Morgunblaðið - 08.04.1979, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 8. APRÍL 1979
15
að skrifa um sér, hvort sem það
vaeri last eða hrós. Það er engin
ópera án minni hlutverka, þetta
allt skapar heildina. Magnús Jóns-
son hefur verið, og er einn af okkar
fremstu tenórum. Hann söng sam-
fleytt 14 ár við Konunglegu óper-
una í Kaupmannahöfn. Magnús er
alltaf jafn hógvær og lítillátur,
það er meira en hægt er að segja
um aðra listamenn, sem hafa þó
gert minna en hann í þágu listar á
Islandi.
Ég vil benda Þorkeli á það, af
því það virðist hafa farið frám hjá
honum, að Magnús söng og lék
Canio með glæsibrag. Ég hefi oft
hlustað á þessa óperu bæði hér og
erlendis, og hef því mjög góðan
samanburð, t.d. hlustaði ég á
Benjamino Gigli í þessu hlutverki.
Við getum verið misjafnlega
upplögð, en fólk má ekki gleyma
því, að við berum hljóðfærið í
okkur, svo ekkert má út af bera.
Þorkell tónskáld sagði, að það
hefði verið að frumflytja „I Pagli-
acci“, það er ekki rétt. Hún var
frumflutt í Þjóðleikhúsinu 1954.
Þorsteinn Hannesson söng Canio,
Þuríður Pálsdóttir og Stína Britta
Melander sungu Neddu, Guðmund-
ur Jónsson söng Tonio, Gunnar
Kristinsson söng Silvio og Harlek-
in var sunginn af Árna Jónssyni.
Einnig var frumflutt óperan
„Cavalleria Rusticana“. Ketill
Jensson söng Turriddu, Guðrún Á.
Símonar söng Santuzzu, Guð-
mundur Jónsson söng Alfio, Þuríð-
ur Pálsdóttir söng Lolu og Guðrún
Þorsteinsdóttir söng Mamma
Lucia. María Markan söng San-
tuzzu 3 skipti sem gestur.
„Cavalleria Rusticana" var
sungin á íslenzku en „I Pagliacci"
á ítölsku. Hvernig væri að þessir
sjálfvöldu ungu gagnrýnendur
kynntu sér söngsögu okkar Islend-
inga, áður en þeir tækju sér penna
í hönd, og skrifuðu eintóma vit-
leysu.
Ég vil einnig benda yngri söngv-
urum á, að þeir kynntu sér sögu
eldri söngvara, þeir hefðu bara
gott af því, það myndi kannski
koma þeim í skilning um það, að
það voru og eru til aðrir söngvarar
á undan þeim, sem hafa gert
marga stórkostlega hluti.
„Hver er það?“
Það getur vel verið að visst
snobbfólk finnist ég vera með
rembing, en ég er alltaf að sjá og
heyra betur og betur hvað við
erum og höfum verið góð, við
þurfum ekki alltaf þetta erlenda
heimsfræga fólk. Að vera heims-
frægur er dálítið skrýtið fyrir-
bæri. Þú ert bara heimsfrægur
innan viss hóps. Einu sinni spurði
ég venjulegt fólk á Ítalíu, nánar
tiltekið Mílano, um Renötu
Tebaldi. Svarið sem ég fékk var
„chi é?“ Lauslega þýtt „hver er
það?“
Þið munið þegar að „Smokie
Popparar" komu hingað, þá var
Rostroprovich staddur hérna. Þeir
voru spurðir hvort þeir ætluðu
ekki að hlusta á hann. Þeir sögðu
einum rómi „Who is he?“ Svo þið
sjáið, að vera frægur eða ekki
frægur, er dálítið skrýtið.
„Að hætta að
vera hógvær“
Nú eiga söngvarar að hætta að
vera hógværir og lítillátir, þeir
ættu að taka sér aðra stéttahópa
til fyrirmyndar, t.d. leikara, þeir
kunna að bjarga sér og ota sínum
tota, eins og virðist þurfa að gera.
