Morgunblaðið - 27.10.1979, Qupperneq 24

24
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 27. OKTÓBER 1979
fltargtiitfrlftfrife
hf. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guömundsson.
Björn Jóhannsson.
Baldvin Jónsson
Aöalstræti 6, sími 10100.
Aöalstrœti 6, sími 22480.
Sími83033
Áskriftargjald 4000.00 kr. á mánuöi innanlands.
í lausasölu 200 kr. eintakiö.
Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Fréttastjóri
Auglýsingastjóri
Ritstjórn og skrifstofur
Auglýsingar
Afgreiösla
Dómarnir í Prag
Yaldhafar Tékkóslóvakíu þola ekki lengur að horfast í augu við
samvisku þjóðar sinnar. Þeir hafa gripið til þess ráðs að loka hana
bak við lás og slá í von um að geta með því hrætt almenning til frekari
hlýðni við kerfi kommúnismans. Samviskufangar hafa þeir verið nefndir
á íslensku, sem látnir eru sæta refsingu fyrir að hafa skoðun og þora að
láta hana í ljós. I Tékkóslóvakíu eru þeir sakaðir um undirróður gegn
ríkinu og dæmdir til fangavistar. Ellefu árum eftir vorið í Prag ríkir þar
nú helkuldi mannfyrirlitningar. í vikunni voru sex forvígismenn
mannréttindahreyfingarinnar í landinu sviptir frelsi.
Vaclav Havel, leikritaskáldið, sem nú hefur verið dæmdur til að sitja
fjögur og hálft ár í fangelsi, sagði í opnu bréfi til Gustav Husaks
leiðtoga kommúnistaflokks Tékkóslóvakíu, sem hann ritaði 1975, að
Tékkar og Slóvakar væru helteknir hræðslu. Þjóðfélagið hefði á sér
yfirbragð rólyndis, af því að enginn dirfðist að æmta eða skræmta af
ótta við að missa spón úr aski sínum. Þótt pólitísk réttarhöld væru það,
sem menn óttuðust mest, réði hræðslan við að geta ekki séð sér og sínum
farboða daglegum gerðum rnanna. Havel sagði, að leiðin til þess að
komast áfram væri sú, að láta ekki hugsanir sínar í ljós, forðast að
skapa vandræði, bæla áhuga sinn á sannleikanum, og þagga niður í
samvisku sinni. Þau sex, sem nú hafa verið dæmd, vildu ekki kæfa
lífsneistann í brjósti sér með þessum hætti.
Vladimir Bukovsky ítrekaði það margoft á fundinum í Reykjavík fyrir
skömmu — eins og sjá má af seinni hluta frásagnarinnar af fundinum,
sem birtist hér í blaðinu á morgun, sunnudag, að helsta von
andófsmanna austan járntjalds væri áhugi Vesturlandabúa á örlögum
þeirra. Nógu háværar kröfur og festa í samskiptum við kommúnista-
stjórnirnar gætu ef til vil! þokað þeim eitthvað.
Ríkisstjórn Tékkóslóvakíu var það fullljóst, þegar hún ákvað að láta
til skarar skríða gegn mannréttindahreyfingunni í landi sínu, að það
mundi mælast mjög illa fyrir um allan hinn frjálsa heim. En
einræðisseggirnir sendu ekki leynilögregluna af stað til atkvæðaveiða á
Vesturlöndum. Þeir voru að treysta sig í valdasessi heimafyrir og
hugsuðu sem svo, að háværir kveinstafir hefðu svo sem heyrst frá
Vesturlöndum áður og fljótlega þagnað á ný. í kjölfar þess hefðu síðan
nytsömu sakleysingjarnir tekið til við sína fyrri iðju og með alls kyns
samanburði og útúrsnúningum reynt að réttlæta aðgerðir kommúnism-
ans. Hér á landi höfum við kynnst því viðhorfi í Þjóðviljanum, sem
heldur fast í þá stefnu, að ástandið sé svipað hér á landi og í
Tékkóslóvakíu, þar sem við höfum bandarískt en Tékkóslóvakar sovéskt
herlið í landi sínu.
