Morgunblaðið - 24.02.1980, Qupperneq 7

Morgunblaðið - 24.02.1980, Qupperneq 7
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 24. FEBRÚAR 1980 7 Umsjón: Gísli Jónsson Fyrst þarf ég að leiðrétta villu sem smokraðist inn í síðasta þátt. Þar stóð: „en smekkurinn, sem kemst í ker, keiminn lengi eftir ber, segja gamlar orðskviður." Þarna átti auðvitað að vera: segir gamall orðskviður. Baldur Ingólfsson í Reykjavík sendir mér bréf með margri góðri hugvekju. Fyrst er að þakka honum leiðréttingu. Þegar ég sagði söguna af því, hvernig kven- mannsnafnið Jedók varð til í íslensku, þá hafði ég farið rangt með merkingu þýska orðsins jedoch. Um þetta segir Baldur orðrétt: „Orðið jedoch er alls ekki viður- kenningartengingin þó að, heldur gagnstæðistengingin en eða atviksorðið þó, samt í íslensku. Orðmyndin doch er nú algengari en jedoch.“ Baldur Ingólfsson ræðir um málfátækt og einhæfni í orðavali, og er engin vanþörf að brýna fyrir mönnum að reyna að skrifa blæbrigða- ríkari stíl en tíðast verður. Oft er þetta svo, að ofvöxtur hleypur í orð sem góð og gild eru í sjálfum sér, og verður af því hvimleitt stagl, mál- fátækt. Baldri finnst sem slíkur ofvöxtur hafi hlaupið í sögnina að látast — deyja. Einhvern tíma þótti mér orðasambandið að týna lífinu ofnotað í þessari merkingu. Bágt er að gera öllum.til hæfis, en látum nú Baldur hafa orðið um sinn: „Hér má heyra fólk tala um „manninn, sem lézt í bílslysi í gær“... Útvarps- fréttir skýrðu frá því, að bjarndýr hefði látizt úr pest norður á Svalbarða. Blöð og útvarp segja, að svo og svo margir hafi látizt í árásum eða bardögum; sjómaður, sem féll fyrir borð, lézt o.s.frv. Þetta er leiðinlegt klisjumál. Menn deyja úr sjúkdómum, látast á ákveð- inni stundu, farast í slysum eða náttúruhamförum, falla í bardögum, drukkna í sjó og svo framvegis. Andast er háprósaorð í sömu merkingu og látast. Drepast er hins vegar notað aðeins um skepnur." Baldri Ingólfssyni þykir sem lýsingarorðin margir og fáir eigi erfitt uppdráttar nú um stundir: „Draugurinn „fullt af“ virðist að vísu vera á undanhaldi, en í staðinn er sífellt staglast á mikið af og lítið af: Mikið af fólki, mikið af byggingarefni, lítið af börnum. Maður, sem á mörg börn, þarf að reisa sér stórt hús, og til þess þarf hann að fá marga smiði og kaupa mikið byggingarefni. Margir og fáir er notað um það, sem er talið mikið, eða þá mikið af, um það, sem er mælt eða vegið.“ I bréfslok minnist Baldur á smitun frá „óopinberri réttritun“ af þessu tagi: AVISANAREIKNINGUR - VEGAMOTAUTIBU - LANDSBANKIISLANDS - BALDUR INGOLFSSON, SOLHEIMUM 37, REYKJA- VIK. Þessi skýrsluvélastafsetn- ing er afskaplega hvimleið og getur orðið til þess að fólk telji ekki máli skipta að komma sé sett yfir stafi eða broddur, eins og gamlir menn sögðu, þeir sem einnig höfðu orðið depill í staðinn fyrir punktur. Stundum skilst þetta varla. Ég man að ég var nokkra stund að átta mig á mannsnafninu Húnn, þegar það var ritað HUNN, en þá er þess að vísu gætandi að nafnið er mjög sjaldgæft. Við megum ekki verða svo nísk að við tímum ekki að setja depla og brodda yfir stafi, þar sem þeir eiga að vera; okkur má ekki verða svo mjótt á milli augnanna, 39. þáttur svo að ég minni á gamalt orðalag um nísku, það sem nú heyrist sjaldan. Dæmi: Honum er nú ekki svo mjótt á milli augnanna að hann tími þessu ekki. Eða: Það er ekki svo mjótt á milli augn- anna á honum — hann er ekki svo nískur. Ég verð þess alloft var, að orðaröð brenglist fyrir er- lend áhrif. Ég verð einkum var við þetta í sambandi við sagnir og atviksorð. Tökum einmitt eftir þessari síðustu setningu: Ég verð einkum var við o.s.frv. Fyrir ensk áhrif gæti þetta hæglega breyst svo að sagt yrði: Ég einkum verð var við þetta. Og tökum nú mjög ýkt dæmi sem nota mætti sem víti til varnaðar: Hann aldrei gerir þetta (e. he never does this). Þetta hef ég að vísu hvorki heyrt né séð, en sitthvað sem fer mjög í áttina: að atviks- orð sé sett að enskum hætti framan við sögn þar sem mér finnst að það eigi skilyrðis- laust að vera aftan við: Hann lætur svona oft, alls ekki: Hann oft lætur svona. Ég notaði áðan orðasam- bandið