Morgunblaðið - 30.08.1979, Qupperneq 10

10
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 30. ÁGÚST 1979
„Ef ég væri yngri
kæmi ég hingað árlega
99
— rætt við Friedrich Grohe
„EF ÉG væri yngri kæmi ég
hinKað árlega,'* sagði Friedrich
Grohe, sem byKgt hefur upp
Grohefyrirtækið — stærsta fyrir-
tæki í heiminum á sfnu sviði, f
framleiðslu blöndunar,- hitastýri-
og vatnshreinsitækja. Hann hefur
nú dregið sig að mestu frá skar-
kala viðskiptalffsins — stendur á
hálfáttræðu. Meðalmaður á hæð,
með greindarlegt andlit og hlýjan
skfn úr augum hans. HófmannleK
framkoma og hógværð gefa ekki
þá fmynd að hann hafi afrekað
meiru en flestir um ævina. Hann
hóf þó feril sinn með tvær hendur
tómar en með hugviti sfnu og
krafti hefur hann byggt upp
stórveldi, sem teygir anga sína til
allra heimsálfa. Tæplega 3400
manns starfa við fyrirtækið, sem
hefur aðalstöðvar sfnar f Hemer f
Westphalen í V.-býzkalandi.
Hann dvaldist hár fyrri hluta
mánaðarins, kom færandi hendi
— afhenti sjúkrastofnunum vfðs
vegar um land vatnsnuddtæki að
gjöf. Gjafir þessar eru að andvirði
á milli 6—7 milljónir króna.
„Aðeins lítilræði," sagði hann. Þó
Grohe hafi byggt upp stórveldi er
teygir anga sfna til allra heims-
álfa þá var íslandsheimsókn hans
aðeins önnur viðskiptafcrð hans
til útlanda. Áður hafði hann farið
til (rans en jafnframt þvf hafði
hann dvalist hálft annað ár f
S-Afríku og kom þar upp verk-
smiðju skömmu eftir strfðið.
Þegar á unga aldri snerist
hugur Grohe til hönnunar blönd-
unartækja. Þegar upp úr 1930
hannaði hann krana, en með hon-
um var jöfnum höndum hægt að
opna og loka fyrir vatnsstreymið
og blanda heitu og köldu vátni. Við
þetta vann hann í fjósinu heima í
Hemer. „Það var mörgum hindrun-
um háð að koma upp verksmiðju á
þessum árum. Markaðurinn var
hvorki mikill ne stór, fagkunnátta
fólks nánast engin. Ég flutti mig
síðan um set árið 1936 til Svarta-
skógs í S-Þýzkalandi. Keypti þar
verksmiðju og hafði um 65 manns í
vinnu. Það var mikil breyting ekki
síst þar sem S-Þjóðverjar eru mjög
ólíkir löndum sínum í norðurhluta
landsins, hugsunarhátturinn er
allur annar."
En erfiðir tímar voru framund-
an og talið barst að Hitlers-Þýzka-
landi. Eins og margir Þjóðverjar
var Grohe fámáll um þetta tímabil
í sögu landsins. „Ég vildi frið —
ekki stríð,“ sagði hann. Verk-
smiðju hans var lokað — settur lás
á og starfsemin lá niðri í síðari
heimstyrjöldinni. Raunar stóð til
að framleiða vopn, breyta verk-
smiðjunni í vopnaframleiðsluverk-
smiðju eins og mjög víða var gert á
þessum árum. En ekkert varð úr —
Grohe notaði tímann til að vinna
að þróun hitastýritækja. Hitlar
Friedrich Grohe og Wolfgang
tapaði stríðinu og nýtt tímabil
rann upp í sögu Þýzkalands. Land-
ið var í rúst, skipt á milli austurs
og vesturs. Uppbygging tók við en
Hollmann ásamt konum sfnum.
Ljósni. Mbl. RAX.
erfiðleikarnir nánast óendanlegir.
Grohe hafði notað árin vel —
upp úr 1950 framleiddi hann fyrsta
hitastýritækið — varð heimsfræg-
ur og hlaut margar viðurkenningar
fyrir störf sín. „Við hófumst þegar
handa við að byggja upp verk-
smiðjur, nýr markaður hafði opn-
ast og brezki herinn hafði mikinn
áhuga á tækjum mínum, starfsem-
in óx stöðugt. En þetta var tímabil
óvissu, landið var klofið og stjórn-
in enn veik. Ég taldi ráðlegt að
leita hófanna annars staðar, ef
eitthvað brygði útaf í Þýzkalandi.