Garðar Cortes stjórnaði óper-
unni og Þuríður Pálsdóttir leik-
stýrði, en Þorkell minnist ekki á
þau í grein sinni. Garðar var nú
þarna beint fyrir framan okkur að
stjórna, og hann er stór og glæsi-
legur maður, það er ekki hægt
annað en að sjá hann. Þuríður
Pálsdóttir óperuleikstjóri hefur
einnig stóru hlutverki að gegna.
Hvernig þætti Þorkeli ef það hefði
ekki verið minnst á hann, þegar
hann frumflutti sína óperu, sem
bar nafnið Rafmagnsheilinn?
„ítölsk Þorp
eru mishæðótt“
Bryndís Schram fyrrverandi
dansmær og kennari skrifaði
gagnrýni um óperuna í Vísi 15.
marz. Bryndís skrifaði að kórinn
hefði staðið sig mjög vel, en hins
vegar var greinilegt að þrengslin
yllu vandræðum, menn voru að
rekast hver á annan og hrasa á
mishæðóttu gólfinu. Itölsk þorp
eru einmitt mishæðótt, og þegar
að fólk hrópast saman, þá rekst
það oft hvað á annað, það er bara
eðlilegt. Það má ekki gleyma
aðstæðum í Háskólabíói, þær voru
ekki sem beztar, en skiptir það
miklu máli í svona skrifum.
Að fá þjálfaðri leikstjóra, já,
meinar Bryndís að fá leikstjóra,
sem færir aðeins upp leikrit?
Leikstjórar hér hafa sama og enga
reynslu í að færa upp óperur. Að
færa upp óperu er annað, óperu-
leikstjóri verður að þekkja óper-
una sönglega, tónlistarinnar
vegna, ítalska textann, leikatriðin,
hreyfingar og margt og margt
fleira. Þuríður þekkir þessa óperu
mjög vel, frá öllum hliðum, hún
hefur sjálf sungið Neddu. Sem
frumraun leysti hún það mjög vel
af hendi. Bryndís má ekki gleyma
því, að Þuríði til aðstoðar var
þjálfuð dansmær, Ingibjörg
Björnsdóttir. Mér finnst það
einkennilegt af Bryndísi að gleyma
að nefna sina kollegu, og hennar
þátt í óperunni.
„Ódauðlegt
frá mörgum
hliðum“
Af hverju ættu söngvarar, sem
sungið hafa í mörgum óperum,
ekki að vera færir um að leikstýra
óperum, eins og leikarar, sem hafa
sömu reynslu og leikstýra leikrit-
um? Ég spyr?
Þuríður
Pálsdóttir
Halldór
Vilhelmsson
og
óperu-
gagn-
rýni
ekki
uppá
marga
fiska ”
Margir af okkar bestu eldri
leikurum hafa aðeins gengið í
leikskóla lífsins. Hafa þeir ekki
leikstýrt mörgum leikritum í gegn
um árin? Mér dettur í hug atvik,
þegar „Brúðkaup Figarós" var
fært upp 1969—1970, og varð alveg
ódauðlegt frá mörgum hliðum. Þá
sagði einn mikils metinn leikari
við mig: „Það var allt í lagi með
sönginn, hjá frú Rósinkranz, en
leikurinn var afleitur". Því miður
vissi þessi leikari ekki betur um
sönginn.
Annars væri gaman að heyra
hana með sína eigin tónleika í
Reykjavík. Ég les í blöðunum um
tónleika á Sauðárkróki og borgum
erlendis. Ég bíð bara spennt.
Leifur Þórarinsson skrifaði
gagnrýni í Þjóðviljann um „Brúð-
kaup Figarós". Hann ruglaði sam-
an Vietnam stríðinu og Mozart.
Mér var sagt, að það hefði verið af
persónulegum ástæðum. Það átti
nefnilega að flytja verk í Þjóðleik-
húsinu, sem var með hljómlist
eftir hann.
„Aö hlæja af
ánægju yfir
pyntingunni“
Einu sinni skrifaði Leifur gagn-
rýni um mig, það var 1957, þegar
ég_ söng titilhlutverkið „Tosca"
eftir Puccini. T.a.m. sagði Leifur,
að hann skyldi ekkert í því, að
svona myndarleg kona, hann
meinti mig, skyldi gretta sig svona
mikið, þegar hún væri að syngja.
