Morgunblaðið - 12.04.1979, Blaðsíða 19

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 12. APRIL 1979
67
sínum og þar er nú borgin Medina,
sem útleggst „borg spámannsins"
og gengur næst Mekka að heigi.
Skömmu eftir komuna til Medina
reisti Múhameð fyrstu mosku
íslama og þar er hann grafinn.
í Medina hefur hugur
spámannsins fyrir alvöru farið að
hneigjast að trúboði, og hann var
búinn að fá reynslu fyrir því að
skynsamlegar fortölur dugðu lítt í
því efni. Vitranir hans tengdust í
vaxandi mæli veraldlegum efnum,
og hann útlistaði í smáatriðum
hvernig menn skyldu haga sér í
daglegu lífi. Auk nákvæmra fyrir-
mæla um tilhögun bæna- og helgi-
halds, komu nú upplýsingar um
hvernig hátta skyldi fjölskyldulífi,
mataræði, viðskiptum og dagleg-
um störfum, svo eitthvað sé nefnt.
Síðast en ekki sízt hafði Allah
ákveðnar hugmyndir um hernað,
en hann hafði boðið Múhameð að
fara með ófriði á hendur
trúleysingjum.
Frumraunin var atlaga, sem 300
manna lið, með Múhameð sjálfan í
-broddi fylkingar, gerði að kauplest
á leið frá Damaskus til Mekka, en í
lestinni voru þúsund úlfaldar,
hlaðnir gulli og gersemum.
Mekkum hafði borizt njósn af
áformum Múslimanna og sendu á
móti þeim fjórum sinnum
fjölmennara lið. Það stoðaði ekki.
Allah stóð með sínum mönnum, og
tókst Múhameð að reka her Mekka
af höndum sér.
Tímatal Múslima miðast við
Hegira — eða flóttann frá Mekka
árið 622 e. Kr. — en sá atburður er
talinn marka upphaf hins mikla
veldis íslams. Innan hundrað ára
höfðu Múslimar lagt undir sig
landflæmi, sem teygði sig í þrjár
heimsálfur, og náði frá landamær-
um Kína í austri að Pýreneafjöll-
um í norðvestri.
Múhameð spámanni óx smám
saman fylgi meðal Bedúína, hinna
herskáu hirðingja í eyðimörkinni,
sem umlukti Medína, og árið 630
átta árum eftir flóttann til
Medína, hélt hann innreið sína í
Mekka með tíu þúsund manna her.
Mekkar sáu að vörnum varð ekki
við komið og gáfust upp skilyrðis-
laust.
Sigurvegarinn lét það verða sitt
fyrsta verk að vitja Kaba og
steinsins Helga. Hann ruddi 360
skurðgoðum út úr Kaba og lét
mola þau mélinu smærra. Því næst
lýsti hann yfir almennri sakaupp-
gjöf, en borgarbúar launuðu fyrir
sig með því að ganga fyrir
spán^anninn, játa trú hans og
vinna honum hollustueið. Sigur-
förin hélt áfram, og innan tveggja
ára hafði Múhameð sameinað að
heita má alla Arabíu undir merki
Islams. Nú var þess skammt að
bíða að Múhameð spámaður hefði
lokið ætlunarverki sínu. Hann
hvarf aftur til Medína og þar dó
hann á sóttarsæng árið 632.
Greinar
Islam skiptist fljótlega eftir lát
Múhameðs í þrjár aðalgreinar,
Sunna, Shiite og Khawarij. Lang-
fjölmennastir eru Sunnítar, þá
koma Shiitar, sem aðallega eru í
Iran, en nú orðið eru Khawarijar
örfáir. Agreiningsefnið sem upp-
haflega olli klofnin’gi innan Islam,
var það, að skömmu eftir lát
Múhameðs hélt ákveðinn hópur
því fram að spámaðurinn hefði
fyrir dauða sinn afsalað kenni-
valdi sínu í hendur dóttursonar
síns Ali. Þeir, sem þessa skoðun
höfðu, hafa síðan kallazt Shiitar,
en þeir trúa því að Ali hafi síðan
flutt kennivald sitt áfram til
afkomenda sinna, sem voru tólf
talsins, og hafi þeir verið sérstak-
lega útvaldir af Allah.
Sunnítar, stærsta grein íslams,
töldu á hinn bóginn að kjósa bæri
leiðtoga eftir að Múhameð var
allur. Komu þeir á kalífadómi, en
kalíf merkir staðgengill, í þessu
sambandi spámannsins. Fyrsti
kalífinn var tengdafaðir
Múhameðs og var hann kjörinn af
kjörmönnum. Næstur honum kom
Ómar, einn traustasti fylgismaður
Múhameðs. Öldum saman sat
kalífinn í Konstantínópel, eða þar
til þjóðhetja Tyrkja, Kemal Ata-
túrk, sem taldi kalífadóminn úr-
eltan og hindrun í vegi framfara,
afnam hann á þriðja áratug þess-
arar aldar.
