Morgunblaðið - 07.06.1979, Blaðsíða 24

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 7. JÚNÍ1979
24________________________
Öld er
Matthías læknir Einarsson
fæddist á Akureyri þ. 7. júní 1879
og létst í Reykjavík þ. 15. nóv.
1948. Þá lauk læknisæfi, sem ein
hefur merkust veriö á Islandi.
Ilann lauk stúdentsprófi frá
Reykjavíkurskóla 1898 með 1.
einkunn og laííði síðan stund á
nám í læknisfræði við Hafnar-
háskóla 1898—1900 en hvarf þá
heim on lauk prófi frá Lækna-
skólanum 1904 með hárri I. eink-
unn. Eftir námsdvöl í Kaupinhöfn
1904 — 1905 hóf hann æfistarf sitt í
Reykjavík. Hann settist þar starf-
andi læknir án þess að hafa
embætti ok hafði entíinn íslenskur
læknir fyrr lafít á þá braut að vera
embættislaus.
Hann var læknir frakkneska
spítalans í Reykjavík meðan hann
var starfræktur ojí stundað sjúk-
linga í Landakotsspítala frá því
1905 ok til æfiloka.
Hann var í fyrstu aðstoðar-
læknir Guðmundar Magnússonar,
en fáum árum síðar var hann
orðinn aðallæknir spítalans og tók
við yfirlæknisstörfum þar við
fráfall Guðmundar MaRnússonar
1924. Hann var prófdómari við
læknapróf frá 1918 og alla tíð frá
1927 hafði hann á hendi kennslu
læknanema í Landakotsspítala.
Hann var um tíma í stjórn
Læknafélags íslands og var
formaður Læknafélafjs Reykjavík-
ur 1922—24, sat í stjórn Rauða
Kross íslands frá 1926 til æfiloka.
Hann var meðlimur í erlendum
læknafélöfíum m.a. heiðursfélaf?i í
La LÍKa Arfíentina Contra
Hidatidosis. Hann var í stjórn
íþróttasambands íslands
1912—1915 ofí var síðar heiðurs-
liðin
félagi sambandsins. Hann var
sæmdur heiðursmerkjum
frakkneskum og íslenskum. Eftir
hann liggja margar greinar í
Læknablaðinu, ársskýrslum
Landakotsspítala og erlendum rit-
um og hann skrifaðist á við helstu
sullafræðinga heimsins, en fáir, ef
nokkur, voru betur að sér í sulla-
veiki á þeim tíma en hann.
Þetta er ramminn um starf
hans, sem skrifast í annála.
Ég kynntist honum fyrst 1934,
er ég var mánaðartíma við nám í
Landakotsspítala. 1936 ráðist ég
kandidat að spítalanum og vann
þar undir handleiðslu hans alla
daga og margar nætur í átta
mánuði. Það var strangur skóli en
hollur. Síðan kom ég til starfa í
Landakotsspítala og hafði þar
sjúklinga á eigin vegum en dagleg
kynni af Matthíasi Éinarssyni.
Hann var atgerfismaður líkam-
lega, afrenndur að afli, íþrótta-
maður í æsku, kenndi um tíma
leikfimi. Vinnuþrekið var frábært,
hann vann alla tíð langan dag. Oft
þurfti hann að sinna aðgerðum,
sem ekki þoldu bið hvenær sem
var sólarhrings. En þó hann stæði
við aðgerð að nóttu var hann ætíð
kominn í spítalann kl. 7 að
morgni. Hann var harður við
sjálfan sig og ekki kvartsár.
Læknar spítalans drukku að
jafnaði saman kaffi einhvern tíma
morgunsins þegar hlé gafst. Þá
flugu oft hnútur um borð en allt
var það græskulaust. Eitt sinn gat
hann þess af öðru tilefni, að hann
hefði orðið fyrir áverka fyrir viku
og bortið í sér rif. Þá var hlegið og
talið gamanmál, því enginn hafði
séð hann bregða háttum sínum þá
viku. Hann brá sér á Röntgen-
deildina og kom eftir drykklanga
stund með Röntgenmynd, sem
sýndi svo ekki varð um villst,
rifbrotið.
