Morgunblaðið - 23.01.1980, Blaðsíða 1

32 SÍÐUR
18. tbl. 67. árg. MIÐVIKUDAGUR 23. JANÚAR 1980 Prentsmiðja Morgunblaðsins.
Sakharov handtekinn
að skipun Brezhnevs
Moskvu. 22. janúar — AP.
SOVÉSKI nóbelsverðlaunahafinn og andófsmaður-
inn Andrei Sakharov var í dag handtekinn á götu í
Moskvu, að því er vinir hans skýrðu frá i dag.
Opinberlega hafa sovésk stjórnvöld ekki skýrt frá
handtöku Sakharovs en TASS-fréttastofan skýrði
frá því í dag, að hann hefði verið sviptur öllum
orðum og viðurkenningum, sem hann hefði hlotið.
vegna „andsovésks undirróðurs" eins og það var
orðað. Kona Sakharovs, Yelena Bonner, var einnig
tekin föst. Þau voru flutt út á Domodedovo-flug-
völlinn í Moskvu og flogið til borgarinnar Gorky,
400 kílómetra austur af Moskvu. Sú borg er lokuð
útlendingum.
Brezhnev skrifaði
undir handtöku-
skipunina
Liza Alexyeva, náinn vinur hjón-
anna, skýrði fréttamönnum frá at-
vikum dagsins á heimili Sakharov-
hjónanna í Moskvu en hún hefur
undanfarið búið hjá þeim. Þar voru
einnig viðstaddir fjölmargir vinir
hjónanna og tengdamóðir Sakh-
arovs, Ruth Bonner. Liza sagði, að
Sakharov hefði haldið til fyrirlest-
urs í vísindaakademíunni. Hann
hefði farið í bifreið, sem honum
bæri þar sem hann er meðlimur
vísindaakademíunnar. Klukkan 14
að Moskvutíma hringdi hann heim
til sín og skýrði frá því, að hann
hefði verið handtekinn og færður
fyrir saksóknara. Þar var honum
skipað, samkvæmt handtökuheimild
undirritaðri af Leonid Brezhnev, að
afhenda þær viðurkenningar og
orður, sem honum hefðu verið veitt-
ar. Þeirra á meðal er Leninorðan.
Hann neitaði að láta þær af hendi.
Til Gorky „svo þú
náir ekki sambandi
við útlendinga“
Þá var honum skýrt frá því, að
hann yrði fluttur til Gorky, „svo þú
náir ekki sambandi við útlendinga,"
sagði saksóknari honum, að því er
hann skýrði Lizu frá. Klukkan 15
var hringt til Yelenu Bonner og
henni skipað að pakka niður. TJm
leið og lagt hafði verið á, var
símasamband við húsið rofið.
Klukkan 17 komu tveir menn, sem
sögðust vera KGB-menn. Þeir færðu
Yelenu og Lizu í bifreið og var þeim
ekið til Domodedovoflugvallar. Þar
hittu þær Sakharov. Hjónin voru
sett í sendibifreið, sem ók þeim að
TU-134-þotu sem Liza sá síðan
fljúga á brott — væntanlega til
Gorky.
Þið eigið eítir
að heyra frá honum
„Hann hafði miklar áhyggjur af
mér og Yelenu, þessar mínútur sem
ég talaði við hann. Hann bað ekki
um nein skilaboð til umheimsins —
en ég fullvissa ykkur. Þið eigið eftir
að heyra frá honum,“ sagði Liza við
fréttamenn í íbúðinni.
Þegar Liza ræddi við fréttamenn í
íbúð hjónanna voru fjórir óeinkenn-
isklæddir menn fyrir utan húsið —
stóðu þar í nístandi kulda. Sá
orðrómur komst á kreik að Sakh-
arov hefði verið fluttur úr landi.
Ástæðan var sú, að þegar frétta-
menn komu fyrst til íbúðar Sakh-
arovs, þá sögðu þeim óeinkennis-
Afganistan:
klæddir lögreglumenn að fara til
Sheremetyevo — alþjóðaflugvallar-
ins við Mosvku. Þá var verið að gera
húsleit í íbúðinni.
Meðal andófsmanna og frétta-
manna í Moskvu er litið á handtöku
Sakharovs sem svar Sovétmanna við
viðbrögðum Bandaríkjanna við inn-
rásinni í Afganistan. Hins vegar
sagði Hodding Carter, talsmaður
bandaríska utanríkisráðuneytisins í
Washington, að sovésk stjórnvöld
hefðu þegar tekið að herða tökin á
andófsmönnum síðastliðið haust —
fyrir innrásina í Afganistan og þá
líklega vegna Ólympíuleikanna.
Sjá einnig greinar um
ástæður fyrir handtöku __
Sakharovs, viðbrögð og Andrei Sakharov ásamt konu sinni Yelenu Bonner. Þau voru
feril hans á miðopnu. handtekih og send til Gorky.
Sovétmenn taka stjórn-
sýsluna í eigin hendur
Lundúnum, Karachi, Kabúl. 22. jan— AP.
SÉRÞJÁLFAÐIR sovéskir „ráð-
gjafar" hafa undanfarið streymt til
Afganistans og tekið við daglegri
stjórn landsins, að því er frétta-
maður brezka blaðsins The Sunday
Times skýrði frá. Fréttamaðurinn,
Anthony Mascarenhas, sagði í frétt
i blaði sínu, að nú væru um 4000
sovéskir ráðgjafar i landinu. Þeir
hefðu komið til landsins frá þvi
Sovétmenn gerðu innrásina. Hann
sagði að „ráðgjafarnir" hefðu tekið
við allri stjórn landsins og þannig
gert Afganistan í reynd að nýlendu
Sovétríkjanna.