Það er skylda allra frjálshuga manna, hvar sem þeir eru, að leggja
fram krafta sína til þess, að lífsneisti sá, sem mannréttindahreyfingin í
Prag hefur tendrað, kafni ekki í kúgun kommúnistastjórnarinnar.
Stjórnvöld jafnt sem einstaklingar verða að leggja lóð sín á þá vogarskál
í von um að sanngirni og réttsýni megi sín enn einhvers, jafnvel handan
járntjalds.
Prófkjör
Stjórnmálaflokkarnir ljúka um þessa helgi fyrsta þætti kosninga-
undirbúnings með ákvörðun framboðslista í einstökum kjördæm-
um. Fjölmargir listar liggja þegar fyrir, en þar sem prófkjör eða
skoðanakannanir fara fram, verður gengið til atkvæða nú um helgina.
Fyrir síðustu kosningar gumaði Alþýðuflokkurinn mjög af því, hve
framboð hans væri ákveðið með lýðræðislegum hætti, en þá efndi
flokkurinn mjög víða til prófkjörs. í orði segist flokkurinn halda sömu
stefnu nú, en í raun er það svo, að frambjóðendur hafa yfirleitt tryggt
sér ákveðin sæti átakalaust á yfirborðinu að minnsta kosti. í Reykjavík
er málum til dæmis þannig háttað, að sjálfkjörið er í öll fimm efstu sæti
listans nema það efsta, þar sem vegið er gegn formanni flokksins.
Sjálfstæðisflokkurinn býr við lýðræðislegustu aðgerðirnar við val á
frambjóðendum. Þar er það sett í vald kjördæmisráða að ákveða hvaða
tilhögun skuli höfð á ákvörðun framboðs. Sé valin sú leið, að efna til
prófkjörs eins og gert hefur verið í Reykjavík, á Reykjanesi og
Austurlandi, bjóða menn sig ekki fram í ákveðin sæti, heldur sitja allir
frambjóðendur jafnt, en kjósendur raða þeim á framboðslistann með
atkvæði sínu. Það er undir þátttöku kjósenda komið, hvort framboðslist-
ar sjálfstæðismanna verða endanlega ákveðnir í þessum prófkjörum, því
að reglur mæla svo fyrir, að ákveðinn lágmarksfjöldi þurfi að taka þátt
í kjörinu og 50% þeirra þurfi að kjósa mann í ákveðið sæti til að festa
hann þar á listanum.
Morgunblaðið hvetur til víðtækrar þátttöku í þeim prófkjörum, sem
nú fara fram. Með þeim hætti er tryggt, að endanlegir framboðslistar
endurspegli áhuga manna á þeim, sem gefa kost á sér.
, Geir Hallgrímsson
á Oðinsfundi í fyrrakvöld:
Við vitum allir íslendingar,
sagði Geir Hallgrímsson, formað-
ur Sjálfstæðisflokksins, á Óðins-
fundi í fyrrakvöld, að kosningabar-
áttan sem framundan er verður
hörð. Og formaður Alþýðubanda-
lagsins, Lúðvík Jósepsson, hótar
því, að eftirleikurinn verði enn
harðari. Við sjálfstæðismenn mun-
um ekki láta okkar eftir liggja í
baráttunni, hvort heldur sem er
fyrir eða eftir kosningar.
Það verður fyrst og fremst kosið
um tvennt að þessu sinni:
1) Viðskilnað vinstri stjórnar og
2) Nýja efnahagsstefnu, sem mið-
ast við það að ná niður verðbólg-
unni.
Ferill þessarar vinstri stjórnar,
sem nú er öll, er kunnur að
endemum. Hún er sú þriðja sinnar
tegundar, sem býður algjört gjald-
þrot á tæpum aldarfjórðungi — í
miðjum hlíðum eigin kjörtímabila.
