagið. Enginn
slíkur gegnir forystuhlut-
verki á vettvangi flokksins,
hvorki sem formaður, vara-
formaður eða formaður
framkvæmdastjórnar
flokksins.
,, K aupr án s’ ’ f er ill
Alþýðubandalagsins
urbréf
Laugardagur 10. marz
Þáttaskil
I liðinni viku urðu ákveðin
þáttaskil á stjórnmálasviðinu,
sem ástæða er til að veita eftir-
tekt. Tillaga þingmanna Sjálf-
stæðisflokksins um þingrof og
nýjar kosningar og miklar um-
ræður um hana leiddu þau í ljós.
Þessi þáttaskil eru í því fólgin, að
stjórnarandstaða Sjálfstæðis-
flokksins er nú komin á skrið eftir
að flokkurinn hafði haldið að sér
höndum fyrsta hálfa ár valdatíma
núverandi ríkisstjórnar. Þau felast
einnig í því, að jafnt stjórnarsinn-
um, sem stjórnarandstæðingum er
nú ljóst að þriðja vinstri stjórnin,
sem mynduð er frá lýðveldisstofn-
un hefur misheppnazt og nær sér
ekki á strik og skiptir engu í því
sambandi úr því sem komið er,
hversu lengi hún situr í ráðuneyt-
unum..
í þingrofsumræðunum létu tals-
menn stjórnarflokkanna lítils-
virðandi orð falla um stjórnarand-
stöðu Sjálfstæðisflokksins fram til
þessa. Hlédrægni Sjálfstæðis-
flokksins í stjórnarandstöðu
hingað til er þó bæði eðlileg og
skiljanleg. Sjálfstæðisflokkurinn
varð fyrir miklu áfalli í kosning-
unum sl. vor. Hann beið sitt
skipbrot í þeim kosningum. Þjóðin
var tilbúin til þess að hlusta á
vinstri flokkana og gefa þeimtæki-
færi. Wss vegna hlaut Sjálfstæðis-
flokkurinn í samræmi við úrslit
kosninganna að halda að sér
höndum, gefa stjórninni starfsfrið
til þess að koma stefnu sinni í
framkvæmd og þjóðinni tækifæri
til að kynnast henni. Annað hefði
verið bráðræði. Nú liggur hins
vegar fyrir í hverju efnahags-
stefna vinstri flokkanna er fólgin
og fólk hefur fengið nægilegt
ráðrúm til þess að átta sig á henni.
Þess vegna er nú tímabært, að
Sjálfstæðisflokkurinn hefjist
handa, taki upp harða baráttu
gegn efnahagsstefnu vinstri
flokkanna og fyrir eigin stefnu.
Svikin loford
Stjórnarflokkarnir tveir,
Alþýðuflokkur og Alþýðubandalag
gerðu litla sem enga tilraun til
þess að bera af sér, að þeir hefðu
svikið með herfilegum hætti gefin
loforð í síðustu kosningum. Krafan
um „samningana í gildi" var þá á
hvers manns vörum. Þingrofsum-
ræðurnar urðu til þess að undir-
strika rækilega þessi svik.
Fyrsta vísbendingin um, að
Alþýðuflokkur og Alþýðubandalag
hygðust svíkja þetta kosningalof-
orð var samþykkt vinstri meiri-
hlutans í borgarstjórn Reykja-
víkur um kjaramál um miðjan
júnímánuð. Sú samþykkt leiddi í
ljós, að vinstri flokkarnir ætluðu
ekki að standa við gefin loforð.
Þeir tóku þá ákvörðun sem
byggðist á verulegu „kaupráni",
svo að notuð séu þeirra eigin orð.
Staðfesting á því kom með bráða-
birgðalögum hinnar nýju vinstri
stjórnar í septembermánuði er
ákveðið þak var sett á vísitölu-
greiðslur, sem var í engu samræmi
við þá kjarasamninga, sem gerðir
voru í júní og október 1977 og því
svik á fyrirheitinu um „samning-
ana í gildi". Enn héldu Alþýðu-
flokkur og Alþýðubandalag áfram
að svíkja þetta loforð hinn 1.
desember sl., þegar koma átti til
útborgunar um 14% vísitölu-
hækkun en vjnstri stjórnin framdi
„kauprán", sem nam um 8% með
því að éinungis rúmlega 6% komu
til útborgunar. Því var haldið
fram, að launþegar fengju afgang-
inn með öðrum hætti í „félagsleg-
um umbótum" og skattalækkunum
en öllum er ljóst, að það er
blekkingin einber. Loks héldu
flokkarnir tveir áfram að svíkja
gefin kosningaloforð hinn 1. marz
sl., þegar þeir höguðu „kaup-
ráninu" á þann veg að sitja á
rökstuddum hækkunarbeiðnum
fram yfir 1. febrúar til þess að
halda launahækkunum niðri en
mjatla verðhækkanirnar síðan út
smátt og smátt eftir það. Líklega
eru þess engin dæmi, að skýr og
auðskiljanleg kosningaloforð hafi
verið svikin með jafn afdráttar-
lausum og áberandi hætti og lof-
orð Alþýðubandalags og Alþýðu-
flokks um „samningana í gildi".
