Morgunblaðið - 06.03.1980, Blaðsíða 16

Morgunblaðið - 06.03.1980, Blaðsíða 16
16 MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 6. MARZ 1980 Bragi Óskarsson: SUNDRUNG í ljósi þeirra atburða, sem nýlega hafa gerst í stjórnmála- sögu þjóðarinnar, verður mörgum fyrir að endurskoða afstöðu sína til íslenska flokkakerfisins eða jafnvel stjórnmála yfirleitt. Þau óvæntu tíðindi hafa orðið að vinstri öflunum hefur tekist að kljúfa utanúr stæsta stjórnmála- flokki landsins, um sinn að minnsta kosti. Um tildrög myndunar núver- andi ríkisstjórnar er í raun lítið vitað — annað en það að unnið hefur verið af miklum dugnaði á bak við tjöldin, áður en nokkuð var látið uppi opinberlega. Af þessu baktjaldamakki fara ýmsar sögur, misljótar, — en hér skal ekki fjölyrða um það mál. Ætlun mín í þessari grein er hins vegar ,sú að benda á og vara við þeim óheillavænlegu afleiðingum, sem þessi refskák gæti leitt af sér fyrir íslensku þjóðina. Ljóst er að nú hefur kommún- istum vaxið fiskur um hrygg og að þeir hagnast fyrst og fremst á þeirri sundrung sem gerði þessa stjórnarmyndun mögulega. Þessu gera þeir sér grein fyrir sjálfir enda voru forystumenn Alþýðu- bandalagsins beinlínis slefandi af ákafa þegar þeim varð ljóst að möguleiki væri til að koma saman þessari stjórn. Með því tókst þeim að slá tvær flugur í einu höggi, — áratuga gamall draumur þeirra um að kljúfa utan úr Sjálfstæðis- flokknum hefur ræzt og nú eru kommúnistar í sterkari valdaað- stöðu en nokkru sinni fyrr hér á landi. Núverandi ríkisstjórn er í stuttu máli það bækluð, — vegna stefnuleysis Framsóknarflokksins og einangrunar Gunnar Thorodd- sen og stuðningsmanna hans, að Alþýðubandalagið hefur undirtök- in í stjórnarsamstarfinu. Þetta er engan veginn í fyrsta skipti sem koihmúnistar hagnast á sundrungu. Sundrung og átök er einmitt það sem veitir þeim hvað mest brautargengi. Dæmin eru deginum ljósari. Ég kann þess hins vegar ekkert dæmi að komm- únistar hafi komist til valda án þess að sundrung og þjóðfélagsleg átök hafi farið þar á undan — enda gera þeir jafnan allt sem í þeirra valdi stendur til að auka á óánægju og etja saman hinum ýmsu þjóðfélagshópum. Kommún- istar reyna þannig ávallt að leggja Undanfari að sósíalísku þjóðskipulagi alla áherzlu á félagslega átaká- þætti en láta hins vegar sam- stöðuþætti liggja milli hbita. Þannig reyna kommúnistarað æsa launafólk gegn atvinnurek- endum, konur gegn körlum og koma af stað sundrungu innan fjöiskyldunnar. Ekki alls fyrir löngu varð sú breyting á að alþýðubandalags- broddarnir hættu að boða Sovét- ríkin sem fyrirmynd þess er koma skyldi ef þjóðin veitti þeim braut- argengi, — enda víst orðið lélegt áróðursbragð undir lokin. Þó fer því víðs fjarri að alþýðubanda- lagsmenn sé hætt að dreyma um ágæti sósialísks þjóðskipulags og þeirra lífshátta sem það leiðir af sér. Alþýðubandalagið hefur hins vegar ekki látið bera mikið á þessum draumi sínum, um að umbylta íslenska þjóðfélaginu og koma hér á sósialiskum lifnaðar- háttum. Trúnni á Sovétríkin sem „fyrirmyndarríkið" hefur, að minnsta kosti í orði kveðnu, verið varpað fyrir róða og ýmislegt verið gert til að gera stefnu flokksins aðlaðandi á yfirborðinu. Alþýðubandalaginu hefur þannig tekist að draga til sín verulegt magn atkvæða á alröngum for- sendum, — t.d. hefur Alþýðu- bandalagið jafnan þóttst bera kjör launafólks mjög fyrir brjósti, — fyrir kosningar, en þegar Alþýðu- bandalagið er komið í stjórn er þessi sýndaráhugi óðar rokinn út í veður og vind, eins og nýlega hefur sýnt sig. Áhugamál Alþýðubandalagsins eru önnur. í fyrstu grein stefnu- skrár Alþýðubandalagsins stend- ur eftirfarandi: „Markmið flokks- ins er að koma á sósíalisku þjóðskipuiagi á íslandi“. — Gerir hinn almenni kjósandi sér fulla grein fyrir hvað í þessum orðum felst. Ég vil benda öllum sem þetta lesa á að hugleiða þessa setningu —• ekki sízt vegna þess stjórn- málaástands sem skapast hefur hér á landi nú. Alþýðubandalagið lætur að jafnaði sem minnst á þessum boðskap bera í kosningaáróðri sínum enda munu fæstir íslend- ingar ginkeyptir fyrir sósíalísku þjóðskipulagi og þeim vesaldómi sem því fylgir. En í stefnuskrá Alþýðubandalagsins kemur skýrt fram að þetta er höfuðmarkmið flokksins, sem róið skal að öllum árum bak við tjöldin, þó önnur mál skuli höfð á oddinum meðan verið sé að steypa þjóðinni út í þann glundroða og menningar- leysi, sem nauðsynlegt er til að komið verði fram þeim breyting- um á STJÓRNARSKRÁNNI sem gera öfgahópnum fært að koma hér á sósíalísku þjóðskipulagi. Að undanförnu hefur kommum unnist vel að þessu áhúgamáli sínu og að nokkru tekist að sundra eða drepa á dreif því pólitíska afli sem vænlegast er lýðræði til halds og trausts hér á landi, — því það hefur Sjálfstæðisflokkurinn verið um árabil. Vonandi er öllum ljóst að lýð- ræðislegir stjórnarhættir og „sós- íalískt þjóðskipulag" er tvennt sem ekki getur farið saman, — og gerir það hvergi. Það er eingin tilviljun að lýðræðislegir stjórn- arhættir fyrirfinnast ekki í þeim ríkjum, þar sem sósíalískt þjóð- skipulag hefur náð að skjóta rótum. Lýðræðið sem slíkt er náteingt hinu frjálsa hagkerfi og þeirri dreifingu efnahagsvaldsins sem í því felst, — en getur hins vegar með engu móti þrifist við þau skilyrði sem hagkerfi sósíal- ismans leiðir af sér. í séreignaskipulaginu felst að yfirráð yfir framleiðslutækjunum dreifist á marga óháða einstakl- inga, þannig að hvorki einn aðili né fáeinir geta öðlast alræðisvald yfir afkomu allra þegnanna. Sósíalískt þjóðskipulag felur hins vegar í sér þjóðnýtingu allra atvinnufyrirtækja og þar með einokun ríkisins á öllum atvinnu- rekstri. Slíkt fyrirkomulag leiðir augljóslega af sér að stjórnvölti hafa algert vald yfir efnahagslegri afkomu þegnanna, — til annarra er einfaldlega ekki að leita ef menn vilja lifa á annað borð. Það gefur auga leið að andstað; gegn háttalagi slíkra yfirvalda yrði til þess eins að viðkomandi einstakling yrði refsað eða hann tekinn úr umferð — eins og líka sýnir sig að gert er í stórum stíl í öllum kommúnistaríkjum. Pólitískt einræði er ein grund- vallarforsenda þess að sósíaliskt þjóðskipulag geti viðhaldist. Þar er frjálst hagkerfi að sjálfsögðu ekki til staðar en þess í stað eru áætlanir um framleiðslu viðkom- andi þjóðar aðal hagstjórnartækið og þar með grundvöllur hagkerfis- ins. Til að slíkur áætlanabúskapur geti gengið verða þessar áætlanir að standast í öllum atriðum, en þar sem útilokað er að slík heild- aráætlun verði sett þannig saman að alger samstaða verði um hana, — en slík samstaða er augljóslega skilyrði þess að áætlunin nái fram að ganga, verður að banna alla gagnrýni og mótmæli sem fólk kynni að vilja lát í ljós. Þetta er einmitt meginástæðan til þess að sósíalistisk ríki hafa svipt verka- lýðsfélög verkfallsrétti og afnum- ið rétt þeirra til að semja um kaup og kjör. I hinu sósíalíska þjóðskipulagi kemur það af sjálfu sér að yfir- völdin hafa einokun á allri fjöl- miðlun, hvaða nafni sem hún nefnist. Þau hafa einnig nær ótakmarkaða möguleika til að afla sér upplýsinga um þegnana og eru gjarnan ofaní hvers manns koppi. Fólki, sem býr við slíkt þjóðskipu- lag, nýtist því ekki nema brot af þeim réttindum sem látið er í veðri vaka að það hafi. Ef Alþýðubandalagið kæmi fram meginstefnumáli sínu, — að koma á sósíalísku þjóðskipulagi hér á íslandi yrði stutt í að þetta ástand skapaðist hér. Byrjað yrði á að þjóðnýta öll fyrirtæki og ríkið fengi einokun á öllum atvinnu- rekstri. Þetta myndi augljóslega leiða af sér að ríkið (kommúnista- stjórnin) öðlaðist einokun á allri fjölmiðlun, — aðrir en þeir sem drægju taum stjórnvalda fengju ekki að koma þar fram með gagnrýni, hvers konar óstjórn sem annars væri um að ræða. Þar með væri lýðræðið úr sögunni. Þegar stjórnvöld hafa skoðanamyndun, og reyndar öll ráð þegnanna í hendi sér er ekki hægt að tala um lýðræði, — þó að kommúnistaríki láti gjarnan líta svo út á yfirborð- inu að þar sé einhvers konar lýðræðisskipulag. Alþýðubandalagið er eini stjórnmálaflokkurinn á þingi, sem reynir, leynt og ljóst, að koma þvílíku ófremdarástandi á hér- lendis og rífa niður þá lýðræðis- legu stjórnarháttu sem tíðkast hafa hér á landi. Þessi stjórn- málaflokkur er í mjög sterkri valdaaðstöðu innan þeirrar ríkis- stjórnar sem nú fer með völd. Því reynir mikið á stjórnarandstöð- una að hún veiti stjórninni það aðhald sem nauðsynlegt er og fylgist vel með öllum gerðum hennar. Nýlega spurðust þau tíðindi að Sovétríkin hefðu ráðist inn í Afganistan og lagt landið undir sig á mettíma. Þó fréttir af innrásinni séu nokkuð óljósar er Ijóst að beitt hefur verið geisi- legum herstyrk og öll mótspyrna bæld niður af mikilli hörku. Sovét- menn hafa líka sjálfsagt verið búnir að koma leppum sínum fyrir Sigurður Óskarsson á Hellu: Um atvinnumál á Suðurlandi irtækja bændasamtaka tekist að færa burt meginhluta úrvinnslu landbúnaðarafurða. Úrvinnsla sláturafurða Varðandi þá ákvörðun Samtaka sunnlenskra sveitarfélaga að láta sig atvinnumál héraðsins nokkru skipta þá er eðlilegt að málefni Sláturfélags Suðurlands skuli tek- in fyrir sérstaklega og gagnrýnt að félagið hefur á prjónunum niðurneglingu úrvinnslustarfsemi sinnar á Kirkjusandi í Reykjavík. Óeðlileg verða þessi áform að Gamall beiskur sannleikur fær loks viður- kenningu Flestir munu sammála um, að þegar ráða skal bót á ófremdar- ástandi þá sé óhjákvæmilegt að þeir sem hlut eiga að máli séu ekki haldnir þeirri trú að allt sé i stakasta lagi. Sunnlendingar hljóta því að fagna þeim fréttum sem nú hafa nýlega birst í fjöl- miðlum, að sveitastjórnir á suður- landi hafa opinberlega viðurkennt að um stórkostlegt vandamál sé að ræða í atvinnumálum sunnlend- inga og svo hafi verið um nokkurt skeið. Hér er um svo stórfellda og tímabæra stefnubreytingu að ræða að verðskuldaða athygli hlýtur að vekja. Allt of lengi hafa allt of margir áhrifamenn í sunnlenskum sveita- stjórnum og samtökum bænda á Suðurlandi litið framhjá og jafn- vel neitað að viðurkenna vanþróun atvinnulífsins í i þessum lands- hluta. Fólksflóttanum hefur verið neitað, orkuokur hefur verið liðið og er liðið, illfærir troðningar um sunnlensk héruð ranglega kallaðir færir vegir og nokkrum misvitrum stjórnarmönnum afurðasölufyr- kallast vegna þess að þeir stjórn- armenn félagsins sem þetta hljóta að hafa samþykkt gera það í andstöðu við meginhluta eigenda þessa mikla fyrirtækis. Ég hef oft rætt þessi mál við sunnlenska bændur og ég hef oft gagnrýnt þá stefnu að flytja úrvinnslu land- búnaðarafurða burt frá fram- „Þaó ar mU tU komiö að Sunnland- ingar rbi upp úr öakuató atvinnumála ainna og krofjiat adlilagrar hlutdaildar í þeim möguleikum æm þetta veró- mætaríka en atvinnulega van- þróaóa hóreó hetur aó bjóóa"

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.