Morgunblaðið - 24.08.1980, Blaðsíða 30

62
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 24. ÁGÚST 1980
ÉUmsjón: Séra Jón Dalbú Hróbjartsson
Sé-ra Karl Sigvrbjörnsson
Siyurdur Pdlsson
)ROTTINSDEGI
Fyrirgefðu!
Við segjum svo margt,
án þess að hugsa og án þess
að gera okkur grein fyrir
því hvað það merkir, sem
við segjum. Það á t.d. við
um þessa setningu faðir-
vorsins: „Fyrirgef oss vor-
ar skuldir svo sem vér og
fyrirgefum vorum skuldu-
nautum.“ Hvað þýðir þetta
eiginlega?
I þessu felst sú trú, að
Guð vilji fyrirgefa okkur
syndir okkar, en að þá
verðum við að sýna sömu
afstöðu til annarra. Ef þú
vilt ekki fyrirgefa, þá verð-
ur þér ekki fyrirgefið.
Sjálfur lagði Jesús Kristur
mikla áherslu á þetta, svo
mikla, að hann ítrekar það
enn og aftur. Þetta er regla
án undantekningar. Hann
segir ekki, að við ættum að
fyrirgefa yfirsjónir ann-
arra og syndir ef þær séu
ekki of ægilegar, and-
styggilegar eða ítrekaðar.
Við eigum að fyrirgefa þær
allar, hversu oft er sem
brotið gegn okkur, hversu
óþægilegt, illt og óþolandi
það er. Annars getum við
ekki vænst þess, að Guð
vilji fyrirgefa okkur. Sú
fyrirgefning, sem við vænt-
um og þiggjum frá Drottni,
verður að birtast í afstöðu
okkar til annarra, í um-
gengni og dómum um aðra.
Nú er það svo, að við
misskiljum þetta með
fyrirgefninguna. Ég held
til dæmis, að þegar við
biðjum Guð fyrirgefningar,
þá séum við oftar en ekki
að biðja hann að afsaka
okkur. En að afsaka og
fyrirgefa er tvennt ólíkt.
Fyrirgefningin segir: „Já,
þú hefur brotið þetta af
þér, en ég vil gefa þér upp
sakir og aldrei láta það
hafa áhrif á samband
okkar framar, allt verður
eins og ekkert hafi í skor-
ist.“ En afsökunin segir:
„Æ, þú gast ekkert að
þessu gert, þú ætlaðir ekki
að gera illt, þetta var
eiginlega ekki þér að
kenna.“ Ef þetta var ekki
mér að kenna, þá er ekkert
að fyrirgefa. Atiðvitað get-
ur þetta tvennt oft skarast
og blandast saman, jafnt í
afstöðu manns og Guðs og
manna í milli. Margt af
því, sem í fljótu bragði
virtist synd reynist við
nánari athugun vera eng-
um að kenna og er afsakan-
legt. En oft reynast bænir
okkar um fyrirgefningu
vera lítið annað en það að
við biðjum Guð að taka
afsakanir okkar gildar. Þá
gleymum við því, sem máli
skiptir, sem er í raun og
veru synd og óafsakanlegt,
en samt ekki, Guði sé lof,
ófyrirgefanlegt. Guð þekk-
ir hjörtun og veit og skilur
hin duldu rök allra okkar
gerða og getur greint á
milli syndar og yfirsjóna.
Frammi fyrir honum þurf-
um við ekki að færa fram
rök okkur til afsökunar.
Þegar þú ferð til læknis þá
segir þú honum hvað að er
— til dæmis að J)ú sért
handleggsbrotinn. I því til-
viki þjónar engum tilgangi
að vera að segja honum að
sjónin sé góð og þú sért
ágætur í hálsinum og ekk-
ert sé að vinstra fæti.
