Morgunblaðið - 12.04.1979, Blaðsíða 18

66
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 12. APRIL 1979
Múslimar gera bæn sína fimm sinnum á dag, — við sólaruppkomu,
á hádegi, um sóiarlagsbii, eftir að sói er sezt og síðla kvölds, helzt í
mosku, en öðrum kosti hvar sem þeir eru staddir. Fyrir
bænargjörð skai lauga andlit, hendur og fætur, en þar sem vatn er
af skornum skammti, eins og víðast er í iöndum Múslima, má
notast við sand eða loftið tómt. Síðan er snúið sér til Mekka með
hendur að andliti þannig að lófar snúi fram, lotið fram og kropið.
Þá fellur maðurinn fram á ásjónu sína og fer með trúarjátninguna
og ýmis spakmæli úr Kóraninum, samtímis því sem hann hreyfir
sig á ýmsa vegu, allt eftir settum reglum.
ISMAEL
,Jfann mun verða maður ólmur
sem villiasni; hönd hans mun
verða uppi d móti hverjum manni
oy hvers manns hönd uppi d móti
honum; oy hann mun búa fyrir
austan alla bræður sína“
(I: Mósebók, 16.12)
Svo maelti engillinn er hann
birtist egypzku ambáttinni Hagar
og boðaði henni fæðingu sonar
Abrahams: „Hans nafn skalt þú
kalla ísmael, því að Drottinn hefur
heyrt kveinstafi þína“, en Ismael
merkir „guð heyrir“.
Tilveru sína átti Ismael
ófrjósemi Söru, konu Abrahams,
að þakka. Er Sara var orðin úrkula
vonar um að hún yrði þunguð, kom
henni til hugar að láta Hagar,
ambátt sína, afla sér afkvæmis.
Féllst Abraham á þá ráðagerð, en
þegar Hagar var orðin þunguð
fylltist hún hroka í garð hinnar
aldurhnignu óbyrju, sem vitaskuld
þoldi ekki ósvífni ambáttarinnar.
Abraham bauð Söru að gera sem
hún vildi við ambátt sína og
skapraunaði hún nú ambáttinni
þar til hún þoldi ekki lengur við í
húsi hennar en flýði út í eyðimörk-
ina. Þar birtist engill guðs Hagar,
kunngjörði henni að hún mundi
ala Abraham son, og bauð henni
að hverfa aftur heim til húsmóður
sinnar og vera henni undirgefin.
Öðru sinni útskúfaði Sara
ambáttinni og Ismael,
syni hennar. Það var eftir að
guð hafði vitjað Söru, eins og
hann hafði heitið Abraham, og
hún hafði alið ísak, níræð að aldri.
Það hlægði sveininn Ismael að sjá
svo aldna konu með hvítvoðung á
brjósti. Þá reiddist hin spéhrædda
Sara, kvað ambáttarsoninn ekki
mundu taka arf með ísak, syni
sínum, og vísaði mæðginunum út í
eyðimörkina.
Abraham hafði óskað þess að
ísmael mætti lifa fyrir augliti
guðs, og guð hafði heitið því að
blessa Ismael, gera hann frjósam-
an og margfalda mikillega: „Tólf
þjóðhöfðingja mun hann geta, og
ég mun gjöra hann að mikilli
þjóð.“ Nú sárnaði Abraham vegna
Ismaels, en guð minnti hann á
fyrirheitið og sagði við hann að
láta ekki brottför sveinsins og
ambáttarinnar gera sér angur, því
að afkomendur Isaks einir yrðu
taldir niðjar hans.
Og þótt Ismael og Hagar væru
rekin út af húsi Abrahams, yfirgaf
guð þau ekki. Hann lauk upp
augum móðurinnar, svo að hún sá
uppsprettu vatns, þegar drengur-
inn var að dauða kominn í hvít-
glóandi eyðimerkursólinni, svo að
hún gat slökkt þorsta hans, Þau
tóku sér bólfestu hjá lindinni
Zamzam, „fyrir austan alla
bræður sína“, þ.e. ísmaels, og er
tímar liðu fram fékk Hagar syni
sínum egypzka konu. Hann jók
kyn sitt, — synir hans voru tólf og
út af þeim höfðingjum eru jafn-
margar ættkvíslir komnar.
Allir Arabar rekja ætt sína til
ísmaels, og Kaba, helgidómurinn
óttalegi í Mekka, stendur við
lindina Zamzam, þar sem Hagar
og Ismael var búin hinzta hvíla á
þessari jörð.
í fótspor Eagar. Gengið er sjö sinnurn fram og til haka milli Safa og Marwah.
Múslimar trúa því, að í upphafi
hafi Abraham reist Kaba, helgi-
dóminn mikla í Mekka, sem 800
milljónir manna snúa sér að fimm
sinnum á degi hverjum, og tilbiðja.
Þeir eru jafnvel til, sem trúa því
að Adam hafi orðið fyrri til að
reisa á þessum stað „hús guðsins",
en flestir eru þó þeirrar skoðunar
að Abraham hafi gert það í
þakkarskyni fyrir lífgjöf Ismaels,
elzta sonar síns og notið við það
aðstoðar hans.