Kalda stríðið var í algleymingi. Ég
fór með 20 af beztu starfsmönnum
mínum til S-Afríku og við settum
þar á stofn verksmiðju, sem hefur
gengið mjög vel. Dvaldist þar í
hálft annað ár. Heima í Þýzkalandi
komst meir festa á, efnahagslífið
batnaði þó skuggi kalda stríðisn
vofði alltaf yfir og væri þungur
baggi að bera. Árið 1956 settum við
á stofn verksmiðju í Lahr í Svarta-
skógi, 1965 lukum við að reisa mjög
fullkomna verksmiðju í Menden.
Þremur árum síðar keypti ITT
fyrirtækið meirihluta hlutabréfa
og fyrir 5 árum dró ég mig í hlé frá
amstri viðskiptalífsins.
Þessa daga sem við höfum verið
hér hefur veðrið leikið við okkur,
sólskin hvern dag. Mig hafði alltaf
langað til að koma til íslands. Það
er svo frábrugðið öðrum hlutum
Evrópu um margt. Ég hef dáðst að
landinu úr fjarlægð, hér hafið þið
byggt upp lífskjör, sem jafnast á
við það bezta í heiminum. Það sem
gerði útslagið var, að í fyrra hitti
ég 20 íslendinga á kaupstefnunni í
Frankfurt ásamt Ómari Kristjáns-
syni, forsjóa Þýzk-íslenzka verzl-
unarfélagsins. Ég hreifst af áhuga
þeirra og einbeitni. Um svipað
leyti léku Skagamenn við FC Köln
í Évrópukeppni meistaraliða. Þrátt
fyrir það, að þar ættust við Davíð
og Golíat, atvinnumenn gegn
áhugamönnum, sýndu Skagamenn
stórkostlegan leik — þar var sama
einbeitnin. Við slógum því til og
ákváðum að koma hingað til lands.
Og eftir að hafa ferðast um
landið hefur það komið mér einna
mest á óvart, hve það er gróið hve
grænt það er og vel ræktað svona
norðarlega. Náttúran er stórbrot-
in, loftið kristaltært. Þetta eru
gersemar, sem ykkur finnst sjálf-
sagður hlutur en hin tæknivædda
Evrópa hefur að mestu glatað.
Við höfum ferðast víða, fórum til
Vestmannaeyja, þar sem íbúarnir
búa í nálægö eldfjalls. Það var ■
sérstæð tilfinning að koma þangað.
Hvernig Eyjamenn hafa snúið
aftur og byggt eyjuna upp eftir
gosið er aðdáunarvert. Það er
einmitt þessi einbeitni, sem er svo
ríkjandi í fari ykkar íslendinga,
þið látið ekki deigan síga þó við
ofurefli sé að etja — hvort heldur
óblíð náttúruöfl eða eða eitt
fremsta knattspyrnulið í Evrópu.
Við fórum vítt um Reykjavíkur-
svæðið, til Akraness, þá norður til
Akureyrar og Húsavíkur. Sáum
Gullfoss og Geysi þannig að ég tel
mig nokkuð geta dæmt. Landslag
ykkar er öðruvísi en við eigum að
venjast í Evrópu — sérstætt og
hrífandi.
Allt er þetta gott og gilt — en þó
verð eg að segja eins og er að fólkið
hefur hrifið mig mest, viðmót þess.
Vináttan skín úr hverju andliti.
Sérstæð skapgerð — bland vináttu
og einbeitni," sagði Friedrich
Grohe að lokum.
Friedrich Grohe afhendir Birni Ásmundssyni gjafabréf frá
Grohe. Wolfgang Hollmann, Omar Kristjánsson og Alfred
Munch fylgjast með. Ljósm. Emiiía.
Agreiningur milli Sandvíkur-
hrepps og Selfoss vegna töku
á sauðfé í bæjarlandi Selfoss
SÍÐUSTU vikur hefur tvívegis
komið til ágreinings milli íbúa
Sandvíkurhrepps og bæjaryfir-
valda á Selfossi vegna þess að
bæjaryfirvöld á Selfossi hafa
látið taka fé, sem gengið hefur
laust innan bæjarmarkanna, og
hefur það f flestum tilvikum
verið fé í eigu íbúa í
Sandvíkurhreppi.