Ég hugsa að hann hafi alls ekki
vitað um hvað hlutverkið var. Ég
átti víst að líta fallega út og
hlægja af ánægju, þegar verið var
að pynda manninn sem Tosca
elskaði í næsta herbergi. Tosca var
yfirleitt alltaf í angist yfir
Cavaradossi, sem hún elskaði.
„Fátt fram-
sýnt fólk í
söngmálum“
Söng og óperugagnrýni hefur
ekki verið upp á marga fiska á
Islandi. Hvernig hún hefur verið
afgreidd, er efni í stóra bók.
1955 færði Einsöngvarafélagið
og Tónlistarfélagið upp óperuna
„La Boheme" eftir Puccini. Söngv-
arar voru Magnús Jónsson,
Guðrún Á. Símonar, Guðmundur
Jónsson, Þuríður Pálsdóttir, Krist-
inn Hallsson, Jón Sigurbjörnsson
og Ólafur Magnússon frá Mosfelli.
Við leigðum Þjóðleikhúsið. Hljóm-
sveitarstjóri var frá Ítalíu, frábær
stjórnandi, Rinvo Castagnino.
Fenginn var góður leikari, Lárus
Pálsson, sem leikstjóri. Hann
sagði sjálfur, að hann hefði enga
reynslu við óperur og það kom á
daginn. Castagnino breytti öllu því
hann vissi hvernig allt átti að
vera, en Lárus var honum til
aðstoðar. Castagnino langaði til að
fara með okkur öll í „La Boheme"
til Italíu, og láta okkur syngja þar,
en „alas“, þá voru engir peningar
eða styrkir, til þess að þetta gæti
orðið að veruleika, þetta hefði
getað orðið góð auglýsing fyrir
Island. Því miður eigum við afar
fátt framsýnt fólk hér í söngmál-
um.
Menn verða ekki
söngvarar eins og
gorkúlur
Söngnám er langt og erfitt, það
er ekki til að hafa sem „hobby".
Erlendis eru vinnandi söngvarar,
„söngvarar" og gera ekki annað.
Hér á Islandi eru lærðir og vel
menntaðir söngvarar í annarri
vinnu allan daginn og svo eiga þeir
að „brillera á sviðinu" á kvöldin,
og auðvitað á heimsmælikvarða
hjá þeim sem koma til að hlusta.
Lesandi sem „þorir" ekki að
segja til nafns, skrifar í Dagblaðið
20. marz: „Barlómur óperusöngv-
ara, uppsetning Pagliacci krafta-
verk?“
Þáð eru nú meiri árásirnar á
Magnús Jónsson. Er hann sá eini,
sem á að hafa sagt, að það væri
erfitt með uppsetningu á Pagli-
acci? Af hverju er verið að nefna
Þjóðleikhúsið og Þjóðleikhúskór-
inn. Kórinn setti alls ekki þessa
óperu á svið, það var aðeins
Þjóðleikhúsið sem gerði það, og
það réði einsöngvarana. Ég tók nú
sjálf þátt í þessu um árið, en var
bara í Cavalleria Rusticana. Ég
ætla ekki að líkja þeim aðstæðum
þá, sem voru mjög góðar, við þær
aðstæður, sem voru núna. Mikið
hlýtur þú lesandi góður, að vera
fávís um þessa hluti. Eitt skal ég
segja þér. Það hefði enginn tenór
núna getað sungið Canio, nema
Magnús Jónsson.
Að vera menntaður söngvari. á
Islandi er ekki beint hvetjandi.
Hér rís upp fólk eins og gorkúlur
og kallar sig strax söngvara, þó
það hafi aldrei fengið nokkra
tilsögn í söng, og gerir allt radd-
lega, sem það á ekki að gera, ég
kalla það að syngja með sínu nefi,
eða fleiri óæskilegum líkamshlut-
um.
Sú var ástæðan, að ég byrjaði að
nefna mig sem söngtækni, ég hefi
verið að læra raddtækni alla æfi,
svo mér finnst ég eiga þetta nafn
með rentu, þetta ættu fleiri söngv-
arar að gera, sem hafa gengið
söngmenntaveginn.
Guðrún Á. Símonar,
söngtæknir.