Þá sögðu heimildir frá Washing-
ton í kvöld að auk sovéskra „ráð-
gjafa“ í landinu væru einnig a-þýzk-
ir leyniþjónustumenn. Fjölmörgum
afgönskum embættismönnum hefði
verið sagt upp störfum og í sumum
tilvikum hefðu þeir verið teknir af
lífi.
Hreinsanir í Moskvu
Moskvu, 22. janúar. AP.
TASSFRÉTTASTOFAN sovéska
skýrði frá því í dag, að Vladimir
Kirillin, formaður visinda- og
tækninefndar sovéska ríkisins,
hefði verið leystur frá störfum að
„eigin ósk". Vestrænir diplómat-
ar í Moskvu telja hins vegar að
Kirillin sem er 67 ára gamall,
hafi verið vikið frá vegna þess að
nefndin stóð sig ekki sem skyldi,
að mati miðstjórnar flokksins,
Þegar miðstjórn kommúnista-
flokksins sovéska hélt síðast
fund gagnrýndi Leonid Brezhnev
ýmsa forstöðumenn stofnana og
nefnda.
Þá gagnrýndi hann vísinda- og
tækninefndina en minntist ekki
sérstaklega á Kirillin. Almennt
Kirillin - settur af. Simamynd AP
hefur verið talið, að Kirillin sé
einn hels’ti samherji Alexei Kos-
ygin. Hann hefur hins vegar ekki
sést opinberlega í um 4 mánuði.
Sem formaður vísinda- og tækni-
nefndarinnar hafði Kirillin mikil
völd. Þegar Brezhnev flutti ræðu
sína fyrir skömmu þá kenndi
hann nefndinni um ýmislegt sem
aflaga hefur farið í efnahagsmál-
um. Hann tiltók dæmi um áburð-
arverksmiðjur sem hefðu verið
reistar. „Nú kemur á daginn, að
ekki er nægjanlegt hráefni til
verksmiðjanna. Um hvað var
þetta fólk að hugsa. Hvers vegna
var fé úthlutað til verksmiðju-
bygginganna ef ekki var ljóst, að
hægt væri að starfrækja þær,“
sagði Brezhnev meðal annars í
ræðu sinni.
„Mér var skipað að láta ekki sjá
mig á skrifstofunni nema til þess að
sækja laun,“ hafði blaðið eftir afg-
önskum embættismanni og hann
bætti við: „Hið sama gildir um
hundruð kollega minna. Rússar hafa
tekið alla stjórn landsins í sínar
hendur.“ í frétt blaðsins sagði, að
sovésku „ráðgjafarnir" hefðu hvorki
þurft að fara í gegnum tollskoðun né
sýna vegabréf þegar þeir komu til
landsins. Þeir hefðu einfaldlega
klifrað upp í vörubíla og síðan verið
ekið á brott. Þá sagði, að sovésku
„ráðgjafarnir" hefðu verið sérþjálf-
aðir og að þeir töluðu reiprennandi
farsi — hina afgönsku mállýzku í
Kabúl.
Fyrrum yfirmaður í lífverði Am-
ins, fyrrum forseta, sagði frá því í
afganska útvarpinu í Kabúl í dag, að
Amin hefði látið taka Taraki, for-
vera sinn, af lífi. Taraki hefði verið
kyrktur þann 8. október að Amin
viðstöddum.
Huang Hua, utanríkisráðherra
Kína, er nú í opinberri heimsókn í
Pakistan. Aga Shahi, sérlegur ráð-
gjafi Zia Pakistanforseta, sagði að
hernaðaraðstoð Kínverja við pakist-
ani hefði ekki verið rædd. „Mögu-
leikar Kínverja á vopnasendingum
til Pakistans eru takmörkunum háð-
ir,“ sagði Shahi og átti þá við, að
kínversk vopn væru svo úrelt. Hann
sagði að Pakistanar treystu á hern-
aðaraðstoð frá Bandaríkjunum, og
þá í „hlutfalli við þá ógn sem steðjar
að landinu," eins og hann orðaði það.
Samkvæmt heimildum í Karachi
nemur aðstoð í „hlutfalli við ógn,
sem steðjar að landinu“ milljörðum
dollara að mati pakistanskra stjórn-
valda. Shahi sagði, að Sovétmenn
hefðu gefið í skyn að þeir vildu
viðræður við Pakistana en hann
skýrði það ekki nánar, né hver
viðbrögð Pakistana hefðu verið.
Sovéskur
njósnari
flýði
Lompoc, Kaliforniu, 22. janúar — AP.
CHRISTOPHER Boyce, sem árið
1977 var dæmdur í 40 ára fangelsi
fyrir njósnir fyrir Sovétríkin,
strauk úr fangelsi i Lopoc í Kali-
forniu, að því er talsmaður fangels-
isins skýrði frá í dag. Fangelsið er
mjög rammgert og var Boyce sakn-
að á mánudagskvöldið.
Boyce var dæmdur árið 1977 í 40
ára fangelsi fyrir að hafa komið
upplýsingum um bandarísk gervi-
tungl til Sovétmanna. Hann stundaði
njósnir frá 1974 til ársloka 1977.
Ásamt honum var Andrw Lee dæmd-
ur fyrir njósnir — í lífstíðarfangelsi.
Saksóknarinn við réttarhöldin sagði,
að njósnamál þeirra væri eitthvert
hið alvarlegasta í sögu Bandaríkj-
anna og aldrei yrði vitað hve miklu
þeir hefðu komið í hendur Rússa.