Engu að síður dásama allir aðild-
arflokkar hennar þetta stjórnar-
mynstur og enginn þeirra hefur
þorað að tala um annað stjórnar-
form, fyr en gengið hefur verið úr
skugga um, að ekki sé hægt að
mynda vinstri stjórn.
Allir hafa þeir sett einhvers
konar geislabaug yfir vinstri
stjórnar hugmyndina og talið hana
eiga hljómgrunn meðal launa-
manna. Eg hygg að þessi geisla-
baugur sé horfinn og að í hugum
launafólks sé allt annað ofar þessa
dagana en ný vinstri stjórn. En við
skulum ekki loka augum fyrir því,
að vinstri stjórnar möguleiki kann
að bíða að baki kosninga, ef ekki
verður nógu rækilega við spyrnt
með því að efla Sjálfstæðisflokk-
inn, færa honum forystu- og úr-
slitavald, með því að gera hann
stærsta, langstærsta stjórnmála-
afl þjóðarinnar.
Við höfum heyrt að forystumenn
Alþýðubandalags og Framsóknar-
flokks fóru þess að leit við forseta
Islands, að hann reyndi að end-
urlífga vinstri stjórnina nú — áður
en gengið yrði til kosninga. Við er
að búazt að sömu kendir kvikni
eftir kosningar sem fyrir þær — og
að Alþýðuflokkurinn verði þá enn
á ný til í tuskið.
Upphaff og
endir á
skerðingu
láglauna
Öll munum við loforð sungin í
eyru þjóðarinnar fyrir kosningarn-
ar 1978: samningar i gildi, aukinn
kaupmáttur launa. Þeir, sem lof-
orðin gáfu, sögðu þau fela í sér
kaupmátt, sem stefnt hafi verið að
með kjarasamningum 1977. Stétt-
arfélag, sem nýlega lét vinna
úttekt á kaupmáttarþróun launa
stjórnartímabilið, staðhæfir, að
15—20% skorti upp á, að staðið
hafi verið við þann kaupmátt, er
að var stefnt með fyrgreindum
samningum. Nú verðum við að játa
að þeir samningar voru óraunhæf-
ir, miðað við þjóðarframleiðslu og
þjóðartekjur. Engu að síður sýna
þessar tölur svik vinstri stjórnar
flokkanna. Og það má gjarnan
koma fram, að eftir allan gaura-
ganginn, í kjölfar verðbólguhemla
1977 og 1978, þá er kaupmáttur
launa nú mun minni en hann var
eftir febrúarlögin það ár, hvað þá
heldur maílögin. Þess er og vert að
minnast að í báðum þessum lögum
var lögð sérstök áherzla á verndun
lægstu launa, en engin slík ákvæði
er að finna í efnahagslögum
vinstri stjórnar frá því í vetur, sem
kennd hafa verið við Ólaf Jóhann-
esson.
Það er einkennandi fyrir vinstri
stjórnina, að hún hóf sinn feril
með því að hækka laun hinna hæst
launuðu um 12% meðan laun
hinna lægst launuðu stóðu í stað
eða jafnvel lækkuðu. Hún endar
feril sinn með þeim hætti, að 1.
desember nk., að óbreyttum efna-
hagslögum stjórnarinnar frá því í
vetur, hækka laun hinna hærra
launuðu 2% meira en hinna lægst
launuðu. Að vísu var búið að draga
úr verðbótum hinna hærra laun-
uðu fyr á árinu. En engu að síður
er ekki hægt að verja það, að
hlutur hálauna verði meiri en
láglauna 1. desember. Því höfum
við sjálfstæðismenn gert það að
kröfu okkar að sama gangi yfir
alla að þessu leyti. Upphaf og
endir vinstri stjórnar vóru sem sé
með þeim sama hætti, að ganga á
hlut þeirra verst settu í þjóðfélag-
inu.