Við reynum svo mjög að
afsaka okkur frammi fyrir
Þetta er
huggun min
Drottinn, ég hef séð sól
þína speglast í forarpolli,
jafnvel forin glitrar í geisl-
um sólarinnar. Þetta er
huggun mín. í lífi mínu er
svo margt óhreint og saur-
ugt. Fullvissa mig í orði
þínu um það, að þú fyrir-
gefur algjðrlega, að þú fjar-
lægir allt óhreint og alla
synd. Frelsari minn, lát
mig þrá að þiggja ástgjafir
þínar við altarisgönguna, já
haltu mér fyrir sjónum
hvað hjálpræðið kostaði
þig. Faðir, lát heilagan
anda þinn vinna verk sitt í
mér, svo að einhvr geti
þakkað þér fyrir mig. í Jesú
nafni. Amen.
Steig upp til himna,
situr við hœgri
hönd Guðs fóður
almáttugs
Var himnaförin einhvers kon-
ar geimferð, eða hvað? Hvar er
eiginlega himinninn? — Ekki
þarf að deila um það að orðafar
Guði, vegna þess, að við
eigum svo erfitt með að
treysta því, að Guð fyrir-
gefi syndir okkar. Guð tek-
ur syndina alvarlega og
afsakar hana ekki, því
hann telur manninn ábyrg-
an gerða sinna. Raunveru-
leg fyrirgefning er að horf-
ast í augu við syndina,
afbrotið, skuldina, eftir að
tekið hefur verið tillit til
allra mildandi aðstæðna,
og horfast í augu við það
sem eftir er — eigingirn-
ina, mannvonskuna, til-
litsleysið, skepnuskapinn,
svívirðinguna, en sýkna þó
hinn seka.
Svona er fyrirgefningin
alltaf. Líka gagnvart öðr-
um mönnum. Fyrirgefning
er ekki afsökun, eins og
margir halda. Þeir álíta, að
þegar þú biður þá að fyrir-
gefa einhverjum, sem hef-
ur svikið þá eða brotið gegn
þeim, þá sért þú að biðja þá
að reyna að láta sem það
hafi aldrei verið um nein
svik eða afbrot að ræða. Og
þeir tönnlast á þessu: „En
hann braut hátíðlegt lof-
orð!“ Einmitt það ber þeim
að fyrirgefa. Fyrirgefa og
þá um leið reyna allt sem
mögulegt er til að uppræta
alla gremju í hans garð,
alla reiði, alla löngun til að
hefna sín. Að vera kristinn
maður er að fyrirgefa öðr-
um hið óafsakanlega, af því
að Guð hefur fyrirgefið þér
hið óafsakanlega hjá þér.
Þetta er erfitt. Það er ef
til vill ekki svo erfitt að
fyrirgefa einstakt mikið af-
brot. En að fyrirgefa hinar
frásagnanna af himnaför Jesú
ber merki þeirrar heimsmyndar
sem þá ríkti, þ.e. himinninn efst,
jörðin í miðið og undirheimar
eða dauðaríkið neðst. Margir
guðfræðingar samtímans hafa
lagt mikla áherslu á að „hreinsa"
fagnaðarerindið af úreltum hug-
myndum og færa það til þess
búnings sem hæfir samtíðinni.
Það er rétt að fagnaðarerindið
má ekki hefta með ákveðinni
heimsmynd. Það er algilt án
tillits til þeirra hugmynda um
alheiminn sem uppi eru á hverri
tíð. Hitt er jafnljóst að ekki má
ganga svo langt í aðhæfingunni
að hugmyndum samtímans að
fagnaðarerindið týni raunveru-
legri merkingu sinni og boðskap.
Himnaför Jesú markar þátta-
skil. Með henni lauk því tímabili
sem hinir kristnu, frumsöfnuð-
urinn og aðrir, gátu séð og heyrt
hinn upprisna augliti til auglitis.