Á fimmtudag í síðustu viku tóku
bæjaryfirvöld á Selfossi í sína
vörzlu fimm kindur og sjö lömb,
sem gengu laus innan bæjarmark-
anna. Reyndist fé þetta vera frá
bænum Dísarstöðum í Sandvíkur-
hreppi en land Dísarstaða liggur
að bæjarlandi Selfoss. Var eigend-
um fjárins gert viðvart og þess
krafist að þeir greiddu kostnað við
töku fjárins gegn því að fá það
afhent. Eigendur þess neituðu að
greiða þennan kostnað, þar sem
þeir töldu töku fjárins ekki lög-
mæta. Óskaði Seifossbær þá eftir
því að féð yrði boðið upp og átti
það uppboð að fara fram á mánu-
dag.
Þegar komið var með féð á
lögreglustöðina, þar sem uppboðið
átti að fara fram, sást að tvö
lambanna voru veik og drapst
annað skömmu síðar. Var þá
þegar kallað á dýralækni, sem
aflífaði hitt veika lambið og við
athugun kom í ljós að tvö önnur
lömb voru einnig veik. Að ráði
dýralæknis var féð flutt í heima-
haga á Dísarstöðum, þannig að
unnt væri að fylgjast með líðan
þess en fulltrúar bæjarins höfðu
óskað eftir því að féð yrði flutt á
afrétt. Uppboð á fénu var látið
falla niður.
Lömbin tvö, sem drápust voru
send til rannsóknar á Tilrauna-
stöðina á Keldum og að sögn
Sigurðar Sigurðarsonar, dýra-
læknis þar, benda fyrstu athugan-
ir til að lömbin hafi látist úr
garnaeitrun, sem væri afleiðing af
snöggum fóðurbreytingum, er þau
voru tekin af beit og sett á gjöf
innan dyra. Hann tók fram að
ekkert benti til að féð hefði ekki
haft nóg að éta og drekka meðan
það var í vörzlu Selfossbæjar.
Á föstudag fyrir verzlunar-
mannahelgina í sumar tóku bæj-
aryfirvöld á Selfossi í sína vörslu
25 kindur og var gerð krafa um að
eigendur greiddu kostnað við töku
þess. Oddviti Sandvíkurhrepps,
Páll Lýðsson í Litlu-Sandvík,
ákvað hins vegar að greiða kostn-
að við töku fjárins úr eigin vasa en
sá kostnaður var 15.450 krónur og
er féð nú í vörzlu hans en verður
dregið réttum eigendum í haust.
Páll Lýðsson, oddviti Sandvík-
urhrepps í Litlu-Sandvík sagði að
samskipti íbúa Sandsvíkurhrepps
og Selfyssinga hefðu alla tíð verið
góð og þetta mál væri bara örlítill
vængur á hinn veginn. — Við
teljum, sagði Páll, að aðalatriði
þessa máls sé að Selfossbær verji
sig ekki nógu vel sjálfur. Engin
pípuhlið hefðu fengist sett upp á
þeim vegum, sem lægju að bæn-
um, þrátt fyrir ítrekaðar óskir þar
um. Þá væri girðingin umhverfis
bæinn orðin léleg og sums staðar
ættu stærri gripir en sauðfé
greiða leið í gegnum hana, enda
hefðu hross Selfyssinga gjarnan
leitað í lönd þeirra bænda, sem
ættu land að Selfossi. — Ég tel að
þetta mál verði leyst núna til
frambúðar en það eru svona víti
sem virðast þurfa að verða til
varnaðar. Ég tel að lausn á þessu
máli felist í öflugri vörslu á
bæjarlandi Selfoss og lagfæringu
á girðingum og uppsetningu pípu-
hliða á vegunum, sem liggja að
Selfossi, sagði Páll.
Erlendur Hálfdánarson, bæjar-
stjóri á Selfossi, sagði að hann
væri ekki tilbúinn til að segja til
um hvort bærinn ætti að girða
bæjarlandið fjárheldri girðingu.
Lögreglusamþykkt sýslunnar
mæli svo fyrir að ekki eigi að vera
fé í þéttbýlisstöðunum á sumrin
og hann teldi að hver og einn
sauðfjáreigandi ætti að bera
ábyrgð á sínu sauðfé og sjá til þess
að það gangi ekki laust í plássun-
um. Erlendur tók fram að for-
svarsmenn Svandvíkurhrepps og
Selfoss hefðu ákveðið að ræða með
hverjum hætti mætti leysa þetta
mál strax í næstu viku og sagðist
hann vona að með því mætti koma
í veg fyrir slíka árekstra framveg-
is sem orðið hefðu í sumar.