að verða var við. Svo skrýtið sem það er, heyri ég mörg dæmi þess að lýsingar- orðið var í þessu sambandi sé orðið viðrini. Viðmælandi í útvarpi margsagði að fólk hefði orðið var við eitthvað, ekki vart. Kona sagði hvað eftir annað hið sama um sjálfa sig. Eigum við ekki að Sameinast um að segja enn um sinn að barnið verði einhvers vart, konan ein- hvers vör og karlinn var við hvort tveggja? Gæti annars verið að viðrinisháttur eða kynleysi lýsingarorðsins var gæti verið kominn til fyrir áhrif frá snar, þegar það er stytting úr snarvitlaus? Við spyrjum án tillits til kynja: Ertu bara alveg orðin(n) snar? Amerísk gróóurhús Florada eru amcrísk gróðurhús og þess vegna sterk. 4 stærðir aí frístandandi húsum en 2 stærðir af uppaðhall- andi, eins og myndirnar sýna. Vinsamlega leggið inn pantanir scm allra fyrst. húsin eru til afgreiðslu strax. Gísli Jónsson & Co. h.f. Sundaborg 41 — Sími 86644 Já, því ekkiþað Florada nrórturhús hafa ýmisloKt fram yfir vrnjulrK Krórturhús. eins ok til da'mis: 1. Sterkara hús. 30 — 35% meira ál ok boKadreKÍn. 2. Ifærri en venjuleK. Kofa meiri birtu ok þa'KÍleKri art vinna í. 3. Auðveldara að setja Florada sam- an en venjuleK Króðurhús. 4. FalleKt hús. hoKadreKÍð þak ok bronsað ál. 5. Snjór tollir síður á boKadreKnu þaki. 6. GaKnsætt acryl þar sem mest reynir á (innifalið). annars Kler. Fermingarmynda- tökur Barnamyndatökur Brúðarmyndatökur Stúdentamynda- tökur Passamyndir í öll skírteini Tekið eftir gömlum myndum. *4.«» 3*»; Munið að panta myndatökur tímanlega Er byr jaður að taka á móti pöntunum .______________________________________-J Ljósmyndastofan Laugavegi 13 sími 17707 Torfusamtökin auglýsa Samkvæmt samningi er Torfusamtökin geröu viö Fjármálaráðuneytiö fh. Ríkissjóðs þann 20. nóv. ’79 hafa Torfusamtökin fullan umráðarétt yfir nýtingu og uppbyggingu Bernhöftstorfunnar. Torfusamtökin auglýsa hér meö eftir hugmyndum um nýtingu þeirra húsa er uppi standa, ásamt endurupp- byggingu þeirra mannvirkja sem hafa orðið eldi að bráð. Ennfremur óska Torfusamtökin eftir viöræöum viö þá aöila er kynnu aö hafa áhuga á afnotum af áöurnefndum húsakynnum. Þeir sem hafa áhuga á viðræöum viö stjórn Torfusamtakanna hafi samband viö formann sam- takanna Þorsíein Bergsson Bræðraborgarstíg 29 sími 21631 fyrir 5. marz 1980. Göngum í Torfusamtökin. Höfum kaupendur að eftirtöldum veröbréfum: VERÐTRYGGÐ SPARISKÍRTEINI RÍKISSJÓÐS: 24. febrúar 1980 Innlausnarverð Seðiabankans Yfir- Kaupgengi m.v. 1 árs gengi pr. kr. 100.- tímabil frá: 1968 1. flokkur 5.007,27 25/1 '80 4.711.25 6,3% 1968 2. flokkur 4.709,34 25/2 '80 4.455,83 5,7% 1969 1. flokkur 3.495,23 20/2 '80 3.303,02 5,8% 1970 1. flokkur 3.204,49 25/9 '79 2.284,80 40,3% 1970 2. flokkur 2.298,21 5/2 '80 2,163,32 6,2% 1971 1. flokkur 2.146,70 15/9 '79 1.539,05 39,5% 1972 1. flokkur 1.871,10 25/1'80 1.758,15 6,4% 1972 2. flokkur 1.601,48 15/9 '79 1.148,11 39,5% 1973 1. flokkur A 1.205,56 15/9 '79 866,82 39,1% 1973 2. flokkur 1.110,39 25/1'80 1.042,73 6,5% 1974 1. flokkur 766,27 15/9 '79 550,84 39,1% 1975 1. flokkur 625,33 10/1 '80 585,35 6,8% 1975 2. flokkur 474,63 1976 1. flokkur 450,97 1976 2. flokkur 366,19 1977 1. flokkur 340,11 1977 2. flokkur 284,89 1978 1. flokkur 232,18 1978 2. flokkur 183,24 1979 1. flokkur 154,94 1979 2. flokkur 120,23 VEÐSKULDA- Sölugengí m.v. Nafnvexti BREF:* 12% 14% 16% 18% 20% 34%% 1 ár 66 67 68 69 70 79 2ár 54 55 57 58 60 70 3 ár 44 46 48 49 51 63 4 ár 38 40 42 44 45 58 5ár 33 35 37 39 41 54 *) Miðaö er við auðseljanlega fasteign Höfum seljendur aö eftirtöldum verðbréfum: HAPPDRÆTTISSKULDABRÉF RÍKISSJÓÐS: Sölugengi pr. kr. 100.- A — 1972 1.195.22 (10% afföll) B — 1973 1.025.41 (10% affölt) C — 1973 893.57 (10% afföll) D — 1974 775.41 (10% afföll) E — 1974 548.68 (10% afföll) F — 1974 548.68 (10% afföll) G — 1975 382.20 (10% afföll) H — 1976 370.12 (10% afföll) I — 1976 290.93 (10% afföll) J — 1977 275.15(10% afföll) MÍRrannfiMtfáiM Isummm hp. VERÐBRÉFAMARKAÐUR, LÆKJARGÖTU 12 R. lönaðarbankahúsinu. Sími 2 05 80. Opið alla virka daga trá kl. 9.30—16.

x

Morgunblaðið

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.