Khawarijar töldu eins og
Sunnítar að kalífadómur ætti ekki
að ganga að erfðum, heldur væri
hver sanntrúaður maður hlutgeng-
ur til þess embættis, en í ýmsum
öðrum atriðum greindi þá á við
Sunníta. Aragrúi undirflokka
þessara þriggja aðalgreina hefur
orðið til, án þess þó að þeim verði
gerð frekari skil hér, nema þegar
að þróun íslams á síðari tímum
kemur.
Sunna merkir „slóð“ og nafngift
Sunníta vísar til hefðbundinnar
siðfræði Múhameðs spámanns,
eins og hún er skráð í næstmerk-
asta trúarriti Múslima, „Hadith".
Sjálfur Kóraninn hefur að geyma
frásagnir af vitrunum spámanns-
ins. A meðan hans naut við var
ekki ágreiningur um hversu túlka
skyldi boðskap Allah, eftir lát
hans kom í ljós að brýn þörf var á
því að túlka siðalögmál Kórans-
ins og festa á bækur. Á níundu
öld kom fram á sjónarsviðið
Múslim Ibn Al-Hajjaj, mennta-
maður, sem tók sér fyrir hendur
að koma reglu á siðaboð Allah.
Hann fór vítt og breitt um Mið-
austurlönd, safnaði heimildum
um Múhameð, sögum og frásögn-
um, sem varpað gátu ljósi á
kenningar spámannsins. Er með
ólíkindum hvað Múslim hefur
orðið ágengt, en afraksturinn varð
vandað safnrit, þar sem víðast er
getið heimilda, tengingar útskýrð-
ar af nákvæmni og birt afbrigði
m
-'f
Gengið kringum Kaba.
íslams
margra frásagna frá dögum
Múhameðs.
I siðabók Múslims fræðimanns
eru svo margbrotnar og ýtarlegar
útskýringar á boðskap um alla
hugsanlega þætti mannlegs lífs, að
engan þarf að undra þótt sauð-
svartur almúginn þurfi á læri-
meisturum að halda. Slíkir menn
eru margir í löndum Islams og
hafa ærinn starfa með höndum, en
sem dæmi má nefna, að í íran einu
hafa á undanförnum árum verið
um 180 þúsund „múllar", sem eru
lægst settu umsjónarmenn Shiite í
trúarlegum efnum, og þjóna líkt
og sóknarprestar á Vesturlöndum.
Sjást þess glögg merki um þessar
mundir að fjölga þurfi „múllum"
verulega þar sem ætlunin er að
koma á „íslömsku lýðræði“.
Helztu greinar Islam, sem fram
hafa komið á síðari tímum, eru
Ahmadiyyar, sem fram komu í
Punjab á Indlandi fyrir einni öld,
og Babistar, sem fyrst létu á sér
kræla í Shiraz í Iran árið 1844.
Báðir þessir trúflokkar rekja rót
sína til hins tólfta Imams, sonar
Alis, sem á að hafa horfið sjónum
manna árið 874. Shiitar trúa því
að Imam Mahdi, eins og hann er
nefndur, sé enn á meðal þeirra,
þótt hann fari huldu höfði, en eftir
að Khomeini trúarleiðtogi kom
heim úr útlegðinni á dögunum eru
margir, sem telja að þar sé kominn
sjálfur Ihmam Mahdi, og er ekki
örgrannt um að Khomeini lítist vel
á þá kenningu.
Sjá næstu síðu
Malískur Múslem snýr sér til Mekka, Moskan hans er eins og sjá
má írábrugðin þvísem gerist íMiðausturlöndum, gerð aísprekum
og leir.
Nú er okkur loksins óhætt að auglýsa
SELKO - fataskápana
SELKO — fataskáparnir uppfylla allar
kröfur um góða fataskápa. Þeir eru
settir saman úr einingum sem þú
getur auðveldlega skeytt saman og
tekið sundur aftur ög aftur. Þeir eru
ódýrir. Sterklegar lamir og læsingar
gera þá traustari.
Allt frá því að við hófum framleiðslu á
SELKO-fataskápunum, höfum við ekki
haft undan. Nú höfum við aukið
afköstin með bættum vélakosti og því
er okkur óhætt að auglýsa þá.
Með öðrum orðum, ef þú telur að
SELKO gæti verið þér lausn, komdu
þá og líttu nánar á SELKO-fata-
skáþana. Þeir eru góð hugmynd og.
heimilisprýði hvernig sem á þá er litið.
SIGURÐUR
ELÍASSON HE
AUÐBREKKU 52,
KÓPAVOGI, SÍMI 41380