Morgunblaðið - 14.03.1980, Side 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 14. MARZ 1980
Áfengisvarnadeild Heilsuverndarstöðvar Reykjavíkur í fjársvelti:
3—4 mánaða
biðlisti
eftir hjálp
Á veKum Heilsuverndarstöðv-
ar Reykjavíkurborgar er starf-
rækt áfengisvarnardeild. Deild-
in hefur starfað í rúm 20 ár en
var endurskipulögð árið 1977
með 24 milljón króna fjárveit-
inKU. Næsta ár var fjárveitinK-
in óbreytt. Árið 1979 fór hún í
29 milljónir ok samkvæmt
frumvarpi tii fjárhagsáætiunar
fyrir komandi ár er stefnt að
rúmum 40 miiljónum króna til
áfengi.svarnadeildarinnar. Töl-
ur þessar sýna að frá því að
deildin var endurskipulögð hef-
ur fjárveitins til starfseminnar
farið minnkandi með hverju
ári.
„Það er varla hægt að segja að
við sinnum nema einum þætti
þess verkefnis sem deildinni er
ætlað en það er aðstoð við
aðstandendur alkóhólista," sagði
Ingibjörg Björnsdóttir deildar-
stjóri áfengisvarnadeildarinnar
í samtali við Mbl.
„Deildinni er ætlað að veita
áfengisráðgjöf öllum þeim sem
líða vegna eigin drykkju eða
annarra nákominna, skipuleggja
almenna fræðslu um áfengismál,
standa að tilraunastarfsemi með
tilliti til áfengisvarna á heilsu-
gæslustöðvum og stuðla að sam-
vinnu meðal áhugamanna um
áfengismál.
Það má reyndar segja að
samvinna okkar við S.Á.Á. sé
annar þáttur sem við sinnum.
En þótt verkefnið sé þetta tak-
markað þá fer því fjarri að við
sinnum því sem skyldi.
Gífurleg þörf á fræðslu
fyrir aðstandendur
alkóhólista
— Hversu mörgum starfs-
mönnum hefur deildin á að
skipa?
Við deildina starfa 3 fastir
starfsmenn í fullu starfi, en við
höfum fjárveitingu til að kaupa
að vinnuafl til aðstoðar, sem
nemur hálfu starfi til viðbótar á
mánuði. Deildin býður upp á
viðtalsþjónustu yfir daginn og
hana notfæra sér 90—100 manns
á mánuði. Þá höldum við viku-
lega kynningarfundi um áfeng-
ismál með þátttöku u.þ.b. 60
manns á mánuði. Aðalfræðslan
fer fram á mánaðarnámskeiðum
fyrir tvo 20 manna hópa með
einstaklingsviðtölum í tengslum
við þau. Með þessu fyrirkomu-
lagi getum við tekið á móti 1600
einstaklingum í klukkustund á
mánuði.
Fljótlega eftir að farið var að
bjóða upp á þessa fræðslu fyrir
aðstandendur kom í ljós gífurleg
þörf fyrir hana. Sú fræðsla, sem
deildin veitir, er því miður eiiia
skipulagða aðstoðin, sem að-
standendur eiga kost á hér á
landi og hún stendur aðeins um
40 manns til boða á mánuði.
— Rætt við
Ingibjörgu
Björnsdóttur
deildarstjóra
Þetta gerir um 400 manns á ári á
meðan 1500 manns fara í afvötn-
un á Silungapolli einum og í
kringum hvern alkóhólista
standa 3—5 sem eiga í jafnmikl-
um vandræðum og hann ef ekki
meiri.
En nú eru það fleiri stofnanir
en S.Á.Á., sem veita alkóhólist-
um meðferð, svo sem eins og
Kleppstpítalinn og það er alltaf
eitthvað um það að fólk fari utan
til meðferðar á Freeport sjúkra-
húsið og til Hazelden. Aðstand-
endur þeirra leita til okkar
meðan meðferð stendur yfir.
Þessir 400 einstaklingar, sem
við getum liðsinnt eru allir
fullorðið fólk, en eins og segir sig
sjálft þá eru í hópa aðstandenda
börn og unglingar, sem fara
alveg á mis við alla aðstoð, því
við höfum ekki séð okkur fært að
gera neitt fyrir þá, þrátt fyrir
brýna þörf, sem við finnum
tilfinnanlega fyrir í starfi með
þeim fullorðnu.
