Morgunblaðið - 24.08.1980, Blaðsíða 2

3 4 MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 24. ÁGÚST 1980
Hornbæirnir séAir úr hliðum Miðdals. Frimannshús til vinstri, Stigshús til hægri.
„Þessi kaffikanna var með fyrstu búsáhöldunum okkar hér að
Horni“ sagði Hulda, er hún hellti upp á könnuna á gömlu
eldavélinni i vinalegu eldhúsinu í Frimannshúsi.
reyndar að hún myndi gera
alvöru út hótun sinni. Ég var
heppin, því á leiðinni fékk ég
mjög slæmt í sjóinn og hvort
sem það var af því eða ekki þá
átti ég barnið mánuði fyrir
tímann, en slapp heim í Bol-
ungarvík áður.“
— Nú er sagt að harðvítug-
ustu galdramenn landsins hafi
búið hér áður fyrr á Horn-
ströndum og mögnuðustu
sendingar allra tíma hafi kom-
ið héðan. Er draugagangur hér
og urðuð þið ekki vör við
eitthvað óvenjulegt á sveimi?
„Hér er ekki reimt," svaraði
Þorkell að bragði — „en það er
sagt að það sé reimt í Látravík.
Þar fyrirfór sér maður ekki
fyrir svo ýkjalöngu."
Líktist geysi-
háu orgi —
eða hvissi
Nokkur þögn varð í kjölfar
þessa svars en samt var eins og
sjálfgefið, að þetta umræðu-
efni yrði ekki látið niður falla.
„Það var reyndar í eitt skipti
um veturinn, sem við urðum
áþreifanlega vör og það svo um
munaði," sagði Hulda síðan.
„Þetta var um háveturinn, ís-
inn svo til landfastur og við
óttuðumst komu ísbjarna. Ég
sat inni í eldhúsi og Þorkell var
hér hinum megin við þilið að
mjólka kúna. Kötturinn hafði
hringað sig í kjöltu minni og ég
man, að ég var að hlusta á
framhaldssöguna „Ferðin til
Eldorado" — mig minnir m.a.s.
að Helgi Hjörvar hafi lesið
hana. Þá heyrðist allt í einu
gífurlegt hljóð að utan — og
hvernig á að lýsa því veit ég
ekki — þó var það líkast
geysiháu orgi, hvissi eða ein-
hverju þvílíku. Mér datt fyrst í
hug öskur í ísbirni, þá flaug
mér í hug skriðufall. Við ruk-
um bæði út á hlað, hann út um
fjósdyrnar en ég um bæjar-
dyrnar. Við huguðum síðan vel
að, en sáum ekkert. Um kvöldið
var okkur báðum mjög umhug-
að um að byssan væri vel
hlaðin og á sínum stað við
rúmstokkinn. Við höfum aldrei
getað fundið út hvað þetta var,
en ekki var það hugarburður,
því kötturinn stökk margfalda
hæð sína upp úr kjöltu mér og
kýrin fór í keng, þar sem
Þorkell sat hjá henni.
— Voruð þið þá ekki oft
hrædd, eftir þennan atburð?
„Nei, nei,“ svöruðu þau sam-
hljóða. „Hulda var stundum
ein heima, er ég fór í Látra-
vík.“
„Og þú varst hér aleinn í þrjár
vikur um haustið."
Sjóræningjaskip?
Þorkell er ættaður og bjó á
æskuárum sínum í Hornvík og
sagðist aldrei hafa orðið fyrir
neinu um ævina, sem ekki
fannst skýring á, að undan-
skildu ofangreindu, sem hann
sagðist þó fullviss um að skýr-
ing væri fyrir. — En aðeins síðar
sagði hann: „Nema jú einu
sinni. Það var þegar ég var
drengur. Það gengu á þeim
tíma margar sögur af sjóræn-
ingjum og eitt sinn, er ég var
sendur að reka hesta hér hin-
um megin við víkina, sá ég
kolsvart skip mjdir þöndum
seglum sigla inn víkina og
hverfa sjónum fyrir leiti. Ég
var skelfingu lostinn og þorði
mig ekki að hreyfa. Það varð
mér til láns að húsbóndi minn
kom þar að skömmu síðar og
ég sagði honum frá því sem ég
sá. Hann reyndi að róa mig og
sagði að við skyldum ganga inn
víkina og rannsaka málið og ég
féllst á það að lokum. Er við
komum þar sem sást inn víkina
var ekkert að sjá, hvorki skip
né nokkuð það sem mér hefði
getað glapið sýn. Eflaust hefur
þetta verið hugarburður barns
í hlaði Frimannshúss.
vegna umræðna um sjóræn-
ingja og sjóræningjaskip, en
mér er sýnin minnisstæð. —
Ég man meira að segja vel, að
ég sá menn ganga um á
þilfarinu."
Afkoman
enn tengd
þessum stað
— En síðan hættið þið bú-
skap. Var þetta vonlaust?
„Við urðum að hætta, vorum
með ungbarn og áttum fjöl-
skyldur og auðvitað var erfitt
að vera hér án eðlilegs sam-
bands við umheiminn. Við
fluttum heim til Bolungarvíkur
og höfum búið þar síðan,“ sagði
Hulda.
Þau rifjuðu upp sín á milli,
hvernig þau höfðu rekið kind-
urnar yfir í Lónafjörð, en
þangað höfðu þau fengið bát til
að flytja þær yfir í Bolungar-
vík. „Ég man enn,“ sagði Þor-
kell, „að báturínn kostaði 1.400
kr. — það voru miklir peningar
þá.“
Þau eiga nú fimm börn og
Þorkell hefur stundað sjóinn
frá Bolungarvík síðan. „Af-
koma okkar var enn tengd
þessum stað“ sagði hann. „Það
var um 1956 að ég eignaðist
trilluna mína. Hún er 50 ára,
eða aðeins fimm árum yngri en
ég sjálfur. Á henni hef ég aflað
okkur lífsviðurværis. Það sem
er merkilegt við trilluna er að
hún var smíðuð í pakkhúsi,
sem var hér rétt fyrir ofan og
til hliðar við Frímannshús.
Þegar hún var tilbúin var
henni rennt niður á skafli út í
sjó — þar hefur hún verið
síðan og gert það gott.“ — Það
örlaði fyrir stolti í rödd Þor-
kels. „Þessi trilla var smíðuð af
Frímanni sjálfum, snillingnum
— handbragðið leynir sér held-
ur ekki. Hún heitir Fákur og
ber einkennisstafina ÍS 5,“ og
hann bendir út um eldhús-
gluggann á Frímannshúsi á
trilluna, sem togar glatt í
festar á víkinni fyrir utan.
Tók ofan fyrir
björgunum
„Ég gerði það fyrir hana að
leyfa henni með í þessa ferð —
hún er orðin svo gömul. Auð-
vitað brást hún ekki venju
sinni og bætti við sig þegar við
komum fyrir björgin. — Þá
stóð ég upp og tók ofan fyrir
björgunum — henni til sam-
lætis.“ Stolt eiganda góðs fleys
leynir sér nú alls ekki í rödd
Þorkels.
— Hvað með framtíðina, —
hyggið þið á endurtekningu
ævintýrisins?
Þorkell svaraði strax og
sagðist aldeilis geta hugsað sér
að endurtaka þetta. „Eg gæti
t.d. vel hugsað mér að taka við
af honum Jóhanni á Horn-
bjargsvita. Faðir minn var þar
vitavörður frá 1935 til stríðs-
loka og ég veit a.m.k. af eigin
reynslu héðan hvað ég væri þá
að fara út í.“ Hulda tók undir
orð manns síns og sagðist vel
geta hugsað sér eitthvað slíkt.
Hvort þau hjónin verða ábú-
endur á Hornströndum á ný
kemur í ljós, en er ég kvaddi
þau í hlaði Frímannshúss,
sagði Hulda: „Ég hef oft hugs-
að um hversu heimskulegt það
var af mér að halda ekki
dagbók þarna um árið. Ef ég
hefði gert það hefði ég áreiðan-
lega getað sagt þér miklu
meira. Það gerist svo margt á
éinu ári.“
„Eitt sem
oss bindur“
Fróðlegt hefði áreiðanlega
verið að glugga í þá dagbók, ef
rituð hefði verið, og þá eflaust
fengizt nánari skýring á órjúf-
anlegu sambandi þessara
ágætu hjóna við afskekkt
landsvæði og þau sjálfráðu öfl,
sem fylgja ægifagurri náttúru
Hornstranda. Náttúruunnand-
inn og stórskáldið Einar Bene-
diktsson tjáði tilfinningar sín-
ar til Fróns í samnefndu kvæði
og segir þar m.a.: „Það er eitt
sem oss bindur — að elska vort
land.“ Ódulda lotningu mátti
skynja í orðum og lýsingum
þetta sumarkvöld í eldhúsi
Frímannshúss að Horni. Þó
var enga eftirgjöf að finna —
aðeins ákveðni í að takast á við
og lifa í sátt við það, sem
sambúð við slík náttúruöfl
hlýtur að hafa í för með sér.