Hann vann alltaf mikið, en
aldrei eins og í influensufaraldrin-
um 1918, sem er sú ein drepsótt,
sem er í minni lifandi manna á
íslandi. Þá lágu allir borgarbúar í
einu að heita mátti og flestir
læknar bæjarins um langan tíma
eða skamman. Hann var einn af
fáum, sem aldrei lagðist og marg-
ar vikur svaf hann enga nótt nema
fuglsblund. Hann mun aldrei hafa
beðiö þessa erfiðis bætur að fullu.
En bæjarbúar mátu það við hann
og gáfu honum bíl, þangað til
hafði hann farið allar sínar vitj-
anir á reiðhjóli. Það mætti e.t.v.
jafna til þess nú, að bæjarbúar
mætu einhvern lækni sinn svo
mikils, að þeir gæfu honum þotu.
Líkaminn var hraustur, en
andinn var ekki síðri. Hann var
skarpgáfaður maður og hafsjór af
fróðleik, ekki einasta í fræðum
sínum heldur var hann gagn-
menntaður humanisti. Auk
norðurlandamála og þýzku talaði
hann frakknesku ágæta vel og
gerði sér títt um galla enda þá
hann af þeim sæmdir. Enska var
kannske það mál, sem hann sinnti
minnst af þjóðtungum þess tíma.
Hann skrifaði góða íslensku, ljóst
mál og skýrt og talmál hans var
vandað, en þar var sá ljóður á, að
hann var fljótmæltur og stundum
svo að kunnuga þurfti til að skilja
hann. Honum lá alltaf á, hann
hafði engan tíma til þess að tína
út úr sér eitt og eitt orð á stangli
og hann hafði enga þolinmæði til
þess að hlusta á mærð og mælgi.
Fyrir bragðið fannst mörgum
hann vera hryssingslegur og
stundum svarakaldur. En við þá
sem sjúkir voru og stóðu höllum
fæti var hann mildur. Ég hefi
engann mann heyrt tjá jafn mikla
mildi í jafn fáum orðum og hann.
En það var ekki hvunndagskostur.
Þegar ég kom fyrst í Landakots-
spítala hafði ég verið við nám í
læknisfræði á fimmta ár. Ég var
farinn að kynnast fræðunum það
mikið, að ég vissi hve raunalega
lítið ég kunni. Sérlega var sjúk-
dómsgreining erfið. Það voru svo
ótal mörg atriði, sem gátu komið
til greina og svo furðulega margt,
sem þurfti að hafa í huga og mér
fannst einatt eins og Jóni Forna
„þótt einhver verði ýtingin, er
óviss lendingin". Ég var farinn að
halda að til þess að ráða við
sjúkdómsgreiningu þyrfti sérgáfu,
sem fáum einum væri léð, líkt og
tónlistarhæfileika eða hagmælsku
og þá kæmi að litlu gagni langt
nám.
Matthías Einarsson losaði mig
við þessa bölsýni.
Hver sjúkdómur hefur ákveðin
mörk, skýr og glögg oftast nær.
Viti maður að hverju ber að leita,
finnur maður þau einkenni séu
þau til. Allar vangaveltur og
mærðarhjal um smámuni og
aukaatriði var fánýti til þess að
gefa ræðu sinni lærðan blæ eða til
þess að breiða yfir fáfræði. Hann
sópaði moldviðrinu í burtu og eftir
var heiðríkjan ein. Eftir mánaðar-
vist hjá honum fór ég léttari í
skapi en ég hafði verið langa tíð.
Eins var viðhorf hans til
meðferðar umbúðalaust, án þess
að fjargviðrast. Hann vissi að ekki
verða allir kvillar læknaðir, en
hann vissi líka að læknir getur
stundum læknað, oft linað þján-
ingar og ætíð huggað.
Matthías Einarsson var mikill
kírurg, brautryðjandi hér á landi
á mörgum sviðum í þeirri grein.