Meiri líkur á bata
fái fjölskyldan fræðslu
— Hverjir eru það aðallega
sem leita til deildarinnar?
Þeim, sem leita til okkar má
skipta í tvo hópa. Annars vegar
aðstandendur þeirra sem eru í
meðferð eða hafa farið, en hins
vegar þeir, sem koma vegna
virkra alkóhólista, þ.e. sem
drekka og vilja enga hjálp. Ef
við skoðum fyrri hópinn, þá
ræðst bati af meðferð alkóhólist-
ans verulega af þeim skilningi og
stuðningi, sem hann fær frá
fjölskyldu sinni eða maka, for-
eldrum eða börnum og vinum. Sú
meðferð'sem, S.Á.Á. býður alkó-
hólistum upp á í dag er fræðsla
til sjálfshjálpar og er fyrir-
myndin sótt til Bandaríkjanna.
Bandaríkjamenn hafa nú um
nokkurt skeið gert sér ljóst að
enda þótt þessi meðferð hafi
mikla möguleika á að veita
mönnum bata, þá nær hún mjög
skammt ef fjölskyldan er skilin
útundan. Kannanir syna að
batalíkur af meðferð ásamt
virkri þátttöku á starfi AA-
Samtakanna eru almennt á bil-
inu 55—65% fyrir alkóhólista.
Steingrímur Gautur Kristjánsson:
Fyrir skömmu ritaði ég grein,
sem birtist í Morgunblaðinu 10.
janúar sl. í tilefni af viðtali við
Finn Torfa Stefánsson stjórnar-
ráðsfulltrúa, í útvarpi þá skömmu
áður.
Segir í greininni að í máli Finns
hefði komið fram:
þessi ummæli væru fallin til að
gefa ranga mynd af verkaskipt-
ingu dómstóla og stjórnvaida hér
á landi og að þau fælu í sér
villandi upplýsingar um hlutverk
umboðsmanna þjóðþinga á Norð-
urlöndum, auk þess sem kæmi
fram í þeim hættulegt viðhorf
Það sem mér er ætlað að gera
fyrst og fremst er að sinna
erindum fólks sem telur á hlut
sinn gengið í samskiþtum við
einkum dómsmálayfirvöld, þ.e.a.s.
dómstóla, löggæzlu og yfirvöld
fangelsismála.
„Ja, þetta starf er hugsað með
hliðsjón af starfi umboðsmanns
sem svo er kallað í Danmörku og
ýmsum fleiri nágrannalöndum ...
... Það er stefnt að því að þetta
starf verði fyrirboði eða fyrir-
rennari umboðsmannsstarfs eins
og er einmitt í nágrannalöndun-
um“.
Aðspurður um það hvort ráðn-
ing í starfið hefði verið pólitísk
svaraði undirritaður orðrétt svo:
Stjórnarráðsfulltrúi
eða lögsögumaður?
1. að hlutverk hins nýskipaða
fulltrúa í dómsmálaráðuneyt-
inu væri m.a. að taka við
kvörtunum manna sem teldu
sig eiga um sárt að binda í
skiptum við dómstóla og stjórn-
völd á sviði dómgæslu, athuga
kærurnar og gera viðkomandi
embættismönnum tiltal, ef efni
þættu til, í sendibréfsformi.
2. að hlutverk fulltrúans væri
samsvarandi starfi umboðs-
manns þjóðþinga á Norðurlönd-
um og víðar.
3. að hlutverk fulltrúans væri
þess eðlis að eðlilegt væri að
flokkspólitísk sjónarmið réðu
vali í starfið.
Þá lýsti ég þeirri skoðun að
varðandi möguleika hins pólitíska
valds til íhlutunar í dómsmál.
Leitaðist ég síðan við að færa
rök fyrir þessum sjónarmiðum.
Misskilningur
og rangtúlkun?
í Morgunblaðinu 19. janúar sl.
sendir Finnur Torfi mér síðan
breiðsíðu, þar sem hann kemst að
þeirri niðurstöðu að allar forsend-
ur gagnrýni minnar séu rangar, ég
hafi haft rangt eftir sér og
misskilið ummæli sín. Loks leggur
hann mér nokkrar lífsreglur, og er
sú fyrst að hlaupa ekki að niður-
stöðum að óathuguðu máli, hin
önnur að fyrirgera ekki trausti
almennings með vanhugsuðum
blaðaskrifum, en hin þriðja að
misnota ekki það traust, sem
staða mín skapi til að hafa áhrif á
almenningsálitið.
Þegar ég hafði lesið þetta, varð
mér fyrst fyrir að hugsa að mér
hefði verið sæmst að halda mig á
mottunni og að best væri fyrir mig
að láta mér þetta að kenningu
verða og láta fara sem minnst
fyrir mér fyrst um sinn, mér hlyti
að hafa misheyrst mjög hrapal-
lega, líklega ekki verið almenni-
lega vaknaður þegar ég hlustaði á
viðtalið, sofnað aftur og dreymt
þessa vitleysu.
En þá fór ég að lesa þau
ummæli, sem Finnur birtir orð-
rétt úr viðtalinu og sá ekki betur
en nálega allt sem ég hafði haldið
fram stæðist fullum stöfum.
Þarna komu nefnilega fyrir m.a.
eftirfarandi ummæli:
„Ég held að ég geti svarað því
játandi a.m.k. að hluta til því ég
veit að dómsmálaráðherra leit svo
til að það gæti verið mikill kostur
að í þetta starf færi maður sem
hefði trú á málefninu almennt.
Þetta er hugmynd jafnaðarmanna
á Norðurlöndum, þetta umboðs-
mannsstarf."
Þrátt fyrir það að mér virtust
þessi ummæli bjarga mér frá
mestu skömminni, fannst mér eins
og enn vantaði eitthvað. Ég varð
mér því úti um segulsnældu með
viðtalinu. Á henni reyndust að
finna eftirfarandi ummæli:
„.. ætlunin er þó sú varðandi
dómsmál að ef það koma upp
umkvörtunarefni þar sem eftir
athugun kemur í ljós (ja) að
einhver hefur verið beittur rang-
indum. þá er ætlunin að ég sendi
bréf með aðfinnslum og jafnvel
einhverjum áminningum, eftir
því sem efni standa til, og reyni
jafnvel að fá þvi breytt sem
ranggert hefur verið.“
Ég læt lesendum blaðsins eftir
að dæma um hvort rangt var eftir
haft í grein minni.
Vanþekking á
dönskum lögum?
Varðandi þær skoðanir sem ég
setti fram í grein minni kemur
fram að Finnur Torfi er mér
sammála í öllum meginatriðum.
Þannig viðurkennir hann að um-
boðsfulltrúinn geti ekki haft áhrif
á dómstóla í dómsathöfnum eða
breytt efnisniðurstöðu dóma og að
hann geti einungis haft áhrif á
störf stjórnvalda, sem heyra undir
dómsmálaráðuneytið. Það er
þannig raunverulega enginn efnis-
ágreiningur milli okkar um túlkun
á íslenskum lögum. Hins vegar
dregur Finnur í efa þekkingu
mína á dönskum lögum. Hann
segir réttilega að danski umboðs-
maðurinn hafi ekki vald til að
afturkalla, ógilda eða breyta
stjórnsýslugerningum, þótt í
reynd sé yfirleitt farið eftir
ábendingum hans. Af ummælum í
grein minni dregur hann þá álykt-
un, að ég standi í þeirri meiningu
að umboðsmaðurinn hafi beint
vald í þessu efni, og verð ég að játa
að vel má túlka þessi ummæli
þannig, en þau eru þessi: „Þessi
embættismaður getur, í umboði
þingsins, komið fram breytingum
og leiðréttingum á stjórnarat-
höfnum, sem hann telur ólögmæt-
ar.“
Danski umboðsmaðurinn getur:
1. Lagt fyrir handhafa ákæru-
valds að hefja rannsókn eða
gefa út ákæru.
2. Lagt svo fyrir að höfðað skuli
mál af hálfu hins opinbera
samkvæmt starfsmannalögum.
3. Birt viðkomandi stjórnvaldi
álit sitt og mælst til þess að
eftir því verði farið.