Vinstri stjórnin lofaði fleiru en
auknum kaupmætti. Hún lofaði að
ráða niðurlögum verðbólgunnar.
Óþarfi er að tiunda efndir hennar.
Verðbólgan hefur rokið upp í yfir
50 til 65 af hundraði, eftir því
hvort reiknað er með bygg-
ingarvísitölu eða framfærsluvísi-
tölu á ársgrundvelli. Og það sem
verra er, að ekki sér fyrir endann á
þessari verðbólguþróun. Við erum í
sjálfvirkum vítahring. Og afleið-
ingin er m.a. sú, að hagvöxtur
hefur stöðvast, þjóðarframleiðsla
eða þjóðartekjur aukazt ekki, sem
þó er undirstaða raunhæfra kjara-
bóta.
Kaupmáttar-
trygging án
verðþenslu-
áhrifa
Þegar svo er komið, sem nú er,
er eðlilegt, að stjórnmálaflokkar
geri grein fyrir því, hvern veg við
skuli bregðast, hvert þeir vilji
stefna. Og það er ekki óeðlilegt að
á fundi Oðins, félags launþega, að
minnt sé á þau markmið í kjara-
málum, sem flokkurinn hefur sett
fram í efnahagsstefnu sinni: end-
urreisn í anda frjálshyggju. Það er
meginstefna að kjarasamningar
séu gerðir á ábyrgð aðila vinnu-
markaðar, séu gerðir samtímis og
til svipaðs tíma, taki mið af
þjóðhagsvísitölu, samræmist þeim
markmiðum að verðbólgan hjaðni
og að rekstur atvinnuveganna sé
tryggður. Samráðum við aðila
vinnumarkaðarins verði beint í
fastan farveg.
Við kji
viðskili
ar og
Kosningabaráttan
veröur hörö —
eftirleikurinn kann
aö veröa haröari
Þetta felur það í sér að horfið
verði frá þeim vinnubrögðum, sem
viðhöfð vóru 1974 og 1977. Við
munum það, að vinstri stjórnin
sem sat þá, tók vísitöluna algjör-
lega úr sambandi, í kjölfar samn-
inga þá, og nauðsyn þótti bera til
að grípa inn í kjarasamninga og
framkvæma sérstakar efnahags-
ráðstafanir 1978. Reynslan sýnir,
Kjörstaðir í próf-
kjöri Sjálfstæðis-
flokksins 1 Reykjavík
PRÓFKJÖR sjálístæðismanna í Reykjavik fer fram á morgun og
mánudag, en í dag fer fram utankjörstaöakosning í Valhöll við
Háaleitisbraut fyrir þá sem ekki geta af einhverjum ástæðum kosið
kjördagana.
A morgun verður kosið á sjö stöðum í hinum ýmsu hverfum
borgarinnar, og eru kjörstaðir þessir:
Nes- og Melahverfi: KR-heimilið.
Vestur- og Miðbæjarhverfi: Vesturgata 4= (VBK).
Austurbæjar-, Norðurmýrar-, Hlíða- og Holtahverfi: Templarahöllin
v/Eiríksgötu.
Laugarnes-, Langholts-, Voga- og Heimahverfi: Kassagerðin.
Háaleitis-, Smáíbúða-, Bústaða- og Fossvogshverfi: Valhöll við
Háaleitisbraut.
Árbæjarhverfi: Hraunbær 102B.
Breiðholtshverfin: Seljabraut 54 (Kjöt og fiskur).
Rétt til að kjósa hafa allir Reykvíkingar sem kosningarétt munu hafa
í alþingiskosningunum í desember, og auk þess allir félagar sjálfstæðis-
félaganna í Reykjavík á aldrinum 16 til 20 ára.
Kjósa á átta frambjóðendur, hvorki fleiri né færri, og á að merkja við
þá í númeraröð, frá einum upp í átta.