Á ofanverðri sjöttu öld voru
ekki önnur verksummerki eftir en
einn svartur steinn, sem Mekkar
höfðu á mikla helgi. Þeir komu sér
saman um að endurreisa helgi-
dóminn, en er verkinu var lokið
kom upp deila meðal öldunga um
það hverjum hlotnast skyldi sá
heiður að komá hinum helga steini
fyrir í skoti því, sem fyrir hann
var ætlað í múrnum.
Öldungarnir urðu ásáttir um að
láta þann, sem fyrstur kæmi aðvíf-
andi, gera út um þetta deilumál.
Brátt bar að ungan kaupmann,
sem þekktur var að vizku og
heiðarleika, og svo vel látinn
meðal borgarbúa, að daglega gekk
hann undir nafninu Al-Amin —
eða hinn trúverðugi. Hann lagði
svo fyrir að kyrtill skyldi breiddur
á jörðina og steinninn helgi lagður
ofan á hann. Því næst lét hann
höfðingja helztu ættflokka í borg-
inni lyfta steininum með því að
halda í jaðra kyrtilsins. Sjálfur
tók hann síðan steininn og kom
honum fyrir í skotinu í múrveggn-
um, og þar er steinn Abrahams
enn þann dag í dag.
Kaupmaðurinn ungi hét
Múhameð og var fæddur í Mekka
árið 570. Um uppruna hans er það
helzt vitað, að hann var kominn af
gildum borgurum, en varð mun-
aðarlaus sex ára að aldri. Tók afi
hans þá við uppeldinu, en síðar
fóstraði hann frændi hans. I æsku
var hann fjárhirðir, en tók síðan
að stunda verzlun. 25 ára gamall
tók hann sér auðuga ekkju fyrir
konu, Kadíu, sem var komin
nokkuð til ára sinna. Lítið er vitað
um feril hans næstu árin, að öðru
leyti en því að hann fastaði tíðum,
sóttist eftir einveru, og dvaldist
löngum við hugleiðslu á Hira —
Náðarfjalli — rétt fyrir norðan
borgina.
Það var á Náðarfjalli árið 610,
sem Gabríel erkiengill birtist
Múhameð fyrsta sinni. Svo ægileg
var sýnin, að Múhameð varð
sleginn blindu, en rödd sagði: „Lát
heyra: í nafni herra þíns, er skóp
manninn af slímögn, er kenndi
manninum það sem hann þekkti
ekki“. Múhameð stóð stuggur af
þessum fyrirburði, en vitranirnar
héldu áfram og smám saman
Gabríel
erki-
engill
vitjar
Múhammeðs
á Náðar-
fjalli.
sannfærðist Múhameð um, að guð-
legur máttur, en ekki brjálssemi
hans sjálfs væri hér að verki, og að
hann væri útvalinn til að flytja
boðskapinn áfram.
Frá þessum vitrunum
Múhameðs greinir Kóraninn,
trúarbók Islams, en mikilvægasta
atriðið í kenningum spámannsins
er að Allah — þ.e. guðinn — sé
upphaf og endir alls sem er,
aleinn, almáttugur og ævarandi,
og svo mikill, að hann sé ofvaxinn
mannlegum skilningi.
Á þessum tíma voru Mekkkar
fjölgyðistrúar. Auk þess að trúa á
stokka og steina, illa og góða anda,
gyðjur, sem stjórnuðu duttlungum
náttúrunnar, og ægifuglinn Ava,
svo dæmi séu nefnd, höfðu þeir
skurðgoð í miklum hávegum. Ein
vitrun spámannsins boðaði bann
við skurðgoðadýrkun, þar sem
ósæmilegt væri að leita hins æðsta
og aleina í líkneskjum og öðrum
áþreifanlegum hlutum.
Helgigöngur höfðu lengi tíðkazt
í Mekka áður en Múhameð kom til
sögunnar. Algengt var að vitja
Abrahamssteinsins, enda var á
honum fórnarhelgi. Verzlun var
blómleg í Mekka og árlega var
haldinn þar mikill markaður, sem
sóttur var víða að. En menn létu
sér ekki nægja að koma til Mekka í
veraldlegum tilgangi. Þeir notuðu
ferðina til að ganga á vit æðri
máttarvalda, vitjuðu Kaba — og
hlýddu á Múhameð, sem prédikaði
linnulítið þegar gestkvæmt var í
borginni.
Auðvaldið í Mekka kunni lítt að
meta Múhameð. Andúð á
spámanninum var farin að gera
vart við sig í vaxandi mæli, en þótt
fordæming hans á skurðgoðum
væri helzta hneykslunarhellan,
kom líka til að kaupahéðnum þótti
hann tefja viðskipti á markaðnum.
Árið 622 var svo komið, að
Múhameð var ekki lengur vært í
borginni. Hann átti hóp harðsnú-
inna áhangenda í Yathrip-vininni,
rúmum 300 kílómetrum norður af
Mekka. Þangað fór hann ásamt
tuttugu dyggustu fylgismönnum
Múhameð spámaður