Morgunblaðið - 12.04.1979, Blaðsíða 22

70
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 12. APRÍL 1979
Daginn sem heimsstyrjöldin skall á í Evrópu, 3.
september 1939, birtist lítil frétt í Morgunblaðinu undir
fyrirsögninni: Islenzkur kristniboði í Hong Kong. Þar
segir að séra Jóhann Hannesson og kona hans hafi dvalið
við kínverskunám í Hong Kong frá því í júlíbyrjun.
Birtur er kafli úr bréfi frá honum, þar sem hann segir að
þau hjónin hafi verið að ljúka þriðja prófi í kínversku, 9
mánaða námi á þriðjungi þess tíma sem gert sé ráð fyrir
að nemendur noti. Þeim líði vel en erfiðara virðist vera
að komast inn á starfssvæði þeirra í Kína eftir því sem
tíminn líði, þó sé það enn kleift. Hér þykknar í lofti með
hverjum degi hvað sambúð þjóðanna snertir, „segir
hann. „Nú fara fram viðræður milli Englendinga og
Japana í Tókío, ómögulegt að vita hvaða árangur þær
kunna að hafa.u
P
39
Við
kínverskunám
í
Hong Kong
fyrir
40 árum
réðust inn í Kína 1937, þótt stríði
væri ekki opinberlega lýst yfir fyrr
en í desember 1941. Það hófst með
leifturárás og Japanir sóttu hratt
fram til ársloka 1938. Höfðu þá
lagt undir sig stóran hluta Kína,
m.a. borgirnar Shanghai, Nanking
og Kanton. En þá tók við þrátefli
fram til 1944, þegar Japanir höfðu
um annað að hugsa á Kyrrahafi og
á heimavígstöðvum, sem endaði
með uppgjöfinni 1945.
— Eftir að Japanir höfðu tekið
höfuðborgina, varð Chungkong
höfuðborgin, útskýrir Astrid. Við
þurfum að flýja frá Hunan-héraði
í Mið-Kína til Chungkong á árinu
1944, því að Japanir höfðu þá tekið
Hunan. Við urðum að flýja undan
Japönum. Það er undarlegt að
hugsa til þess, að við sem vorum
kristniboðar, heýrðum aldrei
kirkjuklukkur hringja til messu,
þótt kirkjur væru á 12 stöðum í
héraðinu. Klukknahljómurinn var
Kínverskan
virtist liggja til reiðu
á tungunni í 30 ár
Síðan eru 40 ár liðin og ýmislegt
gerst í veröldinni, ekki síst í þeim
heimshluta. En í vetur hélt Astrid,
ekkja Jóhanns Hannessonar, sem
lézt 1976, á fornar slóðir, til Hong
Kong. — Við Jóhann höfðum alltaf
hugsað okkur að fara þangað og
sjá aftur þessa staði, sagði hún,
þegar blaðamaður Mbl. heimsótti
hana á heimili hennar við Norður-
brún.
Nú hélt Astrid þangað ein, í
fylgd með systur sinni frá Noregi,
án þess að láta nokkurn í Hong
Kong vita að þær væru að koma.
Kínverskunni sinni hafði hún ekki
gleymt. — Það var stórkostlegt,
sagði hún. Það var eins og andinn
kæmi yfir mig. Um leið og ég var
komin á flugvöllinn í Hong Kong
og heyrði kínverskuna í kringum
mig, þá kom málið fram rétt eins
og það hefði legið þarna tilbúið til
nota allan tímann.
Reykelsisilmurinn í stofunni og
austurlenskir smámunir hér og
þar gerðu okkur auðveldara að
leiða hugann austur til Hong Kong
og Kína, og þeirra daga, sem
nefndir voru í upphafi, haustsins
1939. Þau Jóhann og Astrid
dvöldust í Hong Kong í eitt ár við
málanám og undirbúning fyrir
trúboðsstarfið. — Og 9. maí árið
eftir, daginn sem Þjóðverjar
hernámu Noreg, vorum við
ferðbúin, segir Astrid, sem er
norsk að uppruna.
StyrjaMar-
ástand
öll árin
Þau stigu um borð í skip, sem
var á leið til Shanghai. — Við
vissum að erfitt yrði að vera í Kína
á þeim tíma. En við vorum barn-
laus þá og hikuðum ekkert við það,
segir Astrid. — Öll árin, sem við
vorum í Kína, var þar styrjaldar-
ástand. þegar við komum þangað
1940 var stríðið við Japani í
algleymingi og þegar við fórum
austan að 1948 var komin borgara-
styrjöld í Kína.
Rétt er að rifja upp, að Japanir
/ garðinum framan við hús lúterska prestaskólans f Hong Kong. Lengst tii vinstri er sálmaskáldið
og rektor skólans Ludvig Reichild, og lengst tii hægri Jóhann Hannesson, sem tók þar við af honum.
eingöngu notaður sem aðvörunar-
merki, þegar japönsku flugvélarn-
ar komu. Fyrst þegar þeirra hafði
orðið vart, klingdu klukkurnar
strjált, en svo sífellt hraðar, og
loks ótt og títt eftir að flugvélarn-
ar komu yfir.
— Jú, það var oft erfitt, segir
Astrid. En við Jóhann höfum
aldrei talað mikið um það síðan.
Það er svo erfitt að segja fólki,
sem ekki hefur þekkt það sjálft,
frá svo miklum erfiðleikum. Það
getur ekki skilið það eða trúað,
sem von er. En við vorum alltaf
meira og minna á flótta. Járn-
brautirnar var ekki hægt að nota,
því að þær voru sprengdar upp.
Fyrir utan það að ganga eða fá
burðarstól þegar heitast var, var
helst að ferðast með smábátum,
sem dregnir voru með fljóts-
bökkunum. Eða komast aftan á
trukk, sem ók eftir slóðum, sem
áttu að heita vegir. En það var
mikið um ræningja í fjöllunum.
Kristniboðarnir voru á tímabili
mjög hræddir um börnin sín fyrir
þeim. Lítilli stúlku var til dæmis
rænt frá trúboðsstöð og krafist
lausnargjalds. Foreldrarnir höfðu
það ekki haldbært, en lofuðu að
útvega það, en fengu á bara senda
hönd litlu stúlkunnar.
— Kínverjar áttu mjög erfitt í
stríðinu við Japani, segir Astrid
ennfremur. Maður rakst oft á
hersveitir, sem voru mjög illa
haldnar. Þær höfðu engar vistir og
reyttu gras sér til matar. Einnig
kom fyrir að lík hermanna sæjust
við veginn. Mikil blóðkreppusótt
var, kólera og aðrir smitsjúk-
dómar, svo maður varð alltaf að
vera að verði gegn farsóttum. En
svo lagaðist þetta eftir árásina á
Pearl Harobur, er Bandaríkja-
menn fóru í stríð við Japani. Þá
fór að draga af þeim í Kína.
Deginum sem Japanir gáfust upp
gleymi ég aldrei. Þá lýstu ljósa-
skilti með V-i upp himininn og
krakkarnir dönsuðu og börðu potta
Viðtal
við Astrid S. Hannesson
Astrid S. Hannesson. Á hiilunni má sjá kínverska bjöllu, eina af þeim sem mikið voru notaðar f
hofhliðina á þeim tíma sem Astrid var íKína. Ljósm. Emilfa.