Tilraun talsmanna þessara
tveggja flokka til þess að bera af
sér þessi kosningasvik var ekki
karlmannleg. Vilmundur Gylfason
hélt því fram í þessum umræðum,
að Alþýðuflokkurinn hefði aldrei
gefið slíkt loforð, enda þótt ritari
Alþýðuflokksins hafi verið einn af
frumkvöðlum þess og Svavar
Gestsson hélt því fram, að Alþýðu-
bandalagið hefði í raun alltaf verið
andvígt samningunum frá júní og
október 1977 vegna þess, að ekkert
vísitöluþak hefði verið í þeim
samningum. Um slíkan mál-
flutning þarf ekki að hafa mörg
orð.
Engin samstaða
um efnahags-
stefnu
Þingrofsumræðurnar leiddu
• einnig í ljós, að engin samstáða er
milli flokkanna þriggja um
frambúðarstefnu í efnahags-
málum. Ekki er ástæða til að rekja
framvindu þeirra mála innan ríkis-
stjórnarinnar. Hún er öllum í svo
fersku minni. Samkvæmt yfirlýs-
ingum talsmanns stjórnarflokk-
anna hefur stjórnarsamstarfið
hangið á bláþræði vikum og mán-
uðum saman vegna þess, að sam-
staða næst ekki um efnahagsmál.
Alþýðuflokkur kveðst heyja heil-
aga baráttu gegn verðbólgunni en
fái hina tvo ekki með sér. Ljótt er,
ef satt er.
Sannleikurinn er sá, að þessir
þrír flokkar hafa í raun ákaflega
svipuð sjónarmið í efnahagsmál-
um. Þeir eru að bauka við að ná
samkomulagi um efnahagspólitík,
sem fyrir löngu er orðin gjald-
þrota. Hún byggist á sterkri mið-
stýringu hagkerfisins, hvers kyns
kerfishöftum á atvinnulífinu og
svonefndu aðhaldi í ríkisfjár-'
málum og peningamálum svo og á
því að „möndla með“ vísitölukerfi
launa. Það er kominn tími til að
segja það umbúðalaust, að þessi
efnahagsstefna hefur verið reynd í
ýmsum myndum allan þennan
áratug og hún hefur engan árang-
ur borið. Þvert á móti hefur
verðbólgan haldið áfram, þótt
tímabundinn árangur hafi náðst
á árunum 1975 og 1976. Sú efna-
hagspólitík, sem stjórnarflokkarn-
ir þrír eru að bauka við að ná
samstöðu um er gjaldþrota pólitík,
sem hefur engan árangur borið og
það er tími til kominn að kasta
henni fyrir borð og reyna nýjar
leiðir.
Sjálfstæðisflokkurinn varð fyrir
því óhappi sumarið 1974 að
neyðast til þess að mynda ríkis-
stjórn með Framsóknarflokknum,
sem var forystuflokkur í vinstri
stjórninni 1971—1974. Það kom
strax í Ijós, að þessi forystuflokkur
þeirrar vinstri stjórnar var ekki
tilbúinn til þess að viðurkenna, að
nokkur mistök hefðu orðið í efna-
hagsstjórninni á tímabilinu
1971 — 1974. Menn þurfa ekki
annað en lesa Tímann á haust-
mánuðunum 1974 til þess að fá
þetta staðfest. Afleiðingin varð sú,
að í efnahagsmálum urðu ekki þau
þáttaskil haustið 1974, sem urðu
t.d. eftir vinstri stjórnina
1956—1958. Sjálfstæðisflokknum
tókst að vísu að sveigja efnahags-
pólitíkina inn á jákvæðari brautir
en þó ekki á þann veg, að nægileg
breyting yrði. Þetta var það gjald,
sem Sjálfstæðisflokkurinn varð að
greiða fyrir stjórnarsamstarf við
forystuflokk vinstri stjórnarinnar
1971—1974 og þýðir ekki um það
að fást. Það stjórnarsamstarf
tryggði hins vegar öryggi landsins
og 200 mílna fiskveiðilögsögu og
ber ekki að vanmeta það.
Það skiptir í rauninni sáralitlu
máli, hvort stjórnarflokkarnir þrír
ná „samkomulagi" um „efnahags-
stefnu" nú um helgina. Sú
„stefna", sem þeir kunna að ná
„samkomulagi" um mun engan
árangur bera og það er óneitan-
lega kaldhæðni örlaganna að hinn
„nýi“ Alþýðuflokkurinn skuli
orðinn helzti málsvari gamallar,
úreltrar og úr sér genginnar efna-