Hann var laginn og áræðinn, en
aldrei fífldjarfur. Hann bar glöggt
skyn á hvaða áhættu mætti og
ætti að taka. Stundum á að fara
sér hægt, en það getur líka verið
svo, að öllu verði að hætta til og
þegar svo bar að, hafði hann
bakfisk til að gera það.
Aldrei hvarflaði að honum að
leggja út á þá braut, sem mörgum
hefur orðið hál, fáum til vegsauka,
og engum nema skamma hríð að
setja saman kenningar undir yfir-
skini lærdóms. Sýndarmennska
var honum víðsfjarri.
Matthías Einarsson var meira
dáður um sína daga en aðrir
læknar honum samtímis.
Ég hygg að flestir þeir, sem
leituðu hans hafi fengið nokkura
bót.
Hann var læknir.
Bjarni Jónsson.
raðauglýsingar —. raðauglýsingar — raðauglýsingar
Útboð
Glettingur h.f. Þorlákshöfn, óskar eftir tilboö-
um í byggingu fiskvinnsluhúss í Þorlákshöfn.
Byggingin er 1900 rúmmetrar og skal henni
skilað í fullfrágengnu ástandi af bjóöanda.
Útboösgögn verða afhent á skrifstofu Hús-
hönnunar, Unubakka 4, Þorlákshöfn, gegn
30 þús. kr. skilatryggingu. Tilboöin veröa
opnuö á skrifstofu Húshönnunar, þriðjudag-
inn 12. júní kl. 10.
Glettingur h.f.
Tekið verður við hryssum
undir Hrafn 583, frá Árnanesi, í giröingu
hrossaræktardeildar Ölfuss 20. júní.
Hafiö samband við Halldór Guömundsson,
Hjaröarbóli, Ölfusi, sími heima 99-4178,
vinnusími 99-1692.
Nýtt símanúmer.
Heimilisfang
Erum fluttir aö Hamarshöföa 1 (Ártúnshoföa).
Höfum fengið nýtt símanúmer (91) 31500.
Bitstál s.f.
Umboðs- og heildverslun Hamarshöföa 1.
Sími (91) 31500.
Lokað vegna sumarleyfa
dagana 7—22. júní
Jón Jóhannesson & Co.,
Hafnarhúsi viö Tryggvagötu.
Sumarferð Varðar
verður farlnn sunnudaglnn 1. Júll. Nénar auglýst slöar.
Stjórn Varóar.
Tannlæknastofa
mín er flutt aö Sólheimum 35.
Örn Bjartmars Pétursson,
tanniæknir.
Happdr/79
Kaupum miða —
Gerum skil
Dregið 8.júni
GEÐVERNDARFÉLAG ÍSIANDS
Fósturforeldrar
Félagsmálaráö Njarövíkur vantar fóstur-,
heimili fyrir 2ja ára dreng. Helst á Stór-
Reykjavíkursvæðinu. Uppl. í síma 92-1745
milli kl. 18 og 20.
Félagsmálaráö Njarövíkur.
Norðurlands-
kjördæmi-vestra
Kjördæmisráð SJélfstseölsflokksins I NoröurlandskJörcJæmi-vestra,
boöar tll ráöstefnu um framfaramál kjördæmlslns, lougardaglnn 9.
júní nk. I SJálfstæölshúslnu Sæborg, á Sauöárkrók! og hefst hún kl.
10 f.h.
Rædd veröa elnkum skólamál og vegamál.
Framsöguerlndl flytja Svelnn Kjartansson, fræöslustjórl og Jónas
Snæbjörnsson, umdæmlsverkfræöingur. Birglr Islelfur Gunnarsson,
borgarfulltrúl flytur ávarp.
Fulltrúar SJálfstæölsflokksins I sveltarstjórnum I kjördæmlnu, eru
sérstaklega boöaólr tll ráöstefnunnar, en aö ööru leytl er hún opin
öllu áhugafólkl.
Stlórn kjördæmlsráós.
VANTAR ÞIG VINNU (nj
VANTAR ÞIG FÓLK í
.t H'.fr »i 'i i .< i*mi •;