Morgunblaðið - 24.08.1980, Blaðsíða 16

48
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 24. ÁGÚST 1980
Athuganir Beloffs
og samstarfsmanna
leiddu ekki í ljós
aó ástföngnu fólki
væri auöveld;
ara að koma sér
upp andlegu
„fjarskiptasambandi1*
en öðrum. „Það
virðist vega
þyngra á metunum
að fólk hafi
meðfædda hæfilcika
á þessu
sviði,“ segir hann.
Ef hægt er að segja
til umframtíðina, erlíka
hægt að breyta henni
John Beloff er forseti Félags
dulsálfræðinga i Edinborg,
„Parapsychological Association
of Edinburgh“.
Hann er menntaöur sálfræð-
ingur en hefur stundað rann-
sóknir á sviði dulsálarfræði um
árabil og er vel þokktur á því
sviði, aðallega fyrir ritsmíðar um
þessi efni og kenningasmið fræði-
greininni til handa. Hann sinnir
kennsluskyldu i almennri sálar-
fræði við Edinborgarháskola, en
er með sína eigin rannsóknar-
stofu og tekur til sin stúdenta,
sem þegar hafa öðlast háskóla-
gráðu, en óska að vinna prófverk-
efni sín á sviði dulsálarfræði.
„Ég hef fengist mikið við fræði-
legar útskýringar á hugtakinu
dulsálarfræði og uppbyggingu
fræðikerfis, sem að gagni mætti
koma við áframhaldandi rann-
sóknir á þessu sviði í framtíðinni,"
sagði Beloff, „en einnig höfum við
í Edinborg fengist mikið við sjálf-
stæðar rannsóknir og tilraunir og
þótt árangurinn hafi verið mis-
jafn, höldum við ótrauð áfram."
Tilraunir okkar hafa aðallega
beinst að yfirskilvitlegri skynjun,
E.S.P. (Extra sensory perception)
og hvort hægt sé að þjálfa hana
upp hjá fólki, t.d. með dáleiðslu.
„Operation
Sweetheart“
Það hefur hins vegar ekki tekist
svo nokkru nemi. Á sviði fjarhrifa
(telepathy) gerðum við t.d. til-
raunir með ungt ástfangiö fólk,
pör sem voru í þann veginn að
ganga í hjónaband, til að athuga
hvort fólk byggi e.t.v. yfir auknum
yfirskilvitlegum hæfileikum undir
slíkum kringumstæðum, ætti auð-
veldara með að senda hvort öðru
hugskeyti o.s.frv. Því virtist ekki
vera svo farið. Það virðist vera
mikilvægara að fólk búi yfir
meðfæddum „gáfum* á þessu
sviði. Það er að vísu hægt að þróa
með sér E.S.P., að einhverju leyti,
en aðeins upp að vissu marki.
Annars hefur dulsálfræðingurinn
William Braud í Texas, sýnt fram
á það að slökun framkallar aukið
yfirskilvitleg næmt, fólk er næm-
ara fyrir fjarhrifum þegar það
slakar á.
„Umdeilt svið“
„Vissulega hefur verið um
árekstra að ræða,“ segir Beloff,
aðspurður um sambúð hefðbund-
innar sálarfræði og dulsálar-
fræði.„Að vísu fæst fólk úr öllum
Segir
John Beloff,
Edinborgarháskóla,
sem fæst við
rannsóknir
á f jarhrifum
og framsýni
Ljósm. Kristinn 0.
Skoski sálíræðingurinn John Bel- i
off á þingi dulsálarfræðinga i
II.!.
vísindagreinum við dulsálarfræði,
áhugi raunvísindamanna á þessu
sviði fer t.d. vaxandi. En þetta er
umdeilt svið og dulsálarfræði hef-
ur ekki enn hlotið viðurkenningu
hinnar hefðbundnu sálarfræði.
Enn sem komið er höfum við
heldur ekki þau tök á viðfangsefni
okkar að við getum lagt fram
óyggjandi sannanir fyrir einu eða
neinu og þróunin er hæg.
„Vagga dul
sálarfræðinnar“
Dulsálarfræði hefur mætt mik-
illi andstöðu við sálfræðideildir
margra háskóla, þannig að margir
brugðu á það ráð að setja á fót
einkastofnanir til rannsókna á
þessum sviðum. Sú stærsta sinnar
tegundar er „Institute for Para-
psychology, Foundation for Rese-
arch on the Nature of Man“, í
Durham í N-Karólínu í Banda-
ríkjunum, stofnuð af J.B. Rhine
sem hóf rannsóknir á sviði dulsál-
arfræði við Duke-háskólann í
N-Karólínu á þriðja áratug aldar-
innar og hefur verið nefndur faðir
nútíma dulsálarfræði. Mörg hug-
takanna, sem notuð eru í dag, s.s.
E.S.P., eru frá honum komin og
segja má að Duke háskólinn sé
vagga dulsálarfræðinnar.
„Framsýni“
Eitt af aðaláhugamálum okkar
á sviði yfirskilvitlegrar skynjunar
er framsýni, „precognition". Einn-
ig á því sviði miðar okkur hægt.
Jafnvel þeir, sem eru þeim gáfum
gæddir að geta sagt fyrir um
framtíðina að einhverju marki,
eiga erfitt með að ná valdi á
hæfileikanum og nýta sér hann.
Svo dæmi sé tekið, þá hafa
fjárhættuspilarar sumir hverjir,
haldið því fram, að þeir geti
þakkað velgengni sína við græna
borðið einhvers konar innsæi eða
framsýni, en þegar á líður reynist
flestum erfitt að höndla þá gáfu
og missa oft tökin að lokum.
En gagnið sem mannkynið gæti
haft af því að geta sagt fyrir um
óorðna hluti, væri ómetanlegt,"
sagði Beloff, þegar blm. gerðist
svo djarfur að spyrja um þá hlið
málsins. „Takist að beisla hugar-
orku, má nota hana til lækninga
og framsýni gæti komið að notum
við uppljóstrun sakamála svo eitt-
hvað sé nefnt.
Þá væri einnig hægt að segja til
um náttúruhamfarir áður en þær
ættu sér stað og gera viðeigandi
ráðstafanir í tíma. Slysum, s.s.
stórum flugslysum, mætti afstýra
með því að kyrrsetja flugvélina ef
sýnt þætti að hún færist ella. Ég
er ekki forlagatrúar, ég fæ ekki
betur séð, en að ef hægt er að
segja fyrir um atburði, sé líka
hægt að forðast þá.“
„Eftir eina öld“
„Það hefur stundum verið haft í
flimtingum, hvað við í Edinborg
erum duglegir við tilraunir, sem
hafa í för með sér lítinn_sýnilegan
árangur," sagði Beloff að lokum.
„En kemst þótt hægt fari. Við
nálgumst óðum viðurkenningu
hefðbundinna vísindagreina og ég
er mjög bjartsýnn á framtíð
dulsálarfræðinnar til langframa.
Þetta er ung grein. Rannsóknir, í
því formi sem þær eru stundaðar
nú, hófust ekki fyrr en á þriðja tug
aldarinnar og það gæti tekið aðra
öld að komast þangað sem við
ætlum okkur.“
Robert Van de Castle frá
Virginíuháskóla i Banda-
rikjunum, blaðafulltrúi þings-
ins, ásamt Þór Jakobssyni,
veðurfræðingi. sem sá,
ásamt fleirum um að skipu-
leggja þingið.
Eins og fram hefur komið í fréttum var i vikunni sem
leið haldið í Reykjavík alþjóðlegt þing sérfræðinga i
rannsóknum dulrænna fyrirbæra, „Parapsychological Associ-
ation.“ Hér á landi voru samankomnir um 100 visindamenn,
hvaðanæva úr heiminum, sem eiga það sameiginlegt að
stunda visindalegar rannsóknir á dulrænum fyrirbærum,
sumir eingöngu, aðrir i tengslum við aðrar vísindagreinar.
Ætla má að margir íslendingar hafi sýnt þingi þessu og þvi
sem þar fór fram, áhuga, þar eð þessi mál hafa löngum
verið mönnum hugteikin hérlendis. Að sögn dr. Þórs
Jakobssonar, sem var einn af skipuleggjendum þingsins og
blaðamaður Morgunblaðsins hitti að máli við opnun þess,
var einn aðaltilgangurinn með þinghaldinu sá, að
fulltrúar gætu hist og borið saman bækur sínar varðandi
rannsóknir á hinum ýmsu sviðum dulsálarfræði. Tilhögun
þingsins var með tvennu móti; annars vegar skýrðu
einstaklingar frá niðurstöðum af rannsóknum og hins
vegar voru settir á fót umræðuhópar. „Mjög strángar
Erlendur Haraldsson,
helsti forvígismaður þings-
ins hér á landi.
Dulsálarfræð-
ingar þinga
Rætt við nokkra þátttakendur
á alþjóðlegu þingi
dulsálarfræðinga, sem haldið var
i Reykjavík á dögunum
kröfur um akademíska þjálfun eru gerðar til manna i þessum
félagsskap,“ sagði Þór, „félagar eru á þriðja hundrað
talsins, búsettir viða um heim og eru nær allir þeirra
starfandi við háskóla og vísindastofnanir. Dr. Erlendur
Haraldsson er eini tslendingurinn. sem er meðlimur i
félaginu og var þingið, sem er hið 23. í röðinni, haldið hér
á landi að þessu sinni fyrir hans tilstilli, i boði
Félagsvisindadeildar háskólans.“
Dagskrá þingsins var mjög viðamikil, íjöldi fyrirlestra
mikill og hver stund nýtt, þessa fáu daga, sem það stóð, en
blaðamaður náði á fyrsta degi ráðstefnunnar, tali af tveimur
þátttakenda, þeim John Beloff frá Edinborgarháskóla og
William G. Roll, cn hann er forstöðumaður rannsókna-
stofnunar á sviði dulsálarfræðirannsókna, „Psychical
Reasearch Foundation,“ í Durham, í N-Karóiínu, Bandarikj-
unum. Þess skal getið, að nokkur hinna mörgu vísindalegu
hugtaka, sem notuð eru í umræðu um þessi mál eiga sér
ekki beina hliðstæðu í islenzku máli og hefur sá kostur því
verið valinn að láta hin erlendu fræðiheiti fylgja með í
viðtölunum, a.m.k. að nokkru leyti. Dulsálarfræði er sú
þýðing, sem islenskir fræðimenn, er fengist hafa við
rannsóknir á þessum sviðum. hafa komið sér saman um að
nota í stað „parapsychoIogi“ sem er n.k. samheiti yfir þá
hliðargrein hefðhundinnar sálarfræði, sem lýtur að rann-
sóknum á yfirskiivitlegum fyrirbærum. Áætlað er að birta
fleiri viðtöl síðar.
Hildur Helga Sigurðardóttir
H.H.S.