Himnaförin felur í sér upphaf
þess tíma í lífi safnaðarins, sem
stendur enn í dag að hann er
háður vitnisburði sjónarvott-
anna. Vitnisburður þeirra er allt
sem menn hafa að byggja trú
síendurteknu ögranir
hversdagslífsins — fyrir-
gefa afskiptasömu tengda-
mömmunni, geðstirða
eiginmanninum, nöldrandi
eiginkonunni, eigingjörnu
dótturinni, svikulum syn-
inum — hvernig er það
mögulegt, mannlega talað?
Aðeins, held ég, með því að
muna það hvar við stönd-
um sjálf. Og með því að
leggja okkur fram í bæn-
inni, sem við berum fram á
degi hverjum: „Fyrirgef oss
vorar skuldir, svo sem vér
og fyrirgefum vorum
skuldunautum." Það eru
skilmálarnir. Að hafna
þeim er að hafna náð Guðs.
Fyrirgefning syndanna
kostaði mikið. Líf Guðs
sonar á krossi. Guði er
alvara.
Biblíulestur
Vikuna 24. — 30. ágúst.
Sunnudagur 24. ágúst
Mánudagur 25. ágúst
Þriðjudagur 26. ágúst
Miðvikudagur 27. ágúst
Fimmtudagur 28. ágúst
Föstudagur 29. ágúst
Laugardagur 30. ágúst
Mark. 7:31-37
Mark. 1:21-28
II. Kon. 20:1-7
Jak. 5:13-18
Matt. 9:35-38
Mark. 5:22-43
Lúk. 4:38—44.
sína á. Mitt á milli þessara
tveggja skeiða stendur hinn efa-
gjarni Tómas, sem neitaði að
trúa nema hann sæi (Jóh.
20,24nn) og orð Jesú: Af því að
þú hefur séð mig, hefir þú trúað.
Sælir eru þeir sem ekki sáu og
trúðu þó.
Að mæta hinum upprisna var
fyrir hinum fyrstu lærisveinum
hið sama og að vera sendir með
fagnaðarerindið um hinn upp-
risna. Þetta kemur ljóst fram í
frásögum guðspjallanna af
himnaförinni. Að Kristur stígur
upp til himna og lærisveinarnir
eru sendir út í heiminn með
fagnaðarerindið eru tvær hliðar
á sama máli. Þeir eru sendir
vegna þess að hinum upprisna er
gefið allt vald á himni og jörðu.
Sá staður í Gamla testamentinu
sem hvað tíðast er vitnað til í
Nýja testamentinu er Sálmur
110: „Svo segir Drottinn við
herra minn: Sezt þú mér til
hægri handar, þá mun ég leggja
óvini þína sem fótskör að fótum
þér.“ Himnaförin er því á mynd-
máli Gamla testamentisins (og
hafa verður hugfast að höfundar
Nýja testamentisins lifðu og
hrærðust í því myndmáli) það að
hinn upprisni sest í hásæti sitt,
yfirgefur lægingu sína og gengur
inn til dýrðar sinnar þar sem
honum er allt vald gefið. Hann
ríkir „meðal fjenda sinna", ekki
yfir þeim heldur mitt á meðal
þeirra. Mitt í lyginni ríkir sann-
leikurinn, umkringt andmælum
og misskilningi ríkir fagnaðarer-
indið, mitt í dauðanum ríkir
upprisan. Kristniboðið á ekki að
koma drottinvaldi Krists til leið-
ar heldur kunngjöra það, vegna
þess að það er þegar fyrir hendi.
Þegar sagt er að Jesús hafi
stigið upp til himna og sest við
hægri hönd Guðs merkir það að
hann er ekki lengur sýnilegur, en
hins vegar merkir það ekki að
hann sé fjarlægari en áður.
Síður en svo. Það að hann er ekki
lengur í tíma og rúmi merkir
ekki að hann sé fjarri, heldur
hitt að hann er ekki lengur
háður tíma og rúmi. Himnaförin
er tákn þess að ósýnileiki hans
felur í sér takmarkalausa nær-
veru; „sjá ég er